برگزاری جشنواره شعر «نفس پاک» برای مبارزه با اعتیاد

به گزارش ایکنا؛ نشست ادبی «نفس پاک» با حضور جمعی از اهالی ادب و اندیشه کشورهای ایران، افغانستان، پاکستان، تاجیکستان، بنگلادش و هندوستان؛ شامگاه جمعه، ۱۶ شهریور با مدیریت علیرضا قزوه و اجرای سیدمسعود علوی‌تبار در گروه بین‌المللی هندیران برگزار شد.

علیرضا قزوه شاعر و رئیس مرکز شعر، موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما در ابتدای این مراسم گفت: متاسفانه در کشور ما موضوع مواد مخدر شیوع زیادی پیدا کرده است و برای برون‌رفت از این معضل باید تدابیری جدی اندیشید، که شعر همواره یکی از تدبیرها و چاره‌های بزرگ ما بوده و خیلی از مشکلات ما را در طول تاریخ؛ همین ابزار شعر حل و برطرف کرده است.

وی ادامه داد: تاریخ گواهی می‌دهد بسیاری از حکیمان ما که حکمت‌های آنها می‌توانست آینده سرزمین ما را عوض کند از بطن و عمق شاعرانی مانند حکیم فردوسی، حکیم ناصرخسرو، حکیم دهلوی و حکیم رودکی بیرون آمدند. آنها از کسانی بودند که نفس‌های پاکشان، مردم را هدایت و باعث تربیت انسان‌های پاک شده است.

رئیس مرکز شعر، موسیقی و سرود تصریح کرد: خوشبختانه مرکز شعر،موسیقی و سرود در راستای وظیفه‌ای که بر دوش آن قرار دارد، با تعداد بسیار زیادی از شاعران کشور و علاوه بر آن؛ با شاعران پارسی زبان جهان در ارتباط تنگاتنگ است. از این منظر تمام تلاش ما معطوف به این است که جشنواره شعر «نفس پاک» که اختتامیه آن در اواخر شهریورماه سال جاری است به بهترین صورت برگزار شود.

سیدسلمان صفوی، رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن در رابطه با  اعتیاد در آمریکا به صحبت پرداخت و اظهار کرد: اعتیاد به مواد مخدر و الکل یکی از مشکات جامعه جهانی است. بنا به گزارش سازمان جاسوسی «سیا»، آمریکا بزرگترین مصرف‌کننده کوکائین و سایر مواد مخدر غیرقانونی در جهان است. کارتل‌های مواد مخدر و الکل میلیاردها دلار از تجارت آن سود می‌برند. قاچاق مواد مخدر مجرم است؛ اما معتاد قربانی است. اعتیاد جرم نیست بلکه بیماری است که باید برای التیام آن از روش‌های پزشکی و فرهنگی بهره برد.

برنده جایزه جهانی کتاب سال ایران در رابطه با راه‌های برخورد با اعتیاد و فرد مبتلا بیان داشت: در وهله اول باید فرهنگ پیش‌گیری از اعتیاد و مضرات اعتیاد با زبان هنر برای نسل جوان تبیین شود. درمان معتاد به شرایط شخصی او و آنچه که به اعتیاد دارد بستگی دارد. برنامه درمانی ممکن است راهبردهای مختلفی مانند درمان‌های گفتاری، درمان با داروها و سم‌زدایی صورت گیرد.

رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن در ادامه به تشریح هر یک از این موارد سه‌گانه پرداخت.

هدف جشنواره ادبی «نفس پاک» بیان مضرات اعتیاد به زبان شعر است

محمد جما‌لو، معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر؛ دیگر سخنران این نشست در بخشی از سخنان خود گفت: شهید مطهری در یکی از کتاب‌های ارزشمند خود از فردی نام می‌برد که سخنرانی بسیار غرایی در مذمت الکل دارد و در کمال تعجب این فرد عاقبت به دلیل مصرف الکل از دنیا می‌رود! نتیجه‌ای که ایشان از این مثال می‌گیرند این است که انسان‌های امروز بین دانسته‌ها تا باورهای خود در رنج هستند، خیلی چیزها را می‌دانیم اما باورمند نشدیم و یکی از اهدافی که ما در استفاده از ظرفیت هنر در مبارزه با مواد مخدر داریم این است که بتوانیم با یاری خدا، فرزندان عزیزمان را در خصوص آموزه‌های پیشگیری از اعتیاد باورمند کنیم.

وی افزود: اگر می‌خواهیم مضامین بسیار ارزشمند پیشگیری از اعتیاد را در بین جوانان و نوجوانان ترویج دهیم باید از ظرفیت هنر، به ویژه از ظرفیت ارزشمند شعر استفاده کنیم. همانگونه که رهبر عزیزمان می‌فرمایند شعر یک رسانه اثرگذار و ماندگار است. امیدواریم اقدامات ما در برپایی جشنواره ادبی «نفس پاک» که مراسم اختتامیه آن در ۲۷ شهریور برگزار می‌شود گام اولیه و محکمی در این راستا باشد.

در ادامه این نشست؛ «علی مزمل»؛ شاعر پارسی زبان و مسئول اتاق ایران‌شناسی دانشکده «تاون شپ» لاهور با اشاره به اینکه بر اساس گزارش سازمان ملل، مصرف مواد مخدر در بین جوانان رو به افزایش است بیان کرد: بر اساس یک برآورد، حدود یک میلیون نفر در پاکستان مبتلا به استفاده از مواد مخدر هستند و این آمار به ویژه با سرعت بالایی در بین جوانان رو به افزایش است.

وی ادامه داد: دلیل این امر جمعیت زیاد و منابع محدود است که پیشگیری و کنترل این معضل اجتماعی را آن بسیار دشوار شده است.

رئیس شعبه زبان و ادبیات فارسی دانشکده «تاون شپ» لاهور در پایان تصریح کرد: به جای فاصله گرفتن از مبتلایان به مواد مخدر، می‌توان از ابزارهای مختلفی چون دلسوزی؛ گام برداشتن عملی برای کمک به بهبودی افراد گرفتار اعتیاد؛ تعلیم و تفهیم عواملی مروج استفاده از مواد مخدر و در عین حال تبیین اثرات مصرف این مواد از طریق رسانه شعر و ادب بهره برد. رسانه شعر و تولیدات فرهنگی می‌تواند از بهترین راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری بزرگ قرن باشد.

پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و فردی با زبان تاثیرگذار شعر

«سیدتصور مهدی»، شاعر پارسی زبان و استاد دانشکده «اورینتال پتنا» در هند در ادامه این نشست ادبی گفت: استفاده  از مواد مخدر ضمن آسیب رساندن به اندام‌های حیاتی، تغییراتی در شیمی مغز ایجاد می‌کند که انسان را برای همیشه درگیر و اسیر استعمال مکرر می‌کند که به بیماری، نابودی و در نهایت مرگ فرد بیمارِ معتاد منتهی می‌شود.

این شاعر پارسی زبان هندی تصریح کرد: یکی از موثرترین راه‌های پیشگیری از استعمال مواد مخدر، آموزش و آگاهی به ویژه از طریق زبان هنر، فرهنگ و شعر است. مدارس، دانشگاه‌ها، جوامع و موسسات مربوطه باید به افراد مورد خطر،  پیامدهای ناگوار استعمال مواد مخدر را با زبانی تأثیرگذار آموزش دهند. راه دوم؛ تشویق و توسعه به سلامت و بهداشت است. همچنین مکانیسم‌های سالم برای مقابله با استرس، اضطراب و مسائل عاطفی می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به مواد مخدر نقش مهمی داشته باشند.

در ادامه نشست «نفس پاک» سیدحسن حسینی، مدرس دفاع شخصی و مربی هنرهای رزمی؛ ورزش را بهترین و مناسبترین راه پیشگیری از اعتیاد برشمرد و گفت: ورزش مستمر باعث کاهش استرس، افزایش امید، شادابی و اعتماد به نفس افراد می‌شود. از طرفی ورزش‌های گروهی در جمع‌های سالم باعث تقویت معاشرت‎‌های اجتماعی، کاهش انزوا و تنهایی و در نتیجه بروز قدرت تصمیم‌گیری و تفکر سالم در فرد می‌شود.

وی که دارای رکورد سریع‌ترین مشت جهان است در ادامه خاطرنشان کرد: کسب مهارت؛ یادگرفتن نظم؛ برنامه و تعهد به انضباط تاثیر بالایی در دور شدن از مواد مخدر دارد، که  افزایش  امنیت روانی؛ سلامت اجتماعی؛ کاهش بحران و معضلات اجتماعی و اعتیاد را با خود به همراه دارد.

رونمایی از طولانی‌ترین قصیده زبان فارسی در مذمت دود و دخان

در این محفل که با بداهه‌نویسی محسن شعبانی و مسعود ربانی از خوشنویسان کشورمان همراه بود، از طولانی‌ترین قصیده زبان فارسی در مذمت دود و دخان، با ۵۵۰ بیت، به نام «دودنامه» یا «قصیده سیگاریه»، اثر احسان‌الله شکراللهی نیز رونمایی شد و شاعران و هنرمندانی چون علیرضا قزوه، سیدسلمان صفوی، امیر عاملی، سیدمسعود علوی‌تبار، جواد اسلامی،  سیدمهدی بنی‌هاشمی، علی مزمل، سیدتصور مهدی، محمد عشرت صغیر، نغمه مستشارنظامی، پروانه نجاتی، میترا ملک‌محمدی، آسیه مرادپور، شهلا کلبعلی، سارا عبداللهی‌فر و فرزانه قربانی، این برنامه را با قرائت سروده‌های خود همراهی کردند.

در ادامه برخی از اشعار قرائت شده در این محفل را مرور می‌کنیم.

چه قدر چشم بدوزم قطارها بروند

چه قدر چشم بدوزم که بی تو برگردند

چه قدر ثانیه‌ها بی تو دیر می‌گذرند

چه قدر ثانیه‌های پس از تو نامردند

تمام کودکی من در انتظار گذشت

در انتظار نگاهی که باز می‌گردد

هنوز هم که هنوز است نیستی بابا

هنوز هم که هنوز است نرده‌ها سردند

عروسکی که خریدی... هنوز یادم هست

همان که توی همین ایستگاه گم کردم

تمام گمشده‌ها مثل دخترت گلنار

تمام عمر به دنبال خانه می‌گردند

پس از تو خانه دگر خانه نیست زندان است

پس از تو مادر از آیینه رو گرفته پدر

هزار خط نشسته کنار چشمانش

نشانی همه روزهای پُر دَردَند

چه قدر دود گرفته‌ست خاطراتم را

چه قدر حرف نگفته، چه قدر حرف مگو

قطارهای پیاپی رسیده‌اند اما

تو را دگر به شب سرد ما نیاوردند

مسافران گرامی دقایقی دیگر

قطار، هل نده خانم، پدر عصا دارد

مسافران اینجا ایستگاه پایانی‌ست

به قول مادر یک دست هم صدا دارد

سروده نغمه مستشارنظامی

افتاده در کنار خیابان خمار چیست؟

این تکه استخوان پریشان بهار کیست؟

قدری بیا جلوتر و از خود سؤال کن

آیا به آن جوان معطر شبیه نیست؟

در پشت این سراب دلی پلک می‌زند

دیوانه محبت جوشیده کسی‌ست

تزریق مرگ در دل این کوچه ملول

این عمرهای سوخته، شرحی شنیدنی‌ست

من شرم دارم از غم امروزی زمین

آه ای زمان به خاطر فردا کمی بایست!

سروده: پروانه نجاتی

خوشا به حکمت انوار خسروی معتاد

خوشا به حظّ اشارات معنوی معتاد

خوشا دلی که به خلوت گه خودش باشد

به نکته‌های نظامی و مولوی معتاد

به شور و حال رباعی به سوز عشق غزل

به قصه‌های خداجوی معنوی معتاد

به خلسه‌های شکوفائی رباعی‌ها

به واردات نفس‌های مینوی معتاد

خوشا دلی که به پیمانه‌های سیر و سلوک

به خاک میکده گشته به رهروی معتاد

به درد و صاف سبو مست باده نوشیدن

به پای ساغر ساقی به پیروی معتاد

خوشا دلی که دمی چون صفی علیشاه او

نگشته است به لذات دنیوی معتاد

سروده: سیدمسعود علوی‌تبار

1)

ز سودا بگذر و با حق صفا کن

دلت را با حقیقت آشنا کن

برادر جان اگر خواهی شوی پاک

تمنای مخدر را رها کن

2)

دلِ مُنقاد شیطان رو سیاه است

فقط امداد حق ما را پناه است

حرام است استفاده از مخدر

توجه به مخدر هم گناه است

3)

سلامت نعمتی بی شک الهی است

مخدر باعث هر رو سیاهی است

نباید زندگانی را هدر داد

مخدر عامل صدها تباهی است

هر 3 از سروده‌های سیدتصور مهدی (هندوستان)

فراموش کردی که خورشید هست

خدا، منشا نو رو امید هست

دلت را از احساس غم پاک کن

غم و یاَس و تردید را خاک کن

اگر خستگی هست و تردید هست

خدا هست، انوار امید هست

دلت را از اندیشه سیراب کن

یخ یاس را در تنت آب کن

تو انسانی، «از نور» برخود ببال

تنت نور و اندیشه‌های تو بال

خدایی که پیش تو نزدیک توست

تو را برگزیده‌ است روز نخست

ازین دیو دد جان من دور شو

به پرواز اندیشه کن نور شو

سروده: میترا ملک‌محمدی

1)

با دوریِ از خیال بی وحشت و بیم

ما قامت پندار بسازیم دو نیم

پیمانه عادت بشکن، باز آ، تا...

در جنگ اراده‌ها موفق باشیم

2)

افیون زدگان ز شاخ و بر تا ریشه

برباد دهند هستی اندیشه

می‌دان که برون نایی از این قید جنون

حیوان درنده‌ای شوی در بیشه

هر دو از سروده‌های  محمد عشرت صغیر (هندوستان)

آن طرف آفتی کمین کرده‌ست

که شبیخون به باغ‌مان بزند

تا علف‌های هرز قد بکشند

تا به جان چمن، خزان بزند

اگر آفت به این چمن برسد

قامت گل شکسته خواهد شد

شوق از این خطه رخت می‌بندد

بخت این باغ بسته خواهد شد

باد اگر باد سهمگین خزان

جنگ اگر جنگ تن به تن بوده

همه شب غیرت شهیدانش

چشم بیدار این وطن بوده

آری آری حراست از این باغ

رمز فردای روشن من و توست

حاصل غیرت شهیدان است

مایهٔ فخر میهن من و توست

خون هر باغبان این بستان

سرخی لاله‌های آبادی‌ست

قامت استوارشان بی شک

سبزی سروهای این وادی‌ست

تا کران تو مرز و بوم من است

آفت این سو گذر نخواهد کرد

نخل پربار سربلندت را

خصم دون بی ثمر نخواهد کرد

سروده: جواد اسلامی

با مخدر هر حقیقت نقشی از پندار هست

من چنین از خود نگفتم نقش بر دیوار هست

از مخدر گر کسی گردد گرفتار، آگهیم

زندگی سخت است بر او مرگ هم دشوار هست

خسته تخدیر هم تنها بماند در جهان

کس نه او را دوست گیرد نی کسی غمخوار هست

بر کسی هرگز مبادا زندگانی اینچنین

ذره ای آرام نیست و کوهی از آزار هست

ای مخدر از تو دیگر دیگران را سود نیست

دائما بر دوش ملت هستی‌ات چون بار هست

داستان مرگ را در گوش نجوا می‌کنی

مبتلایان تو را با زندگی پیکار هست

ای جوان گر عاقلی از دود و از دم دور باش

هر کسی از این گریزد بی گمان هشیار هست

سروده: علی مزمل لاهوری (پاکستان)

عادت مکن به عادت تخریب اعتیاد

پرواز کن بسوی رهایی به بال باد

معتاد منفعل چه بلائی نگفتنی است

بر باد باد آنکه بلا را بنا نهاد

سروده: امیر عاملی

آن چه بر دوشِ تکلف، بار دارد اعتیاد است

بر گلوی زندگی پا می‌فشارد اعتیاد است

ذهن را از هر طرف معطوفِ عادت می‌نماید

پای جبر و اختیارش می گذارد اعتیاد است

بذرِ تشویش و تَوَهُم، در خیالِ نامساعد

با تناوب، کشت را در آن بکارد اعتیاد است

می‌شود دنیا خلاصه در نشاطِ آنیِ آن

آتیه را دستِ یک لحظه سپارد اعتیاد است

می‌دهد تحت‌الشعاع آنچه که پیرامونِ آن است

هر نفس، قربانی‌اش را می‌شمارد اعتیاد است

مرگ را تقدیمِ تقدیری قلم خورده نماید

پای تابوتِ خودش هر شب بیارد اعتیاد است

شیره جان را به تدریج از میانِ چنگِ اَفیون

اشک می‌سازد که از دیده ببارد اعتیاد است

سروده: آسیه مرادپور

معتاد شدی غیرت و ایمان پَر زد

بر خانه تو فقر و تباهی دَر زد

آتش بگرفت خانه و اهل و عیال

در شعله درد دخترت پَرپَر زد

سروده: شهلا کلبعلی

اگر چه پر شده از خستگی‌ها کوله بارت

نمی‌افتد به لرزه شانه‌های استوارت

تو کوه اقتداری و همیشه در دل رزم

پلیدی لِه شده در زیر گام استوارت

میان چشم‌های خسته‌ات خوابی ندیدم

همیشه نشئه‌های شهر کرده بی‌قرارت

تو کوتاه کرده‌ای از بیشه‌ها دستِ تبر را

به آرامش رسیده روح جنگل در کنارت

همین که ریشه خشخاش‌ها را کَندی از خاک

شکوفا شد گل امید در باغ بهارت

قسم بر پاکی پیراهن سبز تو ای سرو

به پایان می‌رسد آلودگی با اقتدارت

خبر آورده از عطر گُل پَرپَر همیشه

نسیمی که وزیده در میان لاله‌زارت

سروده: فرزانه قربانی

به گزارش ایکنا؛ مراسم اختتامیه نخستین دوره جشنواره شعر «نفس پاک» با همت مرکز شعر، موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما و ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری ۲۷ شهریور هم‌زمان با روز ملی شعر و ادب فارسی برگزار می‌شود.