سیده سعیده غروی:
شب قدر بدون اهل بیت(ع)، مفهوم کامل و کارکرد عینی ندارد
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم تأکید کرد: شب قدر بدون اهل بیت(ع) نه مفهوم کامل و نه کارکرد عینی دارد لذا خوب است در این شب توسل ویژه به اهل بیت(ع) پیدا کنیم و از ایشان بخواهیم واسطه فیض قرار بگیرند.
به گزارش ایکنا، سیده سعیده غروی، دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم، شامگاه 29 اسفند ماه در سلسله نشست‌های «شبی به قدر هزار ماه» با موضوع «شب قدر؛ آینه‌ای از ابدیت در ساحت قدسی اهل بیت(ع)» که از سوی انجمن علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم به مناسبت شب‌های قدر برگزار می‌شود، به طرح این پرسش پرداخت که چگونه اهل بیت(ع) نقش واسطه فیض الهی را دارند.وی بیان کرد: سوره قدر «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ؛ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ؛ وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ؛ لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ؛ سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ» با 5 آیه بسیار کوتاه سه مؤلفه اصلی را برای این شب(شب قدر) به کار برده است؛ اول نزول قرآن کریم، دوم تعیین مقدرات و سوم حضور ملائکه و روح که در پرتو اهل بیت(ع) معنا پیدا می‌کند.
وی افزود: همه ما این ذهنیت را داریم که پیامبر(ص) در غار حرا در 27 رجب مبعوث شدند بنابراین نزول قرآن با 5 آیه ابتدایی سوره علق از این روز آغاز شد اما خداوند نزول قرآن را در سوره قدر در این شب بیان فرموده است و این دو ظاهرا با هم متناقض هستند. در بین مفسران دیدگاه‌هایی برای رفع این تناقض، بیان شده است.
غروی اضافه کرد: از منظر علامه طباطبایی(ره) 27 رجب، آغاز نزول تدریجی قرآن کریم است و قرآن یک نزول دقعی و یکپارچه هم دارد که در شب قدر به صورت یک دفعه بر قلب پیامبر(ص) نازل می‌شود و این همان حقیقت قرآن کریم است و این حقیقت نه لفظ دارد و نه جمله و آیه و سوره.
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم با بیان اینکه روایتی از امام باقر(ع) هم مؤید این مسئله است، تصریح کرد: بنابراین وقتی قرآن، نزول تدریجی دارد پیامبر(ص) تفسیر آن را هم بر عهده دارند و بعد از ایشان هم این مسئولیت بر دوش اهل بیت(ع) است.
وی ادامه داد: در تعبیر یفرق من کل امر حکیم در سوره دخان هم به تدبیر امور حکیمانه اشاره دارد؛ امام باقر فرمودند مقدرات در هر سال در شب قدر تعیین می‌شود و این مقدرات در اختیار حضرت ولی عصر(عج) قرار دارد.
نزول روح و ملائکه در شب قدر
غروی ادامه داد: در سوره قدر به نزول ملائکه و روح هم اشاره شده است که علامه طباطبایی معتقد است که روح همان روح القدس و جبرئیل است که بر امام زمان(عج) نازل می‌شوند بنابراین پیوند میان ثقلین یعنی قرآن و اهل بیت(ع) از این طریق هم قابل تبیین است.
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم تصریح کرد: شب قدر در تاریخ شیعه با زندگی اهل بیت(ع) مصداق عینی پیدا کرده است. ابن شهر آشوب و تاریخ طبری گفته‌اند که امام علی(ع) در شب 19 ماه رمضان ضربت خوردند و در 21 ماه مبارک به شهادت رسیدند. شیخ مفید هم در الارشاد استدلال کرده است که شهادت حضرت در شب قدر نشانه‌ای از نقش امام علی(ع) به عنوان واسطه فیض و تقدیر الهی است و به تعبیر روایت، الحق مع علی و علی مع الحق و بعد از امام علی(ع) هم هر کدام از ائمه نقش هدایتی خود را داشتند و ملائکه و روح بر آنان نازل می‌شد.
تحلیل فلسفی شب قدر با محوریت اهل بیت(ع)
غروی با بیان اینکه شب قدر از لحاظ وجودی با اهل بیت معنا می‌یابد، افزود: در کلام شیعه بدا به هر نوع تغییر در مقدرات الهی اشاره دارد؛ شیخ صدوق گفته است که بدا در شب قدر رخ می‌دهد و اهل بیت(ع) واسطه آن هستند.
وی با تأکید بر لزوم تدبر در آیات قرآن، ادامه داد: اینکه ما فقط قرآن را به مقدار زیاد و صرفاً به صورت ظاهری و بدون توجه به معنای آن بخوانیم ارزش دارد ولی زمانی مفیدتر است که با تدبر و در حالی که خود را در محضر خدا می‌بینیم بخوانیم و اگر کسی امشب را درک کند خواهد توانست ره صد ساله را طی کند.
غروی بیان کرد: امام رضا(ع) فرمودند دعا در شب قدر با نام ما تغییر می‌کند یعنی اهل بیت(ع) واسطه فیض و تقدیر انسان‌ها هستند. از نظر فلسفی این پویایی بیانگر آن است که یک نظام هستی‌شناسی وجود دارد که در آن اختیار انسان و دعای او مؤثر است و ما با دعا می‌توانیم سرنوشت خود را تغییر دهیم.
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم اضافه کرد: ملاصدرا در اسفار اربعه استدلال کرده است که شب قدر زمان اتصال عالم ماده و ملکوت است؛ پایین‌ترین عالم، عالم ماده و بعد عالم ملکوت یا همان عالم ملائکه است؛ در نگاه ملاصدرا، اتصال بین این دو عالم فقط از طریق انسان کامل رخ می‌دهد. علامه در المیزان هم بیان کرده است که انسان معصوم، واسطه فیض الهی به انسان‌ها هستند و در شب قدر هم جایگاه ویژه در این زمینه دارند.
وی اضافه کرد: ملاصدرا در مفاتیح الغیب، شب قدر را یک اکنون ابدی می‌داند و اینکه اهل بیت بین اکنون انسان و ابدیت او پیوند می‌زنند؛ امام باقر(ع) فرمودند ما حافظان شب قدر هستیم لذا هرقدر به اهل بیت متوسل شویم شب قدر موفق‌تری خواهیم داشت بنابراین شب قدر را می‌توان گفت یک لحظه وجودی است.
کارکرد اجتماعی شب قدر
غروی با بیان اینکه ماکس وبر به نقش آئین‌ها و انسجام جمعی اشاره کرده است، گفت: مراسم احیاء و دعای سلامتی آقا امام زمان(عج) باعث انسجام بین شیعه با محوریت اهل بیت(ع) و وجود مقدس امام زمان(عج) است. دعای ابوحمزه ثمالی هم نشانگر پیوند عمیق شب قدر با اهل بیت است.
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم بیان کرد: در روایت بیان شده است که هر کسی شب قدر را احیاء کند گناهانش بخشیده خواهد شد لذا انسان را به اصلاح نفس در سایه تعالیم اهل بیت(ع) دعوت می‌کنند.
وی با بیان اینکه اهل بیت(ع) مفسران قرآن کریم و نگاهبانان تقدیر و مصداق تقدیر الهی از نظر تاریخی هستند، تأکید کرد: ایشان واسطه فیض و تجلی انسان کامل هستند لذا شب قدر بدون اهل بیت(ع) نه مفهوم کامل و نه کارکرد عینی دارد؛ خوب است در این شب توسل ویژه به اهل بیت(ع) پیدا کنیم و از ایشان بخواهیم واسطه فیض قرار بگیرند و بتوانیم این شب را با ابدیت خودمان پیوند بزنیم و در دنیا و آخرت عاقبت بخیر شویم.
انتهای پیام مطالب مرتبط
