تداوم زیاده‌خواهی آمریکا مانع پیشرفت مذاکرات است
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم با تأکید بر اینکه حفظ غنی‌سازی در خاک ایران خط قرمز جمهوری اسلامی است، گفت: اگر طرف آمریکایی همچنان بر مواضع غیرواقع‌بینانه و حداکثری خود اصرار ورزد و اصل غنی‌سازی را نپذیرد، نباید انتظار داشت مذاکرات به توافق منجر شود.
محمود عباس‌زاده مشکینی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا به ارزیابی دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا پرداخت و اظهار کرد: بعد از نشست سوم مذاکرات، آمریکایی‌ها اعلام کردند که جلسه بعدی را با حضور کارشناسان ادامه خواهند داد. این اعلام حاکی از آن بود که طرفین در کلیات به نوعی تفاهم اولیه رسیده‌اند و قرار است در خصوص جزئیات گفت‌وگو کنند.
وی افزود: اتفاقی که در عمل افتاد این بود که در دور چهارم مذاکرات، کارشناسان حضور پیدا نکردند و این دور بدون آن‌ها برگزار شد. این نشان می‌دهد که نه‌تنها در جزئیات، بلکه در کلیات هم هنوز بین دو طرف توافقی حاصل نشده است. به نظر من، یکی از توهمات آمریکایی‌ها این بود که در فاصله بین دور سوم و چهارم، تصور کردند که امتیازات و مطالبات جمهوری اسلامی ایران کاهش پیدا کرده و تضعیف شده است.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم ادامه داد: بر همین اساس، آمریکایی‌ها در مذاکرات اخیر با نوعی خیز و صراحت وارد شدند و خواسته‌های کلی خود را با شدت بیشتری مطرح کردند. این تصور اشتباه باعث شد که طرف مقابل با زیاده‌خواهی بیشتری در جلسه حاضر شود، در حالی که به‌نظر من چنین برداشتی از سوی آن‌ها کاملاً اشتباه بود.
انتظارات غیرواقع‌بینانه آمریکایی‌ها از ایران
عباس‌زاده مشکینی بیان کرد: آقای عراقچی البته جزئیاتی از مذاکرات را اعلام نکرده اما به‌طور کلی من نسبت به روند دور چهارم مذاکرات خوشبین نیستم. واقعیت این است که معیارها و درخواست‌های طرف آمریکایی همچنان غیرواقع‌بینانه است. آن‌ها انتظار دارند جمهوری اسلامی ایران به کلی از پیگیری مطالبات خود در حوزه هسته‌ای صرف‌نظر کند، که این نه ممکن است و نه منطقی.
وی ادامه داد: اگر آمریکا می‌خواهد امتیاز بگیرد، باید در مقابلش امتیاز بدهد اما تاکنون هیچ نشانه‌ای در ادبیات و مواضع طرف مقابل ندیده‌ایم که حاکی از آمادگی برای اعطای امتیاز متقابل باشد. در مذاکرات فعلی دو موضوع اصلی در دستور کار است؛ یکی فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و دیگری مطالبه ایران برای لغو تحریم‌ها اما هنوز مشخص نیست در موضوعاتی مانند حفظ غنی‌سازی، مذاکرات به کجا رسیده است.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم اضافه کرد: آقای عراقچی مشخص نکرد که آیا آمریکایی‌ها به اصل غنی‌سازی در خاک ایران رضایت داده‌اند یا نه؛ به نظر من نقطه تمرکز و گرانیگاه مذاکرات همین است. اگر آمریکا به اصل غنی‌سازی در خاک ایران تن ندهد، بعید می‌دانم که مذاکرات به نتیجه‌ای برسد. پیش از دور چهارم، برخی از مقامات ارشد دولت آمریکا گفته بودند که ایران باید غنی‌سازی را رها کند و همه دستاوردهای هسته‌ای‌اش از کشور خارج شود. همین اظهارات نشان‌دهنده آن است که آن‌ها همچنان دیدگاه‌های حداکثری دارند.
پذیرش اصل غنی‌سازی؛ مهمترین خواسته ایران
عباس‌زاده مشکینی گفت: وقتی طرفین می‌گویند از آنچه پشت درهای بسته رخ داده، راضی هستند، یعنی مذاکرات متوقف نشده و هنوز امید به ادامه گفت‌وگوها وجود دارد اما باید دید طرف آمریکایی حاضر است به غنی‌سازی در داخل خاک ایران تن بدهد یا نه. اگر حاضر نباشد، قطعاً توافقی در کار نخواهد بود. حق غنی‌سازی، حق مسلم ماست. اگر آمریکایی‌ها در این موضوع تردید دارند و می‌گویند شک داریم، می‌شود در مورد درصد غنی‌سازی گفت‌وگو کرد ولی اصل موضوع، حق حاکمیتی ایران در این حوزه است. اگر آمریکا حتی این اصل را نپذیرد، حرفی برای ادامه گفت‌وگو نمی‌ماند.
وی در پاسخ به این پرسش که تغییر ناگهانی موضع طرف آمریکایی نیز جای تأمل دارد در حالی که پیش از این، مواضع آن‌ها معتدل‌تر بود و در مواردی به نظر می‌رسید راضی‌اند اما ناگهان نظرشان تغییر کرد؛ این تغییر موضع تحت تأثیر چه متغیری اتفاق افتاد؟ گفت: یکی از موارد مهم مربوط به تحولات منطقه‌ای اخیر است. یکی از مشکلات اصلی آمریکا در منطقه، بحث یمن است. آن‌ها به‌نوعی درگیری‌های یمن و آسیب‌های ناشی از آن را به ایران ربط می‌دهند. در هفته گذشته نیز در منطقه اتفاقاتی رخ داد که باعث شد آمریکایی‌ها تصور کنند دست بالا را دارند و همین موجب شد در مذاکرات، مواضعشان تندتر و جدی‌تر شود. همچنین بعد از قضایای بندرعباس، لحن و ادبیات طرف آمریکایی به‌وضوح تغییر کرد و این هم‌زمان با تلاش آن‌ها برای امتیازگیری بیشتر بود.
عباس‌زاده مشکینی ادامه داد: طرف آمریکایی در دوره چهارم نه موضع خیلی مثبتی داشت و نه خیلی منفی. جمهوری اسلامی ایران نیز با قاطعیت مواضع اصولی خود را دنبال می‌کند اما اگر بخواهیم واقع‌بینانه صحبت کنیم، باید بگوییم که برخلاف میل ما، اقتصاد کشور به‌طور مستقیم تحت تأثیر اخبار مذاکرات قرار دارد.
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان اینکه مسئولان در اظهارنظرهای خود همیشه نگاهی به وضعیت اقتصادی دارند، اظهار کرد: اگر این پیوستگی بین اقتصاد و مذاکرات را نمی‌داشتیم، تصمیم‌گیری‌ها آسان‌تر و مستقل‌تر بود. متأسفانه یکی از مشکلات اصلی این است که مسائل اقتصادی ما به اخبار مربوط به مذاکرات گره خورده‌اند.
وی تأکید کرد: با این روند، حتی اگر به توافق هم برسیم، تأثیر چشمگیری بر اقتصاد کشور نخواهد داشت. چون مشکلات ما ساختاری است. فرض کنیم که توافقی حاصل شده و ۱۰ میلیارد دلار از اموال بلوکه‌شده آزاد شود. ما در سال دست‌کم ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار کسری بودجه داریم. با ۱۰ میلیارد دلار نمی‌توان این ناترازی را جبران کرد. باید به فکر اصلاحات اقتصادی عمیق باشیم. اگر این اصلاحات انجام می‌شد، با اعتماد به نفس بیشتری وارد مذاکرات می‌شدیم و راحت‌تر امتیاز می‌گرفتیم اما تا زمانی که ساختار اقتصاد اصلاح نشود، حتی بهترین توافق هم نمی‌تواند معجزه کند.
عباس‌زاده مشکینی در پاسخ به این سؤال که ارزیابی‌اش از دور پنجم مذاکرات چیست، گفت: با توجه به روند دور چهارم، من خوشبین نیستم. آمریکایی‌ها به نظر می‌رسد به‌دنبال نسخه‌ای فراتر از برجام هستند. با این مسیر، مذاکرات نتیجه‌بخش نخواهد بود مگر اینکه میدان بازی را تغییر دهیم. ما باید چارچوب مذاکرات را خودمان تعیین کنیم. نمی‌شود در میدان طراحی‌شده توسط آمریکا بازی کنیم و انتظار امتیاز داشته باشیم. باید قواعد را عوض کنیم و خودمان میدان بازی را تعریف کنیم. مذاکرات زمانی به نتیجه می‌رسد که شما برگه برنده بدهید و در ازای آن برگه برنده بگیرید. اگر میدان بازی را عوض نکنیم، حتی برگ‌های برنده ما هم بی‌اثر می‌شود. پس با این اوصاف بنده امیدوار به مذاکرات دوره پنجم نیستم، چون هنوز مبنا و چارچوبی که بر اساس آن باید مذاکره شود، از سوی ما تعریف نشده است. تا زمانی که در میدان طرف مقابل بازی می‌کنیم، نمی‌توانیم امتیاز بگیریم. ما باید میدان را به نفع خودمان تعریف کنیم. این بازی مثل بازی کارت است؛ اگر دست بازی در اختیار طرف مقابل باشد، فقط کارت‌هایی را به شما می‌دهد که به درد خودش نمی‌خورد. ما باید بازی را تغییر دهیم تا بتوانیم کارت‌های مؤثر را به دست آوریم.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
