چگونه بفهمیم اعمال ما مورد رضایت خداوند است

به گزارش خبرنگار افتخاری ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین امیرحسین هرمززاده، استاد حوزه علمیه، ۲۹ دی‌ماه در سلسله جلسات تفسیر قرآن در مسجد و مکتب امام صادق(ع) در شرح آیات ۱۲، ۱۳ و ۱۴ سوره زخرف درباره مسخر کردن چهارپایان و مرکب‌ها برای انسان گفت: خداوند در این آیات می‌فرماید: «وَالَّذِی خَلَقَ الْأَزْوَاجَ کُلَّهَا وَجَعَلَ لَکُمْ مِنَ الْفُلْکِ وَالْأَنْعَامِ مَا تَرْکَبُونَ؛ و همان کسی که همه زوج‌ها را آفرید، و برای شما از کشتی‌ها و چهارپایان مرکب‌هایی قرارداد که بر آن سوار می‌شوید»، «لِتَسْتَوُوا عَلَیٰ ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْکُرُوا نِعْمَةَ رَبِّکُمْ إِذَا اسْتَوَیْتُمْ عَلَیْهِ وَتَقُولُوا سُبْحَانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَٰذَا وَمَا کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ؛ و چون بر پشت آن‌ها قرار گرفتید، نعمت پروردگارتان را یاد کنید و بگویید منزه است آن کس که این‌ها را رام ما کرد و گرنه ما را توان آن نبود»، «وَإِنَّا إِلَیٰ رَبِّنَا لَمُنْقَلِبُونَ؛ و یقیناً ما به‌سوی پروردگارمان باز می‌گردیم.» 

وی در شرح این آیات بیان کرد: انسان‌ها فکر نکنند چهارپایان را خودشان رام و مسخر خود کرده‌اند که سوار بر آن‌ها می‌شوند. وظیفه اسب سواری دادن به انسان نیست؛ تصور کنید در صورتی که این چهارپایان رام نمی‌شدند و به شما سواری نمی‌دادند و گاو زمین شما را شخم نمی‌زد می‌خواستید چه‌کار کنید؟ 

هرمززاده ادامه داد: خداوند اذن داده و برخی از چهارپایان را مسخر انسان کرده است تا بتوانیم از آن‌ها استفاده کنیم؛ حتی حرکت کشتی بر روی دریا و استفاده ما از آن به خواست خداوند است و این امر برای ما از سوی او مسخر شده است؛ بنابراین نباید این تسخیر را از خودمان بدانیم. 

این استاد حوزوی تأکید کرد: ما انسان‌ها فکر می‌کنیم اگر قانونی کشف می‌کنیم، خودمان خالق آن هستیم و بر طبیعت مسلط شده‌ایم، در صورتی که این‌طور نیست؛ ما زحمت کشیده‌ایم و قانونی را که دیگری تصویب و مسخر کرده را کشف کرده‌ا‌یم؛ خالق کسی دیگر است پس خود را خالق ندانیم؛ اگر در این کشف‌ها خدا را دیدیم و برای ما نورانیتی حاصل شد این دانش تبدیل به علم شده است.

هرمززاده با توصیه به خواندن دعا هنگام سوار شدن بر هر وسیله‌ای گفت: مستحب است هنگام سوار شدن بر هر وسیله نقلیه‌ای این دعای قرآنی را بخوانیم: «سُبْحانَ الَّذی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کُنَّا لَهُ مُقْرِنینَ* وَ إِنَّا إِلَیٰ رَبِّنَا لَمُنْقَلِبُونَ؛ پاک و منزه است کسی که این را مسخر ما ساخت، وگرنه ما توانایی تسخیر آن را نداشتیم و بازگشت ما البته به‌سوی خدای ما خواهد بود» این دو آیه، آیات ۱۳ و ۱۴ سوره زخرف است؛ یعنی سبحان و منزه و بی‌نقص کسی است که این مرکب را برای من مسخر و رام کرد. 

وی افزود: اگر سوار ماشین، کشتی، هواپیما و هر وسیله نقلیه آهنی که می‌شوید همه این‌ها جاری است و این‌ها تداوم همان علوم بشر است که از راه رفتن حیوانات و پرندگان معادل آهنی آن را با استفاده از قوانین خلقت الهی و چیزهایی که خدا مسخر کرده ساخته‌اند. 

هرمززاده تصریح کرد: انسان ناسپاس است و به جای آمدن در خانه خدا به در خانه دشمن خدا می‌رود و هر چقدر کلاه‌برداری و گناه می‌کند آن را پای زرنگی خود می‌گذارد در صورتی که این زرنگی نیست. 

این استاد حوزوی بیان کرد: زن و مرد در انسانیت همه با هم مساوی هستند، اما خداوند در مسائل جاری و مادی کره زمین در تقسیم مسئولیت‌ها بین آن‌ها فرق گذاشته است که این تقسیم‌بندی مسئله حقوق را ایجاد و تفاوت بین زن و مرد را روشن می‌کند؛ بنابراین باید به حقوق یکدیگر احترام بگذاریم. 

وی با اشاره به مسئله جبر و اختیار در انجام گناهان گفت: برخی گناهی می‌کنند و می‌گویند خدا خواست من این کار را انجام دادم و اگر خدا نمی‌خواست که من نمی‌توانستم گناه کنم؟! در پاسخ به این افراد باید گفت که خدا یک خواست تکوینی دارد و یک خواست تشریحی؛ اما خواست تکوینی خدا این است که تا خدا چیزی را اراده نکند آن اتفاق نمی‌افتد. 

هرمززاده ادامه داد: خداوند یک خواست تشریحی نیز برای انسان قرار داده و می‌گوید من یک دوست داشتن و نداشتن‌هایی را برای تو تکلیف کرده‌ام؛ به‌طور مثال خدا دوست ندارد ظلم شود اما اگر کسی انتخاب کرد که ظلم کند خداوند این انتخاب را جلوه وجود می‌دهد، اما این‌طور نیست که خدا به این کار رضایت داشته باشد، بلکه بین رضایت خدا و اینکه خدا آن عمل را ایجاد کرده فرق است. 

وی افزود: هر چند همه کارهای خوب و بد را خدا ایجاد وجود می‌کند، اما به همه این کارها راضی نیست و براساس همان‌ها بازخواست هم می‌کند حالا ما از کجا بدانیم خدا به چه چیز راضی است یا نیست؟ در پاسخ باید گفت که خداوند برای این شناخت و تشخیص ما پیغمبر و کتاب قانون که قرآن است را فرستاده که ما به آن عمل کنیم و به‌طور کلی هم چهار راهنما را قرار داده که عقل، فطرت، پیغمبر و کتاب الله است.

محسن سلطان‌احمدی