سراب زندگی در فضای مجازی + فیلم

محمود معظمی، کارگردان تلویزیون بعد از سریال پلیسی جاسوسی «محرمانه» این بار یک داستانی درام را محور کارش قرار داده و البته به واسطه آشنایی با فضاهای معمایی رگه‌های از اتفاقات مرموز را نیز شاهد هستیم.

اما نکته بسیار مهم درباره سریال موضوعی است که کارگردان برای اثرش انتخاب کرده و این سریال به حواشی و آسیب‌های فضای مجازی اشاره دارد موضوعی که جامعه امروز را به نوعی تحت تاثیر خود قرار داده است.

داستان 

سریال فریبا دست روی موضوع حساسی گذاشته و داستان یک اینفلوئنسر یا فعال فضای مجازی بنام فریبا را روایت می‌کند. صدا و سیما پیش از این تنها در یک سریال دیگر به نام سرجوخه به موضوع فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی پرداخته بود. در قسمت‌هایی که تاکنون از سریال پخش شده شاهد زندگی زنی بودیم که حضور در فضای مجازی باعث شده تا تعادل میان زندگی شخصی و کاری‌اش به هم بخورد و همین موضوع بحران‌های زیادی را برای او رقم زده است.

با توجه به گسترش سریع فضای مجازی و حتی علاقه نسل نوجوان و جوان به بلاگری حتماً گام ارزشمندی است که تلویزیون به این سوژه‌ها رو بیاورد و معضلات و آسیب‌های اجتماعی این حوزه را به صورت مفصل واکاوی کند و شاید حتی برای پرداخت به این مقوله کمی دیر هم شده باشد. نکته اینجاست که صداوسیما به سختی می‌تواند تصویری عیان و بی روتوش از زندگی این افراد نمایش دهد ولی در «فریبا» تلاش شده تا آنجا که می‌شود به واقعیت نزدیک شد.

داستان «فریبا» اتفاقی جدید در میان قصه‌های رایج در تلویزیون است همین مسئله نیز بر جذابیت‌های کار افزوده و سبب بالا رفتن مخاطبان سریال شده است. همچنین داستان قابل پیش‌بینی نیست و تماشاگر نظیر تولیدات تلویزیون قادر نیست پایان را حدس زند. جواد صفوی، نویسنده مجموعه با گره‌های خوبی که به قصه می‌اندازد ریتم سریال را مطلوب کرده و مخاطب با اثر ارتباط برقرار می‌کند.

ساختار 

درباره مسائل فنی «فریبا» در گام اول باید به کارگردانی خوب سریال اشاره کرد. معظمی بعد از ساخت چند اثر معمایی و جاسوسی توانسته به مرز پختگی رسیده و یک داستان ملودرام را به شکلی جذاب روایت کند. این مجموعه می‌توانست به راحتی دستخوش سطحی‌نگری رایج در کارهای تلویزیونی شود اما کارگردان با شناسایی مناسب آسیب‌های فضای مجازی، قصه را از تکرار و شعار دور نگه داشته است. 

یکی دیگر از نکته‌های فنی سریال به ریتم مناسب مجموعه برمی‌گردد. پایه و اساس داستان کسل‌کننده نیست بلکه به واسطه ورود داستانک‌های متعدد، ریتم کار تند می‌شود به ویژه در جاهایی که گره‌های معمایی مجموعه آشکار می‌شود تماشاگر نسبت به موضوع کنجکاو شده و داستان را دنبال می‌کند. درباره کاراکترهای سریال هم باید گفت، شخصیت‌ها دارای هویت هستند و از تیپ‌سازی پرهیز شده است درصورتی‌که عموم سریال‌هایی که قرار است به آسیب‌های اجتماعی بپردازد ناخودآگاه اسیر تیپ‌سازی هستند.

در سریال «فریبا» شخصیت مثبت و منفی وجود دارد اما این امر اغراق شده نیست. در بخشی از سکانس‌ها می‌بینیم که حتی کاراکتری که در ظاهر منفی است ریشه‌یابی شده و علت کارهایش در گذشته او جست‌وجو می‌شود. نکته فنی دیگر این مجموعه به گروه بازیگران مربوط می‌شود. چینش بازیگران باتجربه در کنار جوانان بااستعداد، همخوانی خوبی را رقم زده است در این میان بازی ساناز سعیدی، محمود پاک‌نیت و حمیدرضا پگاه از جمله اتفاقات جذاب «فریبا» است.

محتوا 

پیام این سریال روشن است. فضای مجازی همان اندازه که می‌تواند بانی اتفاقات خوب باشد در صورت استفاده نادرست انتظار می‌رود آسیب‌های بسیاری به جامعه بزند به ویژه خانواده‌ها در این عرصه بسیار آسیب‌پذیر هستند. نکته بعدی که سریال تلاش کرده محتوای خود قرار دهد بحث سبک زندگی است. در مجموعه می‌بینیم انتخاب سبک زندگی می‌تواند موفقیت در زندگی را باعث شود و دوری از این شکل از زندگی هر فردی را به راحتی در معرض خطرات متعدد قرار می‌دهد به ویژه خطراتی که این روزها در فضای مجازی به وفور می‌بینیم.

مسئله بعدی به موضوع خانواده بر می‌گردد. در تولیدات نمایشی تلویزیون باب شده وقتی قرار است خانواده‌ای به عنوان الگوی سبک زندگی ایرانی اسلامی نشان داده شود آن را در قالب کلیشه‌های رایج و زندگی‌های سنتی ببینیم اما این رویکردی که سال‌هاست در حال تکرار است با جامعه امروز ما همخوانی ندارد. در شرایط فعلی تماشاگر نیاز دارد زیستی را ببیند که واقعی باشد. این اتفاق در «فریبا» تا حدی مورد نظر است.

در پایان نتیجه‌گیری که می‌توان از سریال «فریبا»، ساخته جدید محمود معظمی داشت این است که ورود سیما به دغدغه‌های روز جامعه انتظار می‌رود آگاه‌سازی خوبی برای جامعه داشته باشد به ویژه در حوزه فضای مجازی خانواده‌ها، به ویژه والدین نیاز دارند اشراف بیشتری به این عرصه داشته باشند تا در صورت نیاز به اقدامات تربیتی بتوانند رویکرد صحیح را پیش گیرند به ویژه که کمی اشتباه در این زمینه برای خانواده عواقب ناخوشایند به همراه خواهد داشت.

به قلم داوود کنشلو