زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، نمایان‌گر تاریخ و تفکر مردمان تمدن‌ساز کشورمان است
رئیس مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی در آیین رونمایی دانشنامه برخط «زبان‌ها و گویش‌های ایرانی» گفت: سرزمین کهن ایران با فرهنگ و تمدنی چندهزاران‌ساله، گنجینه‌ای از تنوع زبانی و گویشی است که در جهان کم‌مانند است. زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، نمایان‌گر تاریخ و تفکر مردمان تمدن‌ساز کشورمان است.
به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، آیین رونمایی دانشنامه برخط «زبان‌ها و گویش‌های ایرانی»، عصر یکشنبه، ششم آبان در مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.
در ابتدا کاظم موسوی‌بجنوردی، رئیس مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، گفت: سرزمین کهن ایران با فرهنگ و تمدنی چندهزار ساله، گنجینه‌ای از تنوع زبانی و گویشی است که در جهان کم‌مانند است. زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در سراسر جغرافیای ایران فرهنگی، نمایان‌گر تاریخ و تفکر مردمانی است که در این حوزه زیسته‌اند.
موسوی‌بجنوردی اضافه کرد: زبان‌هایی که طی هزاران سال شکل گرفته‌اند، در فرازونشیب روزگار برخی از میان رفته‌اند و برخی به دست ما رسیده‌اند. طبق گزارش یونسکو زبان‌های بسیاری در دنیا به علل گوناگون ازجمله پدیده جهانی‌شدن در حال نابودی هستند. بنابراین ضرورت شناخت و ثبت و ضبط زبان‌ها یکی از دغدغههای پژوهشگران شده است زیرا از میان رفتن یک زبان از میان رفتن دستاوردهای فرهنگی یک ملت است. اعتبار علمی و جهانی مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی و پژوهش‌های ایرانی و تجربه چند دهه در امر دانشنامه‌نگاری عاملی شد که تدوین دانشنامه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در دستور کار قرار بگیرد.
وی ادامه داد: پس از بیش از یک‌دهه تلاش در جهت جمع‌آوری منابع و مقالات، مایه مباهات است که در این روز خجسته از نخستین دانشنامه برخط زبان‌ها و گویش‌های ایرانی رونمایی کنیم و از این امکان برای جذب بیش‌تر منابع، پژوهش‌ها و مداخل و نیز در اختیار گذاشتن این اطلاعات در دسترس همگان بهره ببریم. این انتظار وجود دارد که نتیجه کوشش بی‌وقفه بخش زبان‌شناسی ما این دانشنامه را که در ابتدای راه است به پایگاهی برای اطلاعات زبانی نه‌تنها در ایران که در جهان تبدیل کند و گامی در جهت حفظ فرهنگ و میراث کهن ایرانی برداشته شود.
سخنران بعد، عبدالمجید ارفعی، پژوهشگر و متخصص زبان‌های باستانی «اَکَدی» و «ایلامی» و «خوانش‌گر گِل‌نبشته‌های تخت جمشید» بود که گفت: امیدوارم این دانشنامه وادارمان کند این زبان را حفظ کنیم و آلوده نکنیم.
وی افزود: خودم از گویش‌ها بسیار استفاده می‌کنم تا به شناخت زبان ایلامی کمک کنم. همچنین از واژه‌های گویشی استفاده می‌کنم زیرا نیازی نیست با واژه‌های عربی فضل‌فروشی کنیم و کلمات فارسی را با جمع عربی به‌کار ببریم.
زبان‌ها و گویش‌ها، مطمئن‌ترین پشتوانه فرهنگ ایران هستند
سپس سخنرانی تصویری «گارنیک آساطوریان»، استاد و رئیس بخش خاورشناسی دانشگاه روسی ـ ارمنی (اسلاوِنی) ارمنستان به نمایش درآمد.
در ادامه محمد دبیرمقدم، استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، عضو گروه زبان‌شناسی، عضو پیوسته و معاون علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی با موضوع سخنرانی رده‌شناسی زبان‌های ایرانی با عنوان رده‌شناسی زبان‌های ایرانی سخن گفت و اظهار امیدواری کرد که قدر داشته‌ها و ثروت فرهنگی‌مان را بدانیم.
سخنران بعد، احمد پاکتچی، سفیر ایران در یونسکو و مدیر بخش فقه و حقوق و عضو شورای عالی علمی مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی بود که گفت: زبان‌ها و گویش‌ها، مطمئن‌ترین منابعی هستند که می‌توانند پشتوانه فرهنگ ما باشند و همان نقشی را در فرهنگ ایفا می‌کنند که اشیای قیمتی به‌عنوان پشتوانه اسکناس دارند.
وی اظهار کرد: این ظرفیت با این وجود که در منابع واژگانی ما استفاده شده، اهمیت دارند اما زبان‌ها و گویش‌ها ارزش والاتری دارند تا صرفاً در ریشه‌شناسی مورد استفاده قرار گیرند و باید برای بازشناسی هویت ایرانی و مؤلفه‌های اجتماعی و فرهنگی مورد استفاده قرار گیرند. درنتیجه معرفی درست و دائرةالمعارفی ازجمله این دانشنامه می‌تواند این حسن را داشته باشد و امیدوارم این دانشنامه بتواند مسیرهای پیشرفت و شکوفایی را با استواری طی کند.
سپس نادره نفیسی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و مدیر و سرویراستار بخش زبان‌شناسی و دانشنامه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی در ابتدا پیشینه‌ای از پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی ارائه کرد و در ادامه افزود: هنوز اطلس زبانی مدون و مشخصی نداریم. اما پرسش این است که آیا این کارهای پراکنده به نتیجه خواهد رسید؟ پاسخ این است که اگر تمام این کوشش‌ها یک‌جا گردآوری می‌شد، می‌توانستیم دست به گردآوری سراسری زبان‌ها و گویش‌های ایرانی بزنیم و امیدوارم این گام نخست بتواند نظر دولتمردان و مؤسسات علمی و پژوهشی را جلب کند.
وی خاطرنشان کرد: حال که این مقالات طی ١٠ سال گرد آمده و برخط (آنلاین) شده، هم همه پژوهشگران می‌توانند محصول این تحقیقات را ببینند و هم همه زبان‌شناسان دنیا. امیدواریم به‌زودی فایل صوتی این گویش‌ها را منتشر کنیم زیرا بدون لحاظ کردن آن‌ها، فرهنگ عامه تک‌بعدی خواهد بود.
آخرین بخش برنامه، پخش سخنرانی مجازی اسفندیار طاهری، عضو هیئت‌علمی گروه زبان‌شناسی دانشگاه اصفهان بود که یادآور شد: باید به‌دنبال تولید پیکره باشیم و شیوه پردازش آن به‌گونه‌ای باشد که همه پژوهشگران از آن استفاده کنند. در دودهه اخیر گویش‌های ایرانی در خطر انحلال قرار گرفته‌اند و باید مورد دقت قرار گیرد به‌خصوص آن‌هایی که گویش‌وران کمی دارند و در معرض نابودی هستند.
وی اضافه کرد: فرهنگ‌های محلی هم در آستانه نابودی هستند و داده‌های فرهنگی و زبانی باید توأمان مورد توجه قرار گیرند. در نتیجه باید پژوهشگرانی تربیت شوند که مستندسازی گویش‌های ایرانی کارشان باشد و هرکس که ابزار این کار را داشته باشد و مهارتش را کسب کند، می‌تواند چنین کند زیرا باید نگاهمان به جامعه زبانی هم باشد تا گویش را زنده نگه دارند.
یادآور می‌شود، در پایان این مراسم، لوح یادبود دانشنامه «زبان‌ها و گویش‌های ایرانی» به امضا رسید.
انتهای پیام
