«بسم الله الرحمن الرحیم؛ خداوندا اگر پشیمانی از گذشته را توبه مینامیم، من از جمله پشیمانانم و اگر دوری از گناه را بازگشت به سمت خود میخوانی؛ من از جمله بازگشتکنندگانم.
خدایا همانگونه که فریاد دادی تا به سوی تو بازگردیم و وعده کردی که ما را بپذیری، همانگونه که ما را به دعا خواندی و پاسخ دادن را به عهده گرفتی، همینک بر محمد(ص) و دودمانش درود میفرستم و تمنا دارم توبه مرا بپذیری و مرا از درگاهت همچون ناامیدان باز مگردانی! که تو گناهکاران را به نزد خود میپذیری و با ایشان مهربانی میکنی.
خداوندا بر محمد(ص) و دودمان او درود فرست. همانگونه که ما را به واسطه او هدایت کردی و بر ایشان درود فرست همانگونه که ما را به واسطه او نجات دادی و بر محمد(ص) و دودمان او درود فرست؛ درودی که در فردای آخرت و روز تنگدستی یاریمان کند که تو بر هر چه بخواهی توانایی و همه چیز بر تو آسان است.» (با صدای زندهنام جلال مقامی)
«دختر پیامبر آن روزها هیچکس را نداشت. حتی اگر کسی بود که در دل غمخوار فاطمه(س) بود از ترس همسر و همسایه و خویشاوند، پیش نمیآمد. تنها من بودم که میتوانستم در لحظههای آشوب در کنارش باشم. او را دوست میداشتم بیشتر از خواهرانم و بیشتر از هر کس دیگر.» (با صدای زندهنام ژاله علو در نقش «اسماء بنت عمیس» همسر ابوبکر)
این بخشی از ورودی یکی از گرانسنگترین سریالهای رادیویی با عنوان «از سرزمین نور»؛ روایت زندگی حضرت علی(ع) از پیش از ولادت تا شهادت مولای متقیان، حضرت علی(ع) است که در قالب 15 فصل و هر فصل در قسمتهای مختلف و متنوع به نویسندگی سعید آلرسول؛ کارگردانی زندهنام جلال مقامی؛ تهیهکنندگی عذرا وکیلی و سردبیری محمد میرکیانی قرار میگیرد که هر یک از این نامها خود یکی از اصلیترین استوانههای تولید آثار رادیویی خاصه در گونه آثار نمایشی تولیدی معاونت صدای رسانه ملی به شمار میآیند.
نقطه مشترک تمامی این 15 فصل سریال «از سرزمین نور» حضور بازیگران نامآور؛ جریانساز؛ خوشنام؛ مسلط و بهغایت برازنده؛ پوشیدن خلعت استادی در قامت روایت بازیگران نمایشهای رادیویی است که از میان آنها میتوان به بزرگ نامآورانی چون زندهنام ژاله علو؛ احمد رسولزاده؛ علی رضایی؛ فخرالدین صدیقشریف؛ حمید منوچهری؛ امیرمحمد صمصامی؛ شهروز ملکآرایی؛ منوچهر زندهدل؛ علیهمت مومیوند و چندین و چند نام سترگ دیگر اشاره کرد.
سریال «از سرزمین نور» تولیدی سال 1372 وتقدیرشده توسط مقام معظم رهبری حتی تا به امروز نیز بلندترین سریال نمایشی تولید شده در تولیدات نمایشی و کتاب گویای رسانه ملی به شمار میرود که در 15 فصل با اسامی فصل نخست؛ امام علی(ع)، پیشاز ولادت در 8 قسمت؛ فصل دوم؛ امام علی(ع)، از ولادت تا بعثت در 7 قسمت؛ فصل سوم؛ امام علی(ع)، از بعثت تا هجرت در 9 قسمت؛ فصل چهارم؛ امام علی(ع)، ازدواج با فاطمه(س) در 3 قسمت؛ فصل پنجم؛ امام علی(ع)، غزوات پیامبر در 12 قسمت؛ فصل ششم؛ امام علی(ع)، فتح مکه در 10 قسمت؛ فصل هفتم؛ امام علی(ع)، واقعه غدیر در 7 قسمت؛ فصل هشتم؛ امام علی(ع)، رحلت پیامبر(ص) در 7 قسمت؛ فصل نهم؛ امام علی(ع)، خلافت ابوبکر در 4 قسمت؛ فصل دهم؛ امام علی(ع)، روایت باغ فدک در 5 قسمت؛ فصل یازدهم؛ امام علی(ع)، شهادت حضرت فاطمه(س) در 5 قسمت (ورودی این نوشتار؛ گفتار ورودی این قسمت از فصول سریال از سرزمین نور با صدای زندهنامان جلال مقامی و ژاله علو بود)؛ فصل دوازدهم؛ امام علی(ع)؛ احقاق حق ولایت در 5 قسمت؛ فصل سیزدهم؛ امام علی(ع)، خلافت عمربنخطاب در 6 قسمت؛ فصل چهاردهم؛ امام علی(ع)، خلافت عثمان در 10 قسمت و فصل پانزدهم و پایانی؛ امام علی(ع)، از امامت تا شهادت در 11 قسمت تولید شده است.
زندهنام ژاله علو که بیتردید در پس گذار هفت دهه حضور فعال در عرصه رادیو خاصه در حوزه تولیدات نمایشی این رسانه گرم فصل مهمی از خاطرهسازیهای نسلهای مختلف سرزمینمان را با آن صدا، تسلط بیبدیل، قدرتمند و استوار به اصول روایتهای بیانی در قالب خلق شخصیت؛ تلفظ درست واژگان فارسی و عربی و دقت در هجاوندی کلمات؛ یکی از اصلیترین ستونهای بازیگران زن نمایشهای رادیویی در کشورمان به شمار میرود، از جمله راوی-گویندههایی است که در تمامی 15 فصل سریال «از سرزمین نور» به کارگردانی زندهنام جلال مقامی با تأکید سردبیر این برنامه، محمد میرکیانی نقش «اسماء بنت عمیس» همسر جعفر بن ابیطالب و بعد فوت «جعفر» به عنوان همسر ابوبکر که یکی از بانوان بزرگوار صدر اسلام بهشمار میرفت که نزدیکترین رفتوآمد را با حضرت فاطمه(س) داشت را ایفا کرده است.
«اسماء» اولین تابوتی را که در اسلام ساختهشده برای حضرت فاطمه(س) ساخت و این شخصیت را با تمام قدرت و مهربانی بیمانندی که در همنشینی و مراقبت از حضرت فاطمه(س) داشت را زندهنام ژاله علو در این اثر نمایشی با ظرافت بیبدیلی نقشآفرینی کرده است.
آنگونه که محمد میرکیانی در گفتوگو با ایکنا درباره شخصیت «اسماء» با بازی زندهنام ژاله علو در سریال رادیویی «از سرزمین نور» گفت: «اسماء»، همسر ابوبکر؛ بانویی بزرگوار بود که از یکسو همسر خلیفه بود و از سویی دیگر پرستار و همنشین حضرت فاطمه(س) دختر پیامبر(ص) و همسر مولا علی(ع) در تمام مدتی که ایشان در بستر بیماری بود. او در لحظاتی همنشین حضرت فاطمه(س) بود که ایشان علاقهای نداشت که از بیوفایی آن روزگار کسی به عیادتش بیاید. بانوی گرامی با چند گروه از عیادتکنندگانشان بهصراحت صحبت کردهاند و از رفتار و سستی آنها در دفاع از حق به شدت گله داشتند.
وی ادامه داد: از آغاز بیماری حضرت فاطمه(س)، اندوه؛ گریبان مولا علی(ع) را گرفته بود و آن حضرت را بعد از رحلت رسول(ص) به انتظار فقدانی دیگر نشانده بود. روزهای دشوار بیماری برای اهل بیت(ع) به کندی میگذشت اما به هر حال به فرجامش نزدیک میشد.
میرکیانی با بیان آنکه سرانجام حضرت فاطمه(س) در غربت غفلت و جهالت مهاجرین و انصار، ندای حق را لبیک و به پیشگاه پیامبر(ص) پرکشید یادآور شد: طبق وصیت دختر گرامی پیامبر، بدن آن حضرت به دور از چشم نامحرمان و در نیمه شب مخفیانه به خاک سپرده شد. وقتی حاکمان از این ماجرا آگاه شدند درصدد برآمدند تا قبرهای تازه قبرستان بقیع را بشکافد و پیکر پاک آن بانوی بزرگوار را پیدا کنند. اینجا بود که علی(ع) شمشیر به کمر بست و از این کار جلوگیری کرد و بدین ترتیب مدفن دختر گرامی پیامبر(ص) همچنان ناپیدا باقی مانده است.
میرکیانی؛ نویسنده شناختهشده کشورمان و سردبیر سریال رادیویی «از سرزمین نور» در ادامه گفتوگو با ایکنا دو اثر «از سرزمین نور» و «خونگاه عشق» را دو میراث بزرگ زندهنام ژاله علو در طی تولیدات «نمایش علوی» و «نمایش سرخ حسینی» در قالب سریالهای رادیویی و کتاب گویای رسانه ملی دانست تصریح کرد: آسمانی شدن این هنرمند آسیبی بزرگ در حوزه فقدان اساتید حوزه هنرهای نمایشی کشور است. طی سالها کار در تولید کتابهای صوتی و نمایشهای رادیویی، افتخار تولید آثار مشترکی را با زندهنام علو در کارنامه کاری خود دارم و در هر بار افتخار همکاری درباره تسلط و قدرت این بانوی هنرمند در حوزه هنر و زبان فارسی فراوان از او یاد گرفتم.
وی با اشاره به خاطره زندهنام علو که همواره بر این مسئله تأکید داشت که پیش از آنکه به مدرسه برود، خواندن و نوشتن یاد بگیرد؛ به همت مادر و پدر فرهیختهاش با زبان فارسی از طریق شاهنامه فردوسی و بوستان و گلستان سعدی آشنا شده بود خاطرنشان کرد: سریال رادیویی «از سرزمین نور»، روایت زندگی حضرت علی(ع) از پیش از تولد تا شهادت ایشان در سال 1372 خورشیدی با حضور بزرگان عرصه هنرهای نمایشی رادیو چون زندهنام منوچهر اسماعیلی و جلال مقامی تولید شد.
میرکیانی افزود: این سریال رادیویی در کنار روایت زندگی مولای متقیان، حضرت علی(ع) راوی زندگی نبی مکرم اسلام، حضرت محمد مصطفی(ص) و دخت گرامی ایشان، حضرت صدیقه طاهره(س) است. زندهنام علو با توجه به تسلط بیبدیلش در حوزه زبان فارسی و عربی، نقشی بسیار شگرف در موفقیت این سریال رادیویی ایفا کرد.
این نویسنده و سردبیر پیشکسوت حوزه ادبیات تولیدات رادیویی تاکید کرد: تسلط بیبدیل زندهنام علو بر واژگان فارسی و عبارتهای عربی بهحدی بود که حتی درمورد روایتها و نقشهایی که با صدای گرم او بیان نمیشد، یاریگر دیگر بازیگران بود و در تلفظ صحیح اسامی و دعاها؛ هم خود دقت بسیار برای ادای آنها داشت و هم یاریگر دیگر بازیگران در این عرصه بود. به تحقیق این ویژگی یکی از ویژگیهای انحصاری درمیان معدود بازیگران سریالهای رادیویی بود که در کیفیتبخشی و ارتقاء عیار تولیدات رادیویی خاصه با روایت آثاری که به تاریخ صدر اسلام و نمایشهای رادیویی دینی بازمیگشت را باید مدیون زندهنام علو، دانش و تسلط او در حوزه زبان و ادب فارسی و عربی دانست.
میرکیانی در برشمردن ویژگیهای دیگر زندهنام علو در تولید نمایشهای رادیویی و کتابهای صوتی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از ویژگیهای منحصربهفرد صدا و قدرت بیان زندهنام علو حس و حال روایت تصویری است که در کلام او حتی در بیان سادهترین جملات به مخاطب منتقل میشد. این ویژگی را نیز باید از ویژگیهای منحصربهفرد و کمنظیر میان بازیگران حوزه نمایشهای رادیویی دانست.
صحبتهای میرکیانی که با بغض و نیز همراه بود یادآور شد: مجموعه آثار به یادگار مانده زندهنام علو در حوزه تولید نمایشهای رادیویی و کتابهای صوتی؛ گنجینه آثار شنیداری رسانه ملی را به خود اختصاص داده است. فقدان این دست از هنرمندان غیرقابل جایگزینی و پُر شدن است. همین به ماندگار شدن رد و نشان آنها در کنار کمال انسانیت و فروتنی که از آن برخوردار بودند و راه یافتن این هنرمندان میان قلب عموم مردم کمک بسیار کرده است.
این نویسنده پیشکسوت در پایان تصریح کرد: این را نیز نباید فراموش کرد که سریال رادیویی «از سرزمین نور» پیش از این مورد تقدیر مقام معظم رهبری نیز قرار گرفته بود و امروز به عنوان یکی از اصلیترین گنجینهها و افتخارات معاونت صدای رسانه ملی شناخته میشود که نام زندهنام علو را برای همیشه در خاطره دوستداران این هنرمند؛ علاقمندان به حوزه کتابهای صوتی و نمایشهای رادیویی زنده نگه داشته است.
یکی دیگر از آثار تولید شده در حوزه کتاب گویا و سریال رادیویی در قامت همدلی و همراهی زندهنام علو در تولید آن به نمایش رادیویی و کتاب گویای «خونگاه عشق» به نویسندگی غلامرضا کاووسی؛ کارگردانی همایون ایرانپوی و سردبیری مهدی شرفی بازمیگردد.
در خلاصه روایت داستان «خونگاه عشق» چنین آمده است: «حسین بن علی علیه السلام» پس از برافراشتن پرچم مخالفت با حکومت غاصبانه «یزید بن معاویه» و در پی اثبات وحدانیت و نبوت و نهی از منکر وجود پلید خلیفه فاسد راهی عراق شد. «عبدالله بن یقطر» برادر رضایی امام و فرستاده او به کوفه، دستگیر و به دارالحکومه برده شد. کوفیان پیمان شکستند و «عبیدالله بن زیاد» که تا اینجا اوضاع را به نفع خود میدید، میپنداشت که قادر است با بخشش درهم و دینار، ایمان یاران واقعی امام را خریداری کند؛ لذا از عبدالله بن یقطر خواستار گسستن از حسین و بیعت با یزید در حضور جمع شد. اما برادر رضایی اباعبدالله بر منبر «مسجد بنی جَبَله» کوفه پیغام مولایش را با فریادی رسا به گوش مردم پیمانشکن کوفه رسانید و لاجرم جان پاکش را فدا کرد.
اینک حسین، علیهالسلام، به سوی سرزمین نینوا در حرکت بود. در بین راه قبایل همراهش را در ماندن یا رفتن مُخَیر کرد و عده کثیری که هدف او را دریافتند، از بیم جان قافله کوچک مقدس را ترک کردند. خبر شهادت یاران امام در کوفه به اردوگاه کوچک امام رسید، اما هیچ سستی در عزم راسخ فرزند برومند خاندان عصمت و طهارت خلل وارد نکرد. هدف، کربلا و انجام رسالت الهی بود.
زندهنام علو در این اثر نمایشی نقش بانو خاتون از بانوان قدرتمند، ثروتمند و شیفتگان شیعه مولا علی(ع) و پیروان او و همدلان حسین بن علی(ع) در مسیر احقاق حق برادرش و همچنین مبارزه با یزید بن معاویه را بهعنوان یکی از بازوان یاریگر از بدنه ایران در شهر ری روایت میکند.
در کنار بازتاب شیفتگی ایرانیان در قامت ارادت به مولای متقیان و فرزند برومند او حسین بن علی(ع) و التزامی که ایرانیان شیعه نسبتبه یاری اهلبیت(ع)؛ نبی مکرم اسلام(ص) داشتهاند فصلی از روایات تاریخ اسلام در قامت نیمه ماندن سفر حج حسین بن علی(ع) و درنهایت روایت حادثه عظیم صحرای نینوا، دشت کربلا و شهادت فرزند حضرت علی(ع) و فاطمه(س) را به روایت میکشد.
برهمین اساس است که میتوان دو اثر «از سرزمین نور» و «خونگاه عشق» را به عنوان دو میراث بزرگ «نمایش علوی» و «نمایش سرخ حسینی» در قالب فعالیت بانو علو در حوزه تولید کتابهای گویا و نمایشهای رادیویی برشمرد.
همچنین از دیگر آثار مرتبط به حوزه نمایشهای سرخ و بازنمایی عرض ارادت ایرانیان به حسینبنعلی(ع) -سید و سالار شهیدان- میتوان به دو نمایش «سجود سرخ» به نویسندگی غلامرضا کاووسی؛ کارگردانی حمید منوچهری؛ سردبیری محمد صفیخانی در 5 قسمت و نمایش رادیویی «عروج خورشید» به نویسندگی فاطمه دلیری کارگردانی زندهنام ژاله علو اشاره کرد که این اثر نیز در دو قسمت به مخاطبان معرفی شده است.
در معرفی نمایش رادیویی و کتاب صوتی «سجود سرخ» چنین آمده است: آنها با مأموران حکومتی درگیر میشوند و «عشوی» به اجبار یکی از مأموران را میکشد. «عشوی» و «دادابه» میمانند و خانوادهاش به راه میافتند. آنها در بصره با زنی آشنا میشوند که «حُسنا» نام دارد. او همسر و فرزند دادبه را به خانهاش میبرد. دادبه و برادر حسنا (هلال)، تصمیم میگیرند دور از چشم مأموران خود را به کوفه برسانند ولی در راه کشته میشوند. در این زمان «جنگ جمل» اتفاق میافتد و خوارج قصد برکناری علی(ع) را دارند.
سالها میگذرد و عشوی که در این مدت زندانی بوده، در پاسخ نامه عروسش به بصره میآید تا با آنها دیدار کند. بعد از این دیدار میگوید قصد دارد، برای یاری علی(ع) به کوفه برود. در این زمان «نبرد صفین» روی میدهد و عمروعاص با ماجرای «به نیزه زدن قرآنها» پیروز میدان میشود. عشوی در «جنگ نهروان» کشته میشود و همسر دادبه و حسنا به راه میافتند تا خود به دیدار علی(ع) بروند. آنها با مردی به نام عبدالله و همسرش که باردار است، همراه میشوند. خوارج به آنها حمله میکنند و حسنا و عبدالله و زن باردارش را میکشند، اما همسر و فرزند دادبه میگریزند تا خود را به علی(ع) برسانند. پسر دادبه آرزو میکند که در رکاب حسین(ع)، پسر علی(ع)، باشد تا به شهادت برسد.
در معرفی نمایش رادیویی و کتاب صوتی «عروج خورشید» نیز چنین آمده است: «عطیه» سعی دارد او را آرام کند، اما درحقیقت ماجرای تلخ عاشورا و شهادت امام حسین(ع) و یارانش به وقوع پیوسته است. در حادثه کربلا؛ «بشیر»، همسر عطیه و پسر مالک، در گروه کسانی بوده که در سپاه «ابن زیاد» راههای ورود و خروج را بر امام(ع) و یارانشان بستهاند و عطیه حالا خود را مستحق عذاب میداند و بسیار ناراحت است. اما بشیر که هنوز متوجه اشتباه خود نشده است، کاروان اسیران کربلا را خارجی میخواند و خوشحال است که توانسته خانوادهاش را از این اتفاق مصون بدارد.
مالک، پس از جستوجوی فراوان، از ماجرا باخبر میشود و خاطرهای را از امام حسین(ع) برای آنها بازگو میکند که مشابه خطای بشیر است. او ماجرای انگشتری را بیان میکند که امام(ع) به او بخشیده و برای همیشه او را از فقر نجات داده است. عطیه و مالک تصمیم میگیرند از پس کاروان اسیران حرکت کنند تا شاید با زاری و التماس بتوانند خود را راضی کنند و بخشیده شوند. بشیر هم که متوجه اشتباه خود شده است، سعی می کند هرطور شده اشتباهش را جبران کند...
به گزارش ایکنا؛ سوم دی ماه امسال در حالی در پس گذار و تورق برگ تاریخ خبر از فقدان هنرمندی میداد که در پس گذار بیش از هفت دهه فعالیت حرفهای در عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون سهمی ماندگار و رد پای قابل شناسایی و رصد در حوزه خلق آثار پرقدرت و ارائه شخصیتهایی بهغایت جذاب و در ذات و معنا باورپذیر و همذاتپندار را ارائه کرد.
فصل مهمی از یادگارهای ماندگار زندهنام ژاله علو را باید در عرصه صدا و هنر گویندگی خاصه در حوزه تولید آثار نمایشهای رادیویی و کتابهای صوتی کشورمان بیان کرد.
بانو علو که شوکت هنر ایران نامیده میشود، آنچنان که خود در قالب گفتوگوهای مختلف همواره بر این مسئله تأکید داشته که در کنار جنس نگاه عاشقانهای که به مادرش دارد؛ سهم مهمی از آنچه که به زعم مردمی که او همیشه دوستان آنها و در کنارشان بود را باز هم مدیون مادر خود میداند و تأکیدی که مادر و پدرش پیش از حضور او در مدرسه برای آموختن زبان و ادب فارسی با اتکا به آثار گرانسنگ و قدرتمند ادبیات کلاسیک ایران چون شاهنامه فردوسی و بوستان و گلستان سعدی برای او داشتند.
این فصلی دیگر از ردپایی درخشان و عامل ماندگار شدن و شناسا شدن بزرگ ژاله علو در عرصه هنر گویندگی و کشورمان است. این سیاهه بنا داشت تا در قالب هفتمین روز و شب فقدان زنده نام بانو علو (شوکت هنر ایران) در ساحت رسالت خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا) به مرور ردپای این بازیگر در عرصه تولید آثار دینی اشاره کند تا مخاطبان، علاقهمندان و دوستداران این بازیگر و نقشآفرینیهای او در کنار ارائه نقشهای ماندگارش در سریال «روزی روزگاری» و «مختارنامه» در قامت دلدادگی به یار مهربان با جستجویی ساده در پایگاه ایران صدا، بخش کتاب گویا و همچنین پایگاه شبکه رادیویی نمایش در قالب مرور آثار هنرمندان با جستجوی نام ژاله علو؛ بخشی دیگر از هنرنمایی او در قالب آثار نمایشی نمایش رادیویی و تولید کتابهای صوتی گویا را مورد توجه قرار دهند تا سهمی دیگر از میراث درخشان این بانوی هنرمند برای تعالی فرهنگ و هنر ایرانی را در ساحت دلدادگی به این دو رسانه یعنی رادیو و کتاب دنبال کنند.
روحش شاد و یادش گرامی...
گزارش و گفتوگو از امین خرمی
انتهای پیام