حقیقت رقیقی از وحی در بیان مفسران وجود دارد

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی؛ استاد حوزه علمیه و رئیس مؤسسه اسراء، 11 مهرماه در نشست علمی «حقیقت وحی و اقسام آن در قرآن» با بیان اینکه یکی از جهات عمده در تفکر شیعه و مشخصا در اندیشه آیت‌الله جوادی آملی، شناخت وحی و اقسام وجودی و مراتب آن است، گفت: آخرین اثر ایشان هم «الوحی و النبوه» است که اثری مستقیم و علنی به خصوص با رویکرد پاسخ به شبهات در این عرصه است.

وی با بیان اینکه خداوند که خالق و رب هستی است، جهان را به وجه احسن آفریده است و این نظام براساس اراده خداوند فعالیت خود را دارد، اظهار کرد: موجودات به بهترین نحو آفریده شده و چیدمان پیدا کرده‌اند و مناسبات آنان هم به احسن وجه از سوی خداوند تعریف شده است و جلوه جلال و جمال الهی در سراسر آفرینش نمودار است.

جوادی آملی با بیان اینکه نظام هستی براساس یک درک و آگاهی ذاتی پیش می‌رود و احدی از موجودات را در نظام هستی نمی‌بینیم که از هدف بازبایستد و راکد و ساکت باشد، اضافه کرد: برترین موجود این نظام هستی، انسان است و همه هستی برای خلق انسان، خلق شده است و بعد از انسان، خلق برتری نداریم؛ لذا فرمود: فتبارک الله احسن الخالقین. خداوند قبل از خلقت انسان، قلم و فرش و ملک و عرش را آفرید ولی به آفرینش هیچکدام تبریک نگفت.

وی ادامه داد: این موجود به دلیل پیچیدگی که دارد نوع هدایت او هم با سایر موجودات متفاوت است. با وجود اینکه در انسان هم نوعی الهام و وحی درونی تعبیه شده است ولی باز نیازمند شعور و معرفت وحیانی است. 

ضرورت وحی تشریعی

رئیس مؤسسه اسراء با بیان اینکه وحی تشریعی با قطع نظر از وحی تکوینی مختص انسان است، اضافه کرد: قدم به قدم باید به انسان بگویند که این خیر است و آن شر، این حرام است و دیگری حلال، این خبیث است و دیگری طیب و این پاک و دیگری نجس و ...؛ از ضرورت‌های وجود انسان همین وحی است. انسانی که از یکسو در خطر افتادن در رتبه اسفل سافلین است و از طرف دیگر شیطان قسم خورده است که من انسان‌ها را گمراه خواهم کرد و از طرف دیگر قصد دارد که به احسن تقویم برسد قطعا نیازمند وحی درونی و بیرونی است.

جوادی آملی با تاکید بر چرایی نیاز به وحی، ادامه داد: انسان نوع اخیر است یعنی هر چیزی را از عرش تا فرش وجود دارد جنبه کمالی آن را انسان در دو بعد الهی و حیوانی دارد و این پیچیدگی در هیچ موجودی وجود ندارد؛ الان این نانجیب‌های اسرائیلی مانند حیوانات سبع و درنده بیش از 40 هزار انسان را به خاک و خون کشیده‌اند؛ در دفاع مقدس هم صدام با حمایت مستکبران به خاک ایران حمله کرد و این چیزی جز شیطنت و بهیمیت و سبوعیت نیست. 

وی با بیان اینکه انسان با این پیچیدگی از راه وحی ویژه قابل هدایت است وگرنه درس و بحث ما و حوزه و دانشگاه نمی‌تواند موقعیت انسان در حیات را برای او ترسیم کند و حتما نیاز به وحی بیرونی است، تصریح کرد: ما باید ترسیم درستی از انسان ارائه کنیم و بعد بگوییم که انسان نیازمند معرفتی فوق معرفت عادی است که از آن به معرفت وحیانی یاد می‌کنیم؛ یعنی نیازمند ساز و کار دیگری هستیم و نباید تصور کنیم که خدا یکی را موسی و دیگری را عیسی و سومی را حضرت محمد(ص) و تعدادی را ولی قرار داده است. اینطور نیست و این تصور عامیانه است و باید سازو کار دیگری در مسیر معرفتی انسان قرار بگیرد تا با آن بتواند درست مسیر حرکت را تعیین کند. مسئله معراج یک اتفاق نیست که خدا دوست داشته است پیامبر(ص) را در یک شبی به این سفر بفرستد.

نگاه سطحی به وحی

وی با بیان اینکه نگاه اهل سنت به وحی نگاهی سطحی است، اظهار کرد: وحی را وقتی در فضای معرفتی حکمی و عرفانی خودمان باز می‌کنیم تازه زمینه برای فهم معراج آن هم تا حدی ایجاد می‌شود؛ بحث وحی، اصلا بحث شعور مرموز و مخفیانه و پنهانی نیست؛ شفاف‌تر از وحی چیزی نیست؛ لنریک من آیاتنا الکبری. بحث رؤیت و شفافیت است و بحثی رمزآلود وجود ندارد ولی ما چون در وادی ملکوت نیستیم فهم درستی از وحی نمی‌توانیم داشته باشیم.

جوادی آملی با بیان اینکه اگر انسان را در مسیر معرفتی صحیح قرار دهیم باید او را به خودش بشناسانیم، گفت: مناسبات او را با جهان هستی و ازل و ابد برقرار کنیم، پیامبر(ص) به بهشت رفت و جهنم و همه را دید و برگشت تا آنجا را برای انسان تصویر کند و زندگی ابدی و حیات طیبه را به ما معرفی کند؛ پیامبر(ص) رفت و اینها را دید ولی مگر با علم حوزه و دانشگاه می‌توان به این مسائل دست یافت؟ این علوم کجا، وحی کجا؟ حقیقت رقیقی از وحی در بیان مفسران ما وجود دارد.