تابش آفتاب صبحگاهی؛ استعاره از امید در سوره «ضحی»
قرآن در راستای علوم شناختی، هر مفهوم را برای درک بیشتر مخاطب در قالب استعاره بیان کرده است؛ در سوره «ضحی» نیز مفهوم امید با استعاره تابش آفتاب صبحگاهی بیان شده است.
به گزارش ایکنا، در ادامه اجرای طرح «چهار فصل قرآنی»، مرکز مطالعات میان‌رشته‌ای سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور با محوریت سوره مبارکه «ضحی» در سلسله‌درس‌گفتارهایی به مفاهیم، نکات تدبری و تفسیری این سوره می‌پردازد.حسین شجاعی؛ پژوهشگر و مدرس دانشگاه در راستای مباحث مطرح شده در باب نکات تدبری سوره «ضحی»، مفهوم امید را از منظر استعاره مورد مداقه قرار داده است؛ امیدی که این سوره آن را به مثابه بارقه‌هایی از نور آفتاب دم صبح توصیف می‌کند.
بیشتر بخوانید؛
«بسم الله‌الرحمن‌الرحیم
موضوع سخنم «استعاره و انگاره امید» در سوره «ضحی» است.
فرض کنید که نقاش هستید و قرار است تصویر امید در قرآن را بکشید. در این صورت شما چه تابلویی را ترسیم می‌کنید؟ طبعاً باید به سراغ استعاره‌هایی که در مورد آن مفهوم وجود دارد، رفت. درباره مفهوم امید چه شکل استعاره‌هایی در قرآن به تصویر کشیده شده است؟
در علوم شناختی افرادی همچون «لیکوف» و «جانسون» در کتابی به نام استعاره‌هایی که با آنها زندگی می‌کنیم، دقیقاً به این موضوع اشاره داشتند و می‌گویند که مفاهیم و موضوعات در ذهن ما معانی خود را از ایماژ‌ها(imazh) و استعارهها می‌گیرند و اگر بخواهیم بفهمیم که یک مفهوم چه معنایی دارد، باید به سمت استعاره‌های آن رفت. موضوعاتی مثل خوبی و بدی، زیبایی و زشتی، زندگی و حتی امید همه در وجود ما با مجموعه‌ای از استعارهها پیوند خورده است.
«رابرت سالامان» وقتی قرار می‌شود که در مورد معنای زندگی کاری انجام دهد، استعاره‌هایی پیرامون این موضوع را جمع‌آوری می‌کند و نهایتاً می‌گوید که من 21 استعاره درباره زندگی پیدا کردم و برای توضیح معنای زندگی باید به آن استعارهها رجوع کنم و می‌گوید از جمله استعارهها در مورد زندگی در نظر بعضی‌ها به عنوان یک معماست و در نظر بعضی دیگر زندگی به عنوان یک مارپیچ است.
عُرفا و فلاسفه هم زندگی را در قالب استعارهها بیان می‌کنند، استعاره انسان زندانی یا مرغ در قفس که مولانا آن را به زیبایی بیان می‌کند: «مرغ باغ ملکوتم نیم از عالم خاک/ چند روزی قفسی ساخته‌اند از بدنم». قرآن هم زندگی را به بازی تشبیه کرده و از آن به بساط لهو و لعب یاد می‌کند.
امید چگونه در قرآن به تصویر کشیده شده است؟ تصویر قرآن درباره امید بسیار زیباست؛ به سوره مبارکه «ضحی» مراجعه کنید، تصویری که قرآن در این زمینه می‌آفریند، شکاف سیاهی شب با پرتوها و شعله‌های درخشان آفتاب صبحگاهی است. این استعاره نیرومند، دو ویژگی جالب توجه دارد؛ در آن، غافل‌کنندگی وجود دارد، یعنی در اوج ناامیدی‌ها و هنگامی که انسان انتظارش را ندارد، شعله‌های امید در زندگی برافروخته می‌شود، با این ویژگی که آن قدر نیرو دارد که انسان گذشته‌ها و سیاهی‌ها را فراموش می‌کند.
توصیه می‌کنم هر موقع نیاز به دریافت امید در زندگی داشتید، این آیات را در زندگی مرور و به این استعاره فکر کنید و همانطور که خداوند به پیامبرش می‌گوید در خودمان زمزمه کنیم که بالاخره ناامیدی‌ها تمام شده و آفتاب می‌تابد، چرا که غمی نبوده به عالم که ماندنی باشد.»
انتهای پیام
