دانشنامه علوی؛ بزرگترین دایرة‌المعارف دیجیتالی سخنان امام علی(ع)
نرم‌افزار «منهج النور دانشنامه علوی» یکی از تولیدات مهم مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که با دربرداشتن متن کامل ۲۲۳ عنوان کتاب درباره نهجالبلاغه به عنوان بزرگترین دایرة المعارف رایانه‌ای و دیجیتالی سخنان امام علی(ع) به شمار می‌رود.
به گزارش ایکنا؛ نرم‌افزار ارزشمند «منهج النور دانشنامه علوی» یکی از تولیدات مهم مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که با دربرداشتن متن کامل ۲۲۳ عنوان کتاب در ۴۹۲ جلد درباره نهجالبلاغه شامل ترجمه‌ها و شروح، اسناد و مستدرکات، فرهنگ اَعلام و لغات، اِعراب، نهجالبلاغه و سید رضی و همچنین ترجمه‌ها و شروح غررالحکم، به عنوان بزرگترین دایرة المعارف اینترنتی و دیجیتالی سخنان امام علی(ع) به شمار می‌رود.
این اثر می‌تواند محققان و پژوهشگران از جمله محققان خارجی را از مراجعه به کتب متعدد بی‌نیاز کند؛ چراکه اثری جامع و ارزشمند محسوب می‌شود. این برنامه شامل ۳۱ ترجمه فارسی، ۶ ترجمه به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، ترکی، اردو، اسپانیولی و جاوایی، ۱۲ ترجمه منظوم با امکان مشاهده ترجمه هر فراز به صورت پیوسته و مقایسه بین ترجمه‌ها، ۲۴ شرح به زبان عربی و ۷ شرح فارسی با امکان مشاهده شرح هر فراز از نهجالبلاغه است و متن نهجالبلاغه براساس پنج نسخه خطی کهن به همراه قابلیت تطبیق با متن به نمایش گذاشته شده است.
قابلیت‌های کارآمد این برنامه، در چهار بخش اصلی ارائه شده که در ادامه به معرفی این بخش‌ها می‌پردازیم.
دانشنامه
دانشنامه، هسته اصلی برنامه «منهج النور» را تشکیل می‌دهد و متن نهجالبلاغه را همراه با ترجمه و شرح آن، به همراه امکانات متنوعی در اختیار کاربران قرار می‌دهد. این امکانات در چهار بخش اصلی ارائه شده‌اند:
نمایش
در این بخش، متن نهجالبلاغه براساس پنج نسخه معتبر شامل فیض‌الاسلام، بنیاد، صبحی صالح، ابن ابی الحدید و محمد عبده نمایش داده می‌شود. کاربران می‌توانند تفاوت‌های میان این نسخه‌ها را با قابلیت تطبیق متن مشاهده کنند. اگر متن در حال نمایش مربوط به نسخه فیض‌الاسلام باشد، امکان پخش صوت متن نیز وجود دارد.
در این قسمت، کاربران به متن، ترجمه و شروح مختلف نهجالبلاغه دسترسی دارند و می‌توانند از قابلیت‌هایی مانند مقایسه دو متن، مشاهده نسخه خطی (براساس نسخه سال ۴۶۹ هجری قمری از نهجالبلاغه فیض‌لاسلام) و بررسی مصادر نهجالبلاغه استفاده کنند. همچنین، امکاناتی مانند دسترسی به اعلام متن، امثال موجود در نهجالبلاغه و معانی لغات ترجمه‌شده در شروح مختلف نیز فراهم شده است.
عبارات نهجالبلاغه در پنج قالب اصلی شامل مقدمه، خطبه‌ها، نامه‌ها، کلمات قصار و غرایب ارائه شده‌اند. پژوهشگران می‌توانند هر یک از این قالب‌ها را انتخاب کنند یا با وارد کردن شماره خطبه، نامه یا حکمت موردنظر، به متن دلخواه دسترسی پیدا کنند. همچنین، امکان جست‌و‌جو براساس شماره جلد و صفحه نیز وجود دارد.
قابلیت‌های دیگر این بخش به این ترتیب است؛
متن: دسترسی به متن پنج نسخه نهجالبلاغه و امکان مقایسه میان آنها.
ترجمه: ارائه متن نهجالبلاغه به همراه ترجمه‌های فارسی، انگلیسی و فرانسوی در دو پنجره مجزا. همچنین، امکان دسترسی به ترجمه‌های منظوم نهجالبلاغه نیز وجود دارد.
شعر: نمایش ترجمه‌های منظوم کلام امام علی(ع) و امکان مشاهده ترجمه‌های نثری در پنجره‌ای جداگانه.
شرح: ارائه متن نهجالبلاغه به همراه مهم‌ترین شروح آن. کاربران می‌توانند با استفاده از گزینه‌های موجود، شرح مورد نظر خود را انتخاب و مطالعه کنند. همچنین، امکان تطبیق پنجره متن و شرح با یکدیگر وجود دارد. در این بخش، کاربران می‌توانند دو شرح مختلف را با هم مقایسه کنند.
جست‌و‌جو
این بخش امکانات متنوعی برای جستجوی الفاظ و عبارات نهجالبلاغه ارائه می‌دهد. کاربران می‌توانند در متن نسخه‌های مختلف نهجالبلاغه یا در عناوین فصل‌ها و ابواب آن جست‌و‌جو کنند. همچنین، امکان فهرست‌سازی و انجام عملیات مختلف روی فهرست‌های ایجاد‌شده وجود دارد. کاربران می‌توانند فهرست‌های پویا و متنوعی از کلمات ایجاد کنند و آنها را در متن یا فهرست کتب جست‌و‌جو کنند یا با هم ترکیب نمایند.
با استفاده از گزینه «دامنه کتابی»، کاربران می‌توانند دامنه جست‌و‌جو را محدود کنند. همچنین، امکان حذف یا انتخاب عناوین خاص از فهرست نسخه‌ها وجود دارد که به کاربران اجازه می‌دهد در دامنه محدودتری به تحقیق بپردازند.
فهرست‌ها
در این بخش، دو برگه «فهرست» و «فهرست منتخب» وجود دارد. از طریق برگه فهرست، کاربران می‌توانند به آیات، احادیث، اشعار، ادعیه، امثال و اَعلام موجود در نهجالبلاغه دسترسی پیدا کنند. با فعال‌سازی برگه فهرست منتخب، امکان جست‌و‌جو و گزینش موردی در این موارد فراهم می‌شود.
کارتابل‌های این بخش عبارت است از:
آیات: امکان جستجوی ۱۴۰ آیه‌ای که در نهجالبلاغه به کار رفته‌اند.
احادیث: جستجوی ۴۲ حدیث نبوی موجود در متن نهجالبلاغه.
اشعار: نمایش ۱۵ شعر به کار رفته در متن نهجالبلاغه.
ادعیه: جستجوی ۱۵ دعای موجود در متن نهجالبلاغه.
امثال: جستجوی ۲۰۲ مَثَل به کار رفته در متن نهجالبلاغه.
اَعلام: فهرست تفصیلی ۵۹۳ عَلَم موجود در نهجالبلاغه. با فعال‌سازی هر عَلَم، نشانی و متن عبارتی که شامل آن است، نمایش داده می‌شود. برای سهولت جست‌و‌جو، دو نوع دامنه در نظر گرفته شده است:
دامنه نسخه‌ها: محدود کردن دامنه جست‌و‌جو به نسخه‌های خاص.
دامنه اَعلام: محدود کردن جست‌و‌جو به اَعلام خاص مانند اشخاص، گروه‌ها، کتاب‌ها، زمان‌ها، مکان‌ها، حیوانات، ستارگان، گیاهان و معادن.
مصادر: فهرست ۳۵۶ مورد از مصادر نهجالبلاغه. با فعال‌سازی هر مصدر، نشانی روایات مربوطه و مأخذ آن نمایش داده می‌شود.
کتابخانه
در این بخش، متن مهم‌ترین کتب مرتبط با نهجالبلاغه به همراه امکاناتی مانند «قرآن» و «لغت‌نامه» ارائه شده است.
بخش‌های اصلی کتابخانه عبارت است از:
نمایش: نمایش متن ۱۱۰ عنوان کتاب موجود در برنامه. کاربران می‌توانند عنوان کتاب، جلد و صفحه مورد نظر را انتخاب کنند. همچنین، امکان محدود کردن دامنه فهرست براساس موضوعات خاص وجود دارد.
پژوهش: در این قسمت، کاربران می‌توانند کلمه جاری را به خط جستجوی ترکیبی منتقل کرده و در کتب فعال برنامه جست‌و‌جو کنند. همچنین، امکان جست‌و‌جو در قرآن و لغت‌نامه نیز وجود دارد.
مقایسه: امکان مقایسه دو کتاب از میان ۱۱۰ عنوان موجود در برنامه.
جست‌و‌جو در کتابخانه در دامنه کتابی: محدود کردن دامنه جست‌و‌جو به کتب خاص.
دامنه مؤلفی: محدود کردن جست‌و‌جو براساس نام مؤلفان.
دامنه محیطی: امکان جست‌و‌جو در جست‌و‌جو‌های پیشین.
قرآن
در این بخش، متن کامل قرآن کریم به خط عثمان‌طه ارائه شده است که امکان نمایش و جست‌و‌جو در آن وجود دارد.
لغت‌نامه
لغت‌نامه ۱۵ جلدی لسان العرب در دو بخش «ریشه» و «مشتق» ارائه شده است که کاربران می‌توانند از آن برای یافتن معانی واژه‌ها استفاده کنند.
کتابنامه
این بخش شامل فهرستی از کتاب‌های برنامه به همراه اطلاعاتی درباره نویسنده و شناسنامه هر کتاب است. کاربران می‌توانند با استفاده از دامنه موضوعی، دامنه فهرست را محدود کنند و به کتب مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند.
سایر امکانات
علامت‌گذاری در متن: امکان علامت‌گذاری برای مراجعات بعدی.
نمایه بر متن: ایجاد نمایه یا عنوان خاص برای متن‌های مطالعه‌شده.
رنگی کردن متن: امکان رنگی کردن متن و انتقال آن به دفترچه یادداشت یا چاپ.
حاشیه‌نویسی: ثبت نظرات و نکات شخصی.
ویرایشگر: ویرایش مطالب و ذخیره آنها در پرونده‌های مختلف.
چاپ: امکان چاپ متن با اندازه‌ها و کیفیت‌های مختلف.
راهنمای برنامه: دسترسی به توضیحات راهنما برای استفاده بهتر از برنامه.
یادآور می‌شود، این برنامه با ارائه امکانات گسترده، ابزاری ارزشمند برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به نهجالبلاغه محسوب می‌شود.
علاقه‌مندان به دسترسی به این نرم‌افزار که نسخه سوم و جدید آن ارائه شده است، از فروشگاه اینترنتی نورشاپ تهیه کنند.
انتهای پیام
