آیه 90 سوره نحل؛ فراتر از عدالت + صوت

نهضت ملی زندگی با آیه‌ها برای روز چهاردهم ماه رمضان، آیه 90 سوره نحل را انتخاب کرده است؛ فرمان الهی براساس این آیه، عدالت، بخشش و احسان با همه ابنای بشر است و شاید بیش از هر چیز دیگری رفتار به عدالت و انصاف مهمتر باشد، آن هم بر پایه این مثل معروف که آنچه بر خود می‌پسندی بر دیگران بپسند و آنچه بر خود نمی‌پسندی بر دیگران نیز نپسند.

به گزارش ایکنا، نهضت ملی «زندگی با آیه‌ها» امسال و همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان برای دومین سال متوالی است که به همت سازمان تبلیغات اسلامی و با مشارکت اغلب دستگاه‌های حاکمیتی، سیاستگذار و اجرایی در امور فرهنگی و قرآنی برگزار می‌شود.

این نهضت از آغاز در تلاش بوده است که به ازای هر روز از ماه رمضان، یک آیه از سوره‌های هر جزء از قرآن را که محل ابتلای بیشتر مردم است و اصطلاحاً از آنها به عنوان آیات پُرکاربرد یاد می‌شود، در قالب‌های متنوع مکتوب، سمعی و بصری عرضه کند تا آحاد مردم در ایام روزه‌داری، علاوه بر انس بیشتر با آیات، ارتباطی معنایی و تدبری نیز با آنها پیدا کرده و در همین راستا موفق به حفظ آیات مورد نظر شوند.

از مجموع اقلام فرهنگی تولید شده در راستای تبلیغ و ترویج نهضت ملی زندگی با آیه‌ها، کتاب امت پیروز را مبنا قرار داده و هر روز از ماه مبارک رمضان، آیه مورد نظر همان روز و محتوای نوشتاری برگرفته از این کتاب را با شما مخاطبان در میان می‌گذاریم.

روز چهاردهم ماه رمضان

«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَی»/ سوره نحل، آیه 90

خدا از سرِ مهربانی و مصلحت، به برقراری عدالت در جامعه، به خيرخواهی برای مردم و به بخشش به قوم‌وخويش فرمان می‌دهد.

همه‌جا عادل باشیم

موقع‌ شنیدن کلمه عدالت فقط یاد دادگاه می‌افتاد. می‌گفت این چیزها را باید از ما بهتران رعایت کنند. ما که کاره‌ای نیستیم. اما حواسش نبود که لحظه به لحظه زندگی‌اش میدان عدالت بود؛ محبتش را چطور بین بچه‌ها تقسیم می‌کرد؟ از همسرش چه توقعاتی داشت؟ آیا به همان اندازه، خودش برای همسرش وقت می‌گذاشت؟ با همسایه‌ها چطور؟ حواسش بود که قبض مشترک آب را با انصاف محاسبه کند؟ توی صف فروشگاه چی؟ مراقب بود که از کسی جلو نزند؟ عدالت و خوب‌بودن از همین مراقبت‌های کوچک شروع می‌شود. میدان‌های بزرگ زندگی آیینه‌ی همین میدان‌های کوچک و روزمره‌اند.

عدالت و احسان، پایه‌های استوار جامعه‌ی انسانی

صفی طولانی را در نظر بگیرید؛ صف نانوایی، یا ایستگاه اتوبوس. اگر کسی بدون رعایت نوبت جلو بزند، بی‌نظمی و نارضایتی به وجود می‌آید. اما اگر همه به نوبت احترام بگذارند، یا حتی فردی با بزرگواری جای خود را به فردی سالخورده بدهد، چه فضایی ایجاد می‌شود؟ هم نظم حفظ می‌شود و هم حس احترام و محبت میان مردم گسترش می‌یابد. این دو بُعد از رفتار، یعنی عدالت و احسان، شالوده‌ی یک جامعه‌ی سالم را تشکیل می‌دهند.

خداوند در آیه‌ کریمه‌ «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَ إِيتَاءِ ذِی الْقُرْبَی»، سه دستور مهم را بیان می‌کند: عدالت، احسان و بخشش به خویشاوندان. عدالت، زیربنای جامعه‌ای است که در آن، حقوق همه افراد رعایت می‌شود. احسان، فراتر از عدالت، به معنای رفتار بزرگوارانه و خیرخواهانه است. در نهایت، توجه به نزدیکان، نشانه‌ تعهد اخلاقی و اجتماعی ما نسبت به خانواده و جامعه است.

گاهی عدالت به‌تنهایی کافی نیست. وقتی زلزله یا سیلی ویرانگر رخ می‌دهد یا دشمن غداری به جامعه‌‏ای حمله کرده است و بخشی از کشور را ويران نموده، اگر مردم در چنين شرائطی بخواهند در انتظار آن بنشينند که مثلا ماليات‌های عادلانه و ساير قوانين عادی، مشکل را حل کند، امکان‌پذير نيست، اينجاست که بايد همه کسانی که دارای امکانات بيشتر از نظر نيروی فکری و جسمانی و مالی هستند، دست به فداکاری بزنند و تا آنجا که در قدرت دارند، ايثار کنند.

«امیرالمؤمنین(ع) فرمود به همه نیکی کنید، چون «اِمّا اَخٌ لَكَ فی دینِك اَو شَبیهٌ لَكَ فی خَلقِك» یا برادر اسلامی تو است، یا به هر حال انسان است؛ منطق اسلام این است. ما می‌خواهیم به همه‌ انسان‌ها خدمت کنیم، محبّت کنیم؛ ما می‌خواهیم با همه‌ انسانها، با همه‌ ملّتها، روابط دوستانه و محبّت‌آمیز داشته باشیم؛ ما حتّی با ملّت آمریکا هم با اینکه دولت آمریکا دولتِ مستکبر و دشمن، بدخواه و کینه‌ورز نسبت به ملّت ایران و نظام جمهوری اسلامی است هیچ دشمنی نداریم؛ آنها هم مثل بقیّه‌ ملّت‌هایند. آنچه نقطه‌ مقابل نظام اسلامی است، استکبار است.» (بیانات رهبری در دیدار پنجاه هزار فرمانده بسیج سراسر کشور/29 آبان 92 )

احسان و عدالت، مکمل یکدیگرند. عدالت، نظم را برقرار می‌کند و احسان، جامعه را سرشار از مهر و انسانیت می‌سازد. امروز، ما بیش از هر زمان دیگری به این دو اصل نیاز داریم.