ضرورت تاسیس مراکز هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها؛ پیش‌نیاز توسعه و پیشرفت

سیدمجید نبوی، پژوهشگر قرآنی، یادداشتی درباره لزوم توجه به هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها نوشته و در اختیار ایکنا قرار داده است که می‌خوانیم؛

در عصر حاضر، هوش مصنوعی به عنوان یک فناوری تحول‌آفرین، تمامی ابعاد زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داده است. بزرگان و رهبران کشور نیز به اهمیت حیاتی این فناوری در مسیر رشد و توسعه ایران اذعان داشته و بر لزوم سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از آن تاکید می‌نمایند. در این راستا، تاسیس مراکز هوش مصنوعی در تمامی دانشگاه‌ها، به عنوان قلب تپنده پژوهش، آموزش و نوآوری در این حوزه، یک ضرورت انکارناپذیر به شمار می‌رود.

پیامد‌های مثبت تاسیس مراکز هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها

توسعه پژوهش‌های بنیادی و کاربردی: این مراکز با گرد هم آوردن پژوهشگران برجسته، زمینه را برای انجام تحقیقات پیشرفته و نوآورانه در حوزه هوش مصنوعی فراهم می‌کنند. این پژوهش‌ها می‌توانند به توسعه الگوریتم‌ها، مدل‌ها و ابزار‌های جدید هوش مصنوعی منجر شوند که در صنایع مختلف کشور کاربرد خواهند داشت.

تربیت نیروی انسانی متخصص: مراکز هوش مصنوعی با ارائه دوره‌های آموزشی تخصصی و کارگاه‌های عملی، دانشجویان را برای ورود به بازار کار هوش مصنوعی آماده می‌کنند. این نیروی انسانی متخصص، موتور محرک توسعه و پیشرفت صنایع مبتنی بر هوش مصنوعی در کشور خواهد بود.

تسهیل ارتباط دانشگاه و صنعت: این مراکز با ایجاد پل ارتباطی میان دانشگاه و صنعت، زمینه را برای انتقال دانش و فناوری‌های نوین هوش مصنوعی به صنایع مختلف فراهم می‌کنند. این تعامل می‌تواند به بهبود کارایی، بهره‌وری و رقابت‌پذیری صنایع کشور منجر شود.

توسعه استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان: مراکز هوش مصنوعی با فراهم کردن زیرساخت‌های لازم و حمایت از ایده‌های نوآورانه، به رشد و توسعه استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه هوش مصنوعی کمک می‌کنند. این شرکت‌ها می‌توانند به ایجاد اشتغال، تولید ثروت و توسعه اقتصادی کشور کمک شایانی نمایند.

حل مسائل و چالش‌های ملی: مراکز هوش مصنوعی با بهره‌گیری از توانایی‌های این فناوری، می‌توانند به حل مسائل و چالش‌های ملی در حوزه‌های مختلف مانند سلامت، انرژی، محیط زیست، حمل و نقل و کشاورزی کمک کنند.

ضرورت تعامل رشته‌های مختلف با مراکز هوش مصنوعی

هوش مصنوعی یک حوزه میان‌رشته‌ای است که نیازمند همکاری و تعامل متخصصان از رشته‌های مختلف مانند علوم کامپیوتر، ریاضیات، مهندسی، پزشکی، علوم اجتماعی و ... است. مراکز هوش مصنوعی با ایجاد بستری برای این تعامل، می‌توانند به توسعه پژوهش‌های میان‌رشته‌ای و خلق راهکار‌های نوآورانه برای مسائل پیچیده کمک کنند.

ضرورت تدوین برنامه‌های جامع

مراکز هوش مصنوعی، به عنوان کانون‌های نوآوری و توسعه در این حوزه، نیازمند تدوین برنامه‌های جامع و بلندمدت هستند تا به شکلی هماهنگ و هدفمند، رشد و پیشرفت دانشگاه، جامعه و صنعت را در حوزه هوش مصنوعی تضمین کنند. این برنامه‌ها باید با در نظر گرفتن چشم‌انداز ملی و بین‌المللی، و با تکیه بر ظرفیت‌ها و نیاز‌های کشور، تدوین و اجرا شوند.

اجزای کلیدی یک برنامه جامع

اهداف مشخص و قابل‌اندازه‌گیری: تعیین اهداف روشن و قابل‌اندازه‌گیری در حوزه‌های پژوهش، آموزش، نوآوری و انتقال فناوری، به مرکز هوش مصنوعی جهت می‌دهد و امکان ارزیابی پیشرفت را فراهم می‌کند.
راهبرد‌های اجرایی دقیق: تدوین راهبرد‌های اجرایی دقیق و عملیاتی، مسیر دستیابی به اهداف را مشخص می‌کند و منابع و فعالیت‌ها را به سمت تحقق آنها هدایت می‌کند.
شاخص‌های ارزیابی عملکرد: تعریف شاخص‌های ارزیابی عملکرد، امکان سنجش مستمر پیشرفت و اثربخشی برنامه‌ها را فراهم می‌کند و به شناسایی نقاط قوت و ضعف کمک می‌کند.
مکانیزم‌های نظارتی و بازخورد: ایجاد مکانیزم‌های نظارتی و بازخورد، تضمین می‌کند که برنامه‌ها به درستی اجرا می‌شوند و در صورت نیاز، اصلاحات و بهبود‌های لازم اعمال می‌شوند.
تخصیص منابع مالی و انسانی: تخصیص منابع مالی و انسانی کافی و پایدار، برای اجرای موفق برنامه‌ها و دستیابی به اهداف تعیین شده، ضروری است.
همکاری و تعامل با ذینفعان: جلب مشارکت و همکاری فعال ذینفعان کلیدی، از جمله دانشگاهیان، صنعتگران، سیاست‌گذاران و جامعه، در تدوین و اجرای برنامه‌ها، به افزایش اثربخشی و پایداری آنها کمک می‌کند.

برنامه‌های پیشنهادی برای رشد و پیشرفت

دانشگاه:
توسعه دوره‌های آموزشی و پژوهشی در سطوح مختلف، از کارشناسی تا دکتری
جذب و پرورش استعداد‌های برتر در حوزه هوش مصنوعی
ایجاد آزمایشگاه‌ها و زیرساخت‌های پژوهشی پیشرفته
تشویق پژوهش‌های میان‌رشته‌ای و نوآورانه
برگزاری کنفرانس‌ها، کارگاه‌ها و سمینار‌های علمی

جامعه:
افزایش آگاهی عمومی درباره هوش مصنوعی و کاربرد‌های آن
ترویج فرهنگ استفاده مسئولانه و اخلاقی از هوش مصنوعی
آموزش مهارت‌های مورد نیاز برای کار در عصر هوش مصنوعی
ایجاد فرصت‌های برابر برای دسترسی به آموزش و فناوری هوش مصنوعی
حمایت از استارتاپ‌ها و کسب‌وکار‌های نوپا در حوزه هوش مصنوعی

صنعت:
تسهیل انتقال دانش و فناوری از دانشگاه به صنعت
ارائه خدمات مشاوره‌ای و آموزشی به صنایع در حوزه هوش مصنوعی
حمایت از پروژه‌های تحقیق و توسعه مشترک میان دانشگاه و صنعت
ایجاد پلتفرم‌ها و شبکه‌های همکاری میان دانشگاه، صنعت و دولت
تشویق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه هوش مصنوعی

با تدوین و اجرای برنامه‌های جامع و هدفمند، مراکز هوش مصنوعی می‌توانند به عنوان پیشران توسعه و پیشرفت ایران در این حوزه استراتژیک عمل کنند و به تحقق اهداف ملی در زمینه اقتصاد دانش‌بنیان، اشتغال‌زایی و بهبود کیفیت زندگی کمک شایانی نمایند.

دیگر نکات مهم در رابطه با تاسیس مراکز هوش مصنوعی در دانشگاه ها

تامین منابع مالی پایدار: برای تاسیس و فعالیت موثر مراکز هوش مصنوعی، تامین منابع مالی پایدار از طریق دولت، بخش خصوصی و خیرین ضروری است.
جذب و حفظ نخبگان: برای موفقیت مراکز هوش مصنوعی، جذب و حفظ نخبگان و پژوهشگران برجسته در این حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است.
توسعه همکاری‌های بین‌المللی: مراکز هوش مصنوعی باید با توسعه همکاری‌های بین‌المللی با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی معتبر جهان، به تبادل دانش و تجربیات در این حوزه بپردازند.

در پایان باید گفت که تاسیس مراکز هوش مصنوعی در تمامی دانشگاه‌ها، یک گام اساسی در جهت توسعه و پیشرفت ایران در این حوزه استراتژیک است. این مراکز با انجام پژوهش‌های نوآورانه، تربیت نیروی انسانی متخصص، تسهیل ارتباط دانشگاه و صنعت و توسعه استارتاپ‌ها، می‌توانند به ایجاد تحول در صنایع مختلف کشور و بهبود کیفیت زندگی مردم کمک کنند.