فضائلی خالق کتیبههای باشکوه امکان مقدسه است
بیست‌ودومین نشست «صد کتاب ماندگار قرن» در شرایطی به بررسی کتاب «اطلس خط» تألیف حبیب الله فضائلی اختصاص یافت که در این نشست بر خلق کتیبههای باشکوه اماکن مقدسه به عنوان یکی از میراث بزرگ این استاد خوشنویس تاکید شد.
به گزارش ایکنا به نقل از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، یست‌ودومین نشست «صد کتاب ماندگار قرن» به بررسی کتاب «اطلس خط» تألیف حبیب الله فضائلی اختصاص یافت.
در این نشست که با حضور علی شیرازی؛ خط‌شناس و خوشنویس و شهاب شهیدانی؛ استاد دانشگاه هنر اصفهان، شب گذشته در سالن فرهنگ مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد، به تحلیل تأثیرات فرهنگی و هنری کتاب «اطلس خط» بر هویت خوشنویسی ایران پرداخته شد.
علی شیرازی، خط‌شناس و خوشنویس، در این نشست هنری به تأثیر این کتاب بر هویت هنری‌اش اشاره کرد و اذعان داشت: مطالعه این کتاب نه تنها به من آگاهی داد، بلکه هویتم را به عنوان یک هنرمند شکل داد.
وی همچنین به نسل جوان اشاره کرد و افزود: نسل ما قدر این کتاب را می‌داند، اما نسل جدید ممکن است اهمیت آن را کمتر درک کنند. «اطلس خط» به اندازه انجمن خوشنویسان ایران در پیشرفت این هنر مؤثر بوده و برای ما نسل قدیم، یک مرجع بی‌نظیر است.
«اطلس خط»؛ دروازه‌ای برای شناخت هنر خوشنویسی
شیرازی در توصیف استاد فضائلی، از او به عنوان دبیر و خوشنویسی ممتاز یاد کرد که با آثار ماندگارش، عنوان بزرگترین کتیبه‌نویس تاریخ ایران را به خود اختصاص داده است.
وی افزود: استاد فضائلی نه تنها در عرصه تدریس خط و ادبیات فعال بود، بلکه با خلق کتیبه‌هایی باشکوه در مساجد و اماکن مذهبی، هنرش را جاودانه کرد. وقتی به خط نستعلیق او نگاه می‌کنیم، به روشنی می‌بینیم که این هنر فراتر از تکنیک‌های معمول و به دست هنرمندی خلاق به اوج رسیده است.
این خوشنویس در پایان سخنانش، گفت: این کتاب، منبعی گران‌بها برای علاقه‌مندان و دانشجویان خوشنویسی است. چند سال پیش، آقای دکتر محمد المور، رئیس وقت مجلس امارات، از من خواست تا در ترجمه این اثر به عربی همکاری کنم. امیدوارم این اثر با همتی مشابه، به زبان‌های دیگری مانند انگلیسی نیز ترجمه شود تا هنر خوشنویسی ایران در سطح بین‌المللی بیشتر شناخته شود.
«اطلس خط»؛ مرجعی معتبر در سطح بین‌الملل
شهاب شهیدانی، استاد دانشگاه هنر اصفهان، در سخنرانی خود در این نشست به بررسی تأثیر عمیق استاد فضائلی بر خوشنویسی و نقش کتاب «اطلس خط» پرداخت.
شهیدانی تأکید کرد که کتاب‌ها، به ویژه آثار نفیس و هنری، همواره روایت‌های خاصی از نحوه خرید و ارتباط افراد با آنها دارند.
وی در ادامه به اهمیت کتاب «اطلس خط» پرداخت و گفت: این کتاب شامل روایت‌هایی است که نشان‌دهنده عشق و علاقه افراد به خوشنویسی و خط است. از آنجایی که این کتاب به عنوان یک مرجع شناخته می‌شود، نباید فراموش کنیم که تعامل با این کتاب چه لذتی برای ما دارد.
وی با اشاره به جنبه‌های آموزشی و الهام‌بخش این کتاب، بر تأثیر عمیق آن در ارتقای خوشنویسی و فرهنگ خط تأکید کرد و افزود که کتاب «اطلس خط» نه تنها یک منبع علمی، بلکه یک دروازه برای کشف زیبایی‌ها و رازهای هنر خوشنویسی است.
شهیدانی همچنین به تأثیر عمیق آثار استاد فضائلی، به‌ویژه «اطلس خط»، بر جامعه خوشنویسی اشاره کرد و بیان کرد: این کتاب نخستین بار یک روایت معتبر و جامع از تاریخ خوشنویسی ارائه می‌دهد و به عنوان یک مرجع معتبر در سطح بین‌المللی شناخته می‌شود.
وی در ادامه سخنرانی خود به بررسی دقت و جامع‌نگری استاد فضائی در موضوع خوشنویسی و تاریخ خط پرداخت و بیان کرد: استاد فضائی نه‌تنها به تاریخ خط و خطوط مختلف توجه دارد، بلکه در آثارش عمق و وسعت نظر را به‌روشنی مشاهده می‌کنیم. او به‌طور مستمر به بررسی شیوه‌های تحریری پرداخته و این امر نشان‌دهنده تعهد او به ارتقای سطح خوشنویسی است.
این استاد دانشگاه و خوشنویس در پایان، درباره پژوهش جدیدی که به بررسی پیوند بین خط مورب و خوشنویسی می‌پردازد، اظهار داشت: در این پژوهش، ما با همکاری کتابخانه ملک به بررسی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ نسخه خطی از قرن‌های هفتم تا دهم پرداخته‌ایم. این نسخه‌ها نه تنها از نظر تاریخی بسیار ارزشمند هستند، بلکه به ما این امکان را می‌دهند که درک عمیق‌تری از روند تکامل خوشنویسی در ایران و ارتباط آن با زیبایی‌شناسی آثار خطی داشته باشیم. این فرایند، ما را به دل تاریخ خوشنویسی می‌برد و به ما نشان می‌دهد که چگونه هنر خط و خوشنویسی در گذر زمان دچار تغییرات و تحولات شگرفی شده است.
کتابت‌های ضعیف قرآن در خط از نظر قواعد گرافیکی صاحب قوت
شهیدانی همچنین به بررسی کتابت‌های قرآن پرداخت و خاطرنشان کرد: جالب است که با وجود اینکه برخی از این کتابت‌ها از لحاظ فنی ممکن است ضعیف به نظر برسند، اما از نظر ویژگی‌های گرافیکی و زیبایی‌شناسی، به مراتب قوی‌تر از آثار استادان خوشنویسی شناخته می‌شوند. کاتب به دلیل آزادی عمل و عدم محدودیت در پیروی از قواعد رسمی و تعریف‌شده، می‌تواند ارتباطات و زیبایی‌های بصری بیشتری را ایجاد کند و در حقیقت، این آزادی است که به خلق آثار خاص و منحصر به فرد منجر می‌شود.
شهیدانی تأکید کرد: مطالعات استاد فضائلی می‌تواند در زمینه‌هایی مانند نقاشی‌خط و طراحی گرافیک به ما کمک کند و می‌تواند منجر به خلق ایده‌های نو و فضایی رنگارنگ از هنرهای معاصر شود که دستمایه خلاقیت و آفرینش معاصر ما خواهد بود. به نظر من، این سفره‌ی رنگارنگ از نسخه‌های خطی و آثار هنری می‌تواند به هنرمندان معاصر این امکان را بدهد که از تاریخ غنی هنر خوشنویسی الهام بگیرند و آن را به شیوه‌ای نوین و معاصر در آثار خود به کار گیرند.
کتاب « اطلس خط» حرکتی فرهنگی برای صیانت از هویت ایرانی
در پایان نشست نیز مهدی فضائلی فرزند استاد فضائلی، سخنانی درباره تلاش‌ها و آثار پدرش و ویژگی‌های شخصیتی آن مرحوم بیان کرد.
فضائلی به دشواری‌های انتشار اطلس خط اشاره کرد و بر اهمیت این کتاب در حفظ و پاسداری از خطوط اسلامی تاکید کرد.
مهدی فضائلی همچنین به انگیزه‌های فرهنگی و ملی پدرش در نگارش اطلس خط پرداخت و به بحث‌هایی که در آن دوران درباره تغییر خط فارسی مطرح می‌شد اشاره کرد.
وی در این باره گفت: در زمان حیات پدرم، زمزمه‌هایی از تغییر خط فارسی به گوش می‌رسید که با تألیف این اثر، ایشان قصد داشتند از خط اصیل فارسی صیانت کنند. این اقدام به‌واقع حرکتی در راستای حفظ هویت فرهنگی ما بود.
مهدی فضائلی، در انتهای سخنرانی به نحوه درگذشت پدرش و ارتباط معنوی آن با اولین کتیبه‌نویسی ایشان بر حرم امام هادی(ع) اشاره کرد و این اتفاق را «هدیه‌ای از طرف امام» دانست. وی همچنین درگذشت پدرش را که در روز شهادت امام هادی(ع) رخ داد، نشانه‌ای از عاقبت‌بخیری او تلقی کرد.
انتهای پیام
