هدف سریال معاویه قهرمان جلوه‌دادن معاویه است

به گزارش ایکنا، محمود مطهری‌نیا، استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ۱۶ اردیبهشت ماه در نشست علمی «تحلیل و نقد سریال معاویه» که از سوی انجمن قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد، با بیان اینکه سریال‌های تاریخی با اهداف مختلفی ساخته می‌شود، گفت: سریال در مورد تاریخ ایران و انبیاء و شخصیت‌های تاریخی معمولاً جزء ژانرهای پربیننده است؛ اگر سریال‌های کره‌ای مانند جومونگ و در قصر را ملاحظه کنید، خواهید دید در تاریخ یک نیم خط در مورد جومونگ وجود ندارد ولی چندین قسمت سریال درباره او ساخته می‌شود تا مخاطب را با یکسری باورهای مدنظر خودشان همراه کنند و حداقل فایده سریال‌های تاریخی، جذب مخاطب است؛ ساخت این سریال‌ها در راستای سیاستگذاری در صنعت اوقات فراغت است.

 

وی افزود: برخی سریال‌ها مانند ۳۰۰ برای اهداف خاصی یعنی ایران و دوره خشایارشاه و حتی به چالش کشیدن باورهای شیعه ساخته می‌شود؛ البته بخش قابل توجهی از سریال سلمان فارسی به روحیات شخصی کارگردان بازگشت دارد و این سریال ماهانه چند ثانیه به پیش می‌رود و روند ساخت آن بسیار کند است و هزینه زیادی هم دارد در حالی که سریال یوسف پیامبر(ص) سریع ساخته و واقعاً دیده شد و بازتاب زیادی هم در جهان اسلام داشت.

 

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه سریال مختار از صحنه‌های مختلفی از فیلم فارسی و برخی فیلم‌های خارجی و شرقی و بخشی تخیل کارگردان استفاده شده بود مانند صحنه حرمله و مواجهه با نیروهای کیان ایرانی، گفت: در این صحنه این بخش تکرار می‌شد که یک شکارچی چنین است؛ یک شکارچی چنان است و این قسمت از برخی سریال‌های شرقی گرفته شده است که در آن می‌گوید یک سامورایی چنین است و یک سامورایی چنان است. نکته دیگر اینکه پرچم امروز ایران با تغییراتی که در آن اعمال شده است از دوره رضاشاه تأسیس شد ولی بر روی جنازه همسر کیان ایرانی پرچم امروز ایران گذاشته شده بود.

 

مطهری‌نیا با بیان اینکه اصلی‌ترین سکانس حرمله از فیلم‌های کابویی گرفته شده است، اضافه کرد: در قسمتی که دوئل کردند تیری به گلوی حرمله خورد؛ در فرهنگ عربی اصلا چیزی به نام دوئل نداریم و این نوع کارها برای آمریکا و اروپا است؛ این سریال ۱۰ تا ۱۵درصد تاریخ بود و بقیه افزودنی مجاز و غیرمجاز ولی باز این کار دیده شد و هنوز بعد از سال‌ها مخاطب دارد و برخی چنان جدی نگاه می‌کنند که گویی برای اولین بار می‌بینند. 

وی با بیان اینکه سریال‌های یوسف(ع) و مختار برای اولین بار که پخش شد بر روی ترافیک تهران هم اثرگذار بود و این نشان‌ دهنده اثرگذاری مشهود است، به سریال معاویه اشاره کرد و افزود: بنده ساخت این سریال را یک اتفاق با برکت می‌دانم و معتقدم خیلی چالش‌برانگیز نیست. یکی از ضعف‌های ما در فیلم‌های تاریخی آن است که در مورد معاویه و خلیفه دوم کار نکرده‌ایم؛ کارهای جدی جاندار نداریم؛ اگر کسی معاویه را خوب بشناسد و سیاست‌های او را فهم کند، الان خیلی در فضای مجازی شاهد سیاست‌های او هستیم و کافی است از آن سیاست‌ها مطلع باشیم و با امروز تطبیق کنیم.

 

وی افزود: معاویه فرد بسیار اثرگذاری بوده است و سخنان وی بسیار از طرف مردم شنیده می‌شد لذا ۳۸ سال مسلمین یک روایت را شنیده بودند و تکرار می‌کردند که عمار توسط یک گروه سرکش طغیانگر کشته خواهد شد و زمانی که عمار در صفین کشته شد، لشکر معاویه بهم ریخت که ما او را کشتیم ولی معاویه با یک استدلال آبکی شرایط را عوض کرد؛ این تحلیل که مقصر علی است که این پیرمرد را به میدان نبردی اینچنین آورده لذا او قاتل عمار است؛ چنین تحلیل‌هایی امروز هم در فضای اجتماعی سیاسی ما زیاد دیده می‌شود. 

استادیار معارف دانشگاه علووم پزشکی تهران اضافه کرد: ما بعد از این همه سال‌ها هنوز هم از این رفتار معاویه می‌خندیم؛ او یک برنامه سفری داشت و چون به جمعه می‌خورد گفت من به علت سفر، نماز جمعه را روز چهارشنبه می‌خوانم و مخاطبان قابل توجهی از او پذیرفتند و به او دعا هم کردند که معاویه چنان به نماز جمعه اهمیت می‌دهد که حاضر نیست به علت سفر ترک کند. 

 

وی با بیان اینکه در این سریال مواردی عیناً جملات معاویه است و یا روایات تاریخی و مواردی هم نسبتی با تاریخ ندارد و جایی هم کلمات قصار امیرمؤمنان(ع) از زبان معاویه بیرون می‌آید، افزود: اوج تحریف تاریخ در این سریال دو سکانس است؛ یکی لحظه مرگ اوست که باشکوه و جلال نشان داده شده است در حالی که خفت‌بارترین لحظات عمر معاویه، وضعیت مرگ او هست که به مدینه آمد و در وضعیتی بسیار مشقت‌بار مرد. و سکانس جالب دیگر اینکه در این فیلم عین عبارات وصیت‌نامه معاویه را آورده است. 

 

مطهری‌نیا افزود: در جامعه امروز هم کسانی داریم که برای امور مذهبی و انقلابی پول خرج می‌کنند ولی دنبال تأمین یکسری منافع فر دی و جناحی و حزبی هستند.

 

استادیار گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه سریال حشاشین هیچ اهانتی به ایران وشیعه نکرده است ولی نقایص تاریخی زیادی هم نداشت، گفت: تاریخ مانند فیلم نیست لذا در فیلم یکسری موضوعات را اضافه می‌کنند البته یکسری افزودنی‌ها مجاز است ولی گاهی کاملاً تحریف تاریخ است که در سریال معاویه زیاد دیده می‌شود و ما مجاز نیستیم هر چیزی را به تاریخ نسبت بدهیم.

 

وی با بیان اینکه آقای جعفریان، مشاور تاریخی سریال مختار بود، افزود: آقای جعفریان با صراحت معتقد است که اثبات ماجرای توابین سخت است و اثبات تشیع مختار بسیار سخت‌تر در حالی که چنان مختار نشان داده شد که او گویی امام چهارم شیعیان در آن مقطع بود و ما چیزی از حضرت سجاد(ع) نمی‌بینیم؛ سکانس شهادت مختار هم کاملاً یک تخیل امروزی است. البته این افزودنی‌ها اشکالی ندارد ولی در مواردی هم جنایت است؛ مانند فیلم رستاخیز.

 

مطهری‌نیا افزود: در سریال معاویه به نظر بنده، نویسنده سریال تلاش کرده است که معاویه را یک قهرمان و فاتح بزرگ نشان دهد به ویژه در فتوحات که بعد از آن هم زمینه قدرت‌گرفتن او به خاطر این کارهای تمدنی فراهم شده است.