تأثیرات مثبت و منفی فضای مجازی بر مبانی فرهنگی جامعه

به گزارش خبرنگار ایکنا، چهارمین نشست علمی ششمین همایش سواد فضای مجازی با موضوع «فرهنگ در عصر فضای مجازی و هوش مصنوعی» امروز، ۳۰ مهر ماه در محل دانشگاه سوره برگزاری شد.

جواد صادقی‌جعفری، عضو هیئت علمی دانشگاه سوره طی سخنانی در این نشست به موضوع فرهنگ اشاره و بیان کرد: امروزه بیش از ۵۰۰ تعریف از فرهنگ در جهان وجود دارد، اما در این رابطه سه رویکرد اصلی زیبایی و تعالی‌شناختی، تولیدات فرهنگی و رویکرد آکادمیک وجود دارد.

وی با اشاره به رویکرد آکادمیک از فرهنگ که طبق آن انسان همه آنچه را که می‌آموزد، به نسل‌های بعدی انتقال می‌دهد، افزود: این حوزه مربوط به خلقیات، رفتار‌ها و ارزش‌هایی است که انسان از آنها در بستر ارتباطات خود بهره می‌گیرد. در گفتمان‌های علمی بر همین اساس و با مبنا قرار دادن این تعریف از فرهنگ، به ژانری به نام خلقیات دست پیدا می‌کنند که از آن به عنوان خلقیات ایرانی یاد می‌شود.

صادقی ادامه داد: خلقیات در جایی کارآمد است که که بخواهیم رویکرد خود را به مسائل به صورت اجتماعی و توسعه‌ای بررسی کنیم. در حوزه خلقیات، فرهنگ نقش متغیر مستقل داشته و مسائل اجتماعی نیز نقش متغیر وابسته را داراست. البته در مقابل عده‌ای هستند که مخالف این دیدگاه هستند و بحث فرهنگ و تعاملات اجتماعی را از زاویه دیگر بررسی می‌کنند.

وی تصریح کرد: طرفداران ژانر خلقیات برای اثبات این موضوع به نگاه مستشرقین می‌پردازند که طبق این نگاه خلقیات ایرانیان ناشی از فرهنگی است که در مدت هزاران سال در این سرزمین شکل گرفته است. موضوع بعدی در زمینه، ادراک عمومی است که مسائل را به صورت ذهنی برای جامعه ایرانی نشان می‌دهد که برای مثال نویسندگان و محققان چه نوعی برداشتی از خلقیات و فرهنگ ایرانیان دارند.

صادقی با اشاره به موضوع ادراک عمومی از خلقیات جامعه، تصریح کرد: بسیاری از خلقیات ایرانیان در حوزه مثبت خود در میان ملل دیگر کمتر دیده می‌شود، اما ویژگی‌های منفی نیز در این نگرش وجود دارد که شامل برخی نکات منفی مانند سعایت است که در روابط بین افراد مشاهده می‌شود. دورویی و ریاکاری، عدم تمایل به کار گروهی، تملق و چاپلوسی نیز از دیگر نکات منفی است که ممکن است در برخی خلقیات جامعه مطرح شود.

قربانی کردن منافع جمعی برای منافع فردی 

عضو هیئت علمی دانشگاه سوره بیان کرد: یکی از ویژگی‌هایی که به نظر می‌رسد در میان جامعه نمایان باشد، بحث فردیت و قربانی کردن منافع جمعی برای منافع فردی است. شاید تجربه زیست در جامعه ایرانی به خیلی افراد آموزش داده که امروز خود را دریاب که از سوی هیچ سیستمی حمایت نخواهید شد.

صادقی اظهار کرد: زمانی سبک مدیریت در سازمان‌های کشور آنچنان دچار مشکل شد که مقام معظم رهبری نیز در این زمینه هشدار دادند. مدیران نباید به هیج وجه منافع فردی خود را بر دیگران ترجیح دهند. متأسفانه این نکات منفی جامعه ایرانی را از لحاظ فرهنگی آزار می‌دهد. اگر ما ژانر خلقیات را نپذیریم، می‌توانیم ادعا کنیم که با مبانی فرهنگی که در ایران وجود دارد، نسبت به آنچه باید باشیم، مسئله‌مند هستیم. امروز فضای مجازی می‌تواند کمک شایانی به تصحیح جنبه‌های فرهنگی جامعه کند. البته برعکس این وضعیت نیز وجود دارد و ممکن است این فضا تأثیرات منفی نیز داشته باشد که باید در این زمینه به خوبی و با دقت به بررسی موضوع پرداخت.