بازخورد خانواده شهید؛ بهترین تأیید برای بازی من بود
رضا مسعودی درباره واکنش خانواده شهید علی هاشمی پس از اکران فیلم «اسفند» گفت: تأیید و احساس عمیق آنها به نقش، بزرگ‌ترین سرمایه من در این مسیر بود و نشان داد که تلاش برای درک شخصیت شهید به نتیجه رسیده است.
فیلم «اسفند» یکی از آثار برجسته سینمای دفاع مقدس است که به تصویرسازی زندگی و شخصیت شهید علی هاشمی، فرمانده‌ای شجاع و مدیری توانمند در دوران جنگ تحمیلی می‌پردازد. در این فیلم، نقش اصلی بر عهده رضا مسعودی گذاشته شده است؛ بازیگری که برای ارائه یک تصویر واقعی و در عین حال انسانی از این شخصیت تاریخی، تحقیقات و مطالعات گسترده‌ای انجام داده است. وی تلاش کرده تا از طریق ارتباط نزدیک با خانواده شهید و شنیدن روایت‌های دست‌اول، به درک عمیقی از ابعاد مختلف شخصیت علی هاشمی برسد.
رضا مسعودی، با نگاهی فراتر از نقش یک فرمانده نظامی، شهید هاشمی را مدیری مقتدر و در عین حال رازدار و متعهد به مسئولیت‌های اجتماعی معرفی می‌کند. در گفت‌وگو با وی مشخص می‌شود که بازی در این نقش، فرصتی برای نمایش ابعاد کمتر شناخته شده‌ای از این شهید والامقام بوده و همچنین فرصتی برای تامل در مورد ویژگی‌هایی که می‌تواند برای مدیران امروز کشور الگو باشد. مسعودی تأکید دارد که بازیگری در چنین نقشی، صرفاً به مهارت‌های حرفهای محدود نمی‌شود بلکه نیازمند درک عمیق و باور قلبی به شخصیت است.
بازخوردهای مثبت مخاطبان و خانواده شهید علی هاشمی، گواه موفقیت بازی رضا مسعودی در این پروژه است. تجربه‌ای که برای او همراه با استرس و دقت فراوان بود و پس از اکران، تأیید و تشویق خانواده شهید، خاطره‌ای ماندگار و ارزشمند برای این بازیگر رقم زد. این نقش همچنین فرصتی شد تا توجه بیشتری به جایگاه و مدیریت شهید علی هاشمی و تأثیر او در دوران دفاع مقدس و شرایط کنونی کشور جلب شود.
در ادامه گفت‌وگو، رضا مسعودی از جزئیات تحقیقات و تمرین‌های خود برای نزدیک شدن به نقش، چالش‌های ایفای این شخصیت تاریخی و نگاه شخصی‌اش به شهید هاشمی و جایگاه او در سینمای امروز سخن گفته است. او همچنین درباره تأثیر این تجربه بر دیدگاه‌هایش درباره نقش‌های آینده و اهمیت بازیگری عمیق و متعهد به بیان حقیقت صحبت کرده است.
ایکنا - شما چگونه به پروژه فیلم سینمایی «اسفند» پیوستید و چه مسیری طی شد تا به ایفای نقش شهید علی هاشمی رسیدید؟ همچنین چه مؤلفه‌ای در نقش یا در کلیت پروژه باعث شد که این پیشنهاد را بپذیرید؟
از همان ابتدای پروژه، یعنی در مرحله تحقیقات، نگارش و طراحی کلی اثر، در جریان کار بودم. به واسطه همکاری‌های قبلی‌ام با آقای دانش اقباشاوی، کارگردان فیلم، در جریان شکل‌گیری فیلم‌نامه و فضاهای پژوهشی آن قرار گرفتم. همچنین با یکی از دستیاران کارگردان که در فیلم قبلی ایفای نقش داشتند نیز ارتباط داشتم و از این مسیر هم پیگیر روند پروژه بودم. به طور خاص، نسبت به شهید علی هاشمی نیز از گذشته شناختی داشتم؛ یک آشنایی ذهنی و عاطفی که به نوعی مرا نسبت به این پروژه حساس‌تر و نزدیک‌تر می‌کرد.
در ابتدا قرار نبود خودم بازی کنم. سیاست تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار، یعنی سازمان اوج، این بود که نقش اصلی فیلم را به یک چهره شناخته‌شده و به اصطلاح «ستاره» بسپارند. اما گویا در ذهن آقای اقباشاوی از ابتدا این احتمال وجود داشت که من گزینه‌ای جدی برای ایفای این نقش باشم. بعدها این موضوع را مطرح کردند و با کمال میل و افتخار پذیرفتم. البته مسیر رسیدن به این تصمیم، به‌سادگی نبود؛ چالش‌های فراوانی وجود داشت، از جمله دغدغه‌هایی که در خصوص هماهنگی بازی من با کلیت پروژه مطرح بود. اما در نهایت این اتفاق مبارک افتاد و وارد پروژه شدم.
ایکنا - چه ویژگی‌هایی در شخصیت شهید علی هاشمی بود که ایفای نقش او را برای شما خاص و متفاوت کرد؟ آیا جذابیت‌هایی در لایه‌های درونی این شخصیت وجود داشت که شما را به‌عنوان بازیگر به‌طور ویژه درگیر خود کند؟
شهید علی هاشمی از جمله فرماندهان خاص دوران دفاع مقدس بود؛ شخصیتی که به‌راستی ویژگی‌های منحصربه‌فردی داشت. ایشان مسئولیت قرارگاه سری نصرت را برعهده داشتند؛ قرارگاهی کاملاً مخفی که مأموریت‌هایش در سکوت و با پیچیدگی‌های فراوان اجرا می‌شد. همین ویژگی، یعنی سکوت و کار پنهان، به نظرم یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های جذاب در شخصیت ایشان است.
از سوی دیگر، شهید هاشمی نقشی کلیدی در طراحی عملیات خیبر داشت. عملیاتی که بخش مهمی از آن به ابتکار ایشان در استفاده از مسیرهای آبی به‌جای مسیرهای زمینی گره خورده بود. در شرایطی که تمام مسیرهای زمینی مسدود بود، او توانست با شناسایی‌هایی بسیار پیچیده و دقیق، راهکارهایی نو برای عبور نیروها از مسیرهای آبی طراحی کند. این خلاقیت نظامی به‌خودی‌خود بسیار چشمگیر است.
علاوه بر این، یکی دیگر از ابعاد جذاب شخصیت او، توانایی در جمع کردن طوایف و قومیت‌های مختلف زیر یک پرچم واحد بود. وی موفق شده بود نیروهایی با زبان‌ها، فرهنگ‌ها و پیشینه‌های مختلف، از جمله عرب‌زبان‌های جنوب کشور را در قالب یک مجموعه هماهنگ گرد هم آورد. این موضوع از جنبه انسانی، مدیریتی و روانشناختی بسیار ارزشمند است. در مجموع، نقش شهید علی هاشمی پر از فراز و فرودهای احساسی، روانی و فکری بود؛ مسیری که هر بازیگری دوست دارد آن را طی کند، تجربه کند و به تصویر بکشد.
ایکنا - همان‌طور که اشاره کردید، شخصیت شهید علی هاشمی سکوت و درون‌گرایی خاصی داشت که طبیعتاً بار روانی بالایی به نقش وارد می‌کرد. بازی در چنین فضایی برای شما چه چالش‌هایی ایجاد کرد و چگونه با این لایه‌های درونی مواجه شدید؟
شخصیتی که قرارگاه سری نصرت را مدیریت می‌کرد، باید از ویژگی‌های خاصی برخوردار می‌بود. از جمله آنها توانایی تصمیم‌گیری در سکوت، تحلیل دقیق محیط و شناخت روانی اطرافیان بود. یعنی باید در عین اینکه خودش کمتر حرف می‌زد، بتواند حرفهای دیگران را بشنود، تحلیل کند و تصمیم‌های بزرگ بگیرد. این به‌خودی‌خود بار روانی زیادی به نقش تحمیل می‌کند.
یکی از چالش‌های اصلی برای من، بازنمایی همین سکوت بود؛ سکوتی که باید معنادار می‌بود، نه صرفاً بی‌کلام بودن. سکوت شهید علی هاشمی، سکوتی استراتژیک بود. او باید در عین کم‌حرفی، اطرافیانش را هدایت می‌کرد، فرماندهی می‌کرد، اعتماد می‌ساخت و عملیات را پیش می‌برد. این ویژگی‌ها مستلزم درک عمیق روان انسان‌هاست.
از سوی دیگر، ارتباط شهید با نیروهای بومی و عرب‌زبان منطقه نیز جنبه مهمی از نقش بود. وی با مردم منطقه پیوند داشت، دردهای آنان را می‌شناخت، با آنها زندگی می‌کرد و به آنها احترام می‌گذاشت. همین مردم‌داری‌اش باعث شده بود که مردم نیز از جان و دل به وی اعتماد کنند. این رابطه دوسویه انسانی، چنان عمیق و اصیل بود که احساس می‌کنم امروز هم اگر مسئولان ما چنین نسبتی با مردم برقرار کنند، مردم هم در همه میدان‌ها با آنها خواهند بود.
ایکنا - از نظر خودتان، چقدر این شخصیت به درونیات خودتان نزدیک بود؟ آیا احساس می‌کردید که بخشی از وجود شهید علی هاشمی با شما شباهت دارد؟
واقعیت این است که آقای اقباشاوی بارها در مصاحبه‌هایش گفته‌اند که وقتی در حال نگارش فیلم‌نامه بودند، در ذهن‌شان بازیگر این نقش را می‌دیدند و آن فرد کسی جز من نبوده است. خود وی گفته بودند که حس می‌کردند فردی نزدیکشان، با ویژگی‌هایی درونی مشابه شهید علی هاشمی، در کنارش حضور دارد و وقتی نگارش به پایان رسید، به این جمع‌بندی رسیدند که این فرد من هستم.
از نظر شخصی هم باید بگویم که شاید بخشی از درونیات شهید علی هاشمی را در خودم احساس می‌کنم. طبیعتاً ابعاد شخصیتی وی بسیار گسترده و بزرگ بود و خودم را در مقام قیاس با آن شخصیت عظیم نمی‌دانم، اما دست‌کم از نظر روحیه، شباهت‌هایی وجود دارد. من سال‌هاست که در فضای حرفهای کار می‌کنم، اما همواره تلاش کرده‌ام که در سکوت، بدون هیاهو، با تمرکز بالا کارم را انجام دهم. اهل شلوغ‌کاری و خودنمایی نیستم و سعی کرده‌ام تمام انرژی‌ام را صرف بهتر انجام دادن کار کنم. همین سکوت درونی و روحیه تمرکزگرایانه‌ام شاید چیزی بود که آقای دانش را متقاعد کرد که می‌توانم بازیگر مناسبی برای این نقش باشم. به هر حال، تلاش کردم تا هر چه در توان دارم، صرف باورپذیر شدن این نقش و احترام به شخصیت شهید علی هاشمی کنم.
ایکنا - برای نزدیک شدن به نقش شهید علی هاشمی در فیلم «اسفند» چه مطالعات و تمرین‌های خاصی انجام دادید؟ آیا فقط تحقیق کارگردان کافی بود یا خودتان هم تلاش مستقلی برای شناخت شخصیت داشتید؟
در واقع تحقیقات اولیه‌ای که انجام دادم، بیشتر همکاری با دانش اقباشاوی بود که خیلی به من کمک کرد. اما بعد از آن، خودم روی شخصیت شهید علی هاشمی تمرکز ویژه‌ای گذاشتم. صدها ساعت صدای ضبط‌شده از ایشان گوش کردم، کتاب‌های مختلفی خواندم و مهم‌تر از همه، ارتباط مستقیم با خانواده ایشان برای من کلیدی بود. برادر شهید، آقای عارف هاشمی، لطف بسیار زیادی به من داشتند و فرصت جلساتی را در اهواز فراهم کردند تا بتوانم از نزدیک با ایشان گفت‌وگو کنم. این جلسات کمک کرد بخش‌هایی از شخصیت شهید که کمتر در منابع عمومی بود را بشناسم و به عمق وجود ایشان نزدیک‌تر شوم. البته باید بگویم که در کنار این تحقیقات، با دانش اقباشاوی درباره جزئیات بیشتری صحبت کردیم و در برخی نگاه‌ها و واکنش‌های شخصیت، برداشت‌های خودمان را هم اضافه کردیم تا بازی غنای بیشتری داشته باشد.
بازخورد تماشاگران نسبت به بازی شما در نقش شهید علی هاشمی چگونه بود؟ هم در جشنواره‌ها و هم در اکران عمومی چه نظراتی دریافت کردید؟
خدا را شکر بازخوردها بسیار مثبت بود. در جشنواره‌های مختلفی که فیلم را نمایش دادیم، هم تماشاگران و هم مسئولین جشنواره نظرات خوبی داشتند. شنیده‌ام از بچه‌های مجموعه اوج که درصد بالایی از نظرات مثبت درباره نقش من بوده است. در جشنواره فیلم فجر هم این نقش جزو نامزدهای سیمرغ بود که خود این امر نشان‌دهنده ارزش کار است. اما چیزی که برای من بسیار مهم‌تر و ماندگارتر بود، نظر خانواده شهید علی هاشمی بود. بعد از اکران در برج میلاد، وقتی کنار خانواده شهید قرار گرفتم، با وجود استرس زیاد، واکنش آنها برایم بسیار ارزشمند بود. همه آنها تحت تأثیر قرار گرفته و حتی گریه کردند. مهم‌ترین بازخورد را دختر و پسر شهید دادند. دختر ایشان به من گفت که امیدوار است بازی من مورد قبول خانواده باشد و این برای من بهترین تایید ممکن بود؛ اینکه بتوانم تصویری از پدرشان را به شکلی حقیقی و قابل قبول برای آنها به نمایش بگذارم.
با توجه به ساختار متفاوت فیلم «اسفند» در مقایسه با بسیاری از آثار دفاع مقدسی، این فیلم را در سینمای امروز ایران دارای چه سهمی می‌دانید؟
«اسفند» فراتر از یک فیلم صرفاً دفاع مقدسی است. اگر از چارچوب زمان جنگ و دفاع مقدس خارج شویم، این فیلم را می‌توان از جنبه‌های اجتماعی نیز بررسی کرد. شهید علی هاشمی تنها یک فرمانده نبود، بلکه مدیری کارآمد و دقیق بود. فکر می‌کنم مدیران و مسئولین امروز کشور باید این فیلم را ببینند و از شیوه مدیریت ایشان درس بگیرند؛ مدیریتی که در شرایط بسیار سخت جنگ و تحریم‌های اقتصادی با نگاهی راهبردی و برنامه‌ریزی دقیق توانست موفق عمل کند. فیلم می‌تواند الگویی برای مدیران باشد که چگونه ارتباط صحیح با مردم برقرار کنند، برنامه‌ریزی‌های آینده‌نگر داشته باشند و متعهد به اجرای آنها باشند. به این ترتیب، «اسفند» می‌تواند از منظر اجتماعی و مدیریتی در سینمای امروز ایران جایگاه مهمی پیدا کند.
شما ترجیح می‌دهید نقش‌هایی با این جنس را بیشتر بازی کنید یا دوست دارید به سراغ گونه‌های متفاوت بروید؟
به طور کلی فکر می‌کنم هر بازیگری دوست دارد نقش‌های متنوعی را تجربه کند. اگر نقش خاص و ارزشمندی باشد، قطعاً استقبال می‌کنم و دوست دارم آن را بازی کنم. تنوع در بازیگری بسیار مهم است و امیدوارم بتوانم در آینده نقش‌های متفاوتی را تجربه کنم. اما نقش‌هایی از جنس شخصیت‌های شاخص و تأثیرگذار مثل شهید علی هاشمی همیشه جذابیت خاص خود را دارد.
ایکنا - پیش از اینکه بازی در نقش شهید علی هاشمی را آغاز کنید، چه تصویری از ایشان در ذهن داشتید؟ آیا در طول کار به نکات جدیدی درباره ایشان پی بردید؟
تصویری که من پیش از بازی داشتم، بیشتر مربوط به یک فرمانده جنگی بود. اما زمانی که وارد روند کار و تحقیق شدم، به نکات بسیار عمیق و خاصی درباره ایشان پی بردم که برایم بسیار شگفت‌انگیز بود. یکی از ویژگی‌های بسیار مهم ایشان رازداری فوق‌العاده و حفظ محرمانگی عملیات‌هایی مانند خیبر بود که حتی خانواده نزدیکشان هم از جزئیات آن بی‌اطلاع بودند. مثلاً مادر ایشان هم نمی‌دانست ما در حال ساخت سکانسی از این داستان هستیم. این رازدار بودن و حفظ امانت بسیار بزرگ، برای من نکته‌ای بود که بسیار خاص و قابل احترام بود و هر چه جلوتر رفتیم، بیشتر به آن نزدیک شدم و آن را درک کردم. این جنبه از شخصیت شهید علی هاشمی، برای من تجربه‌ای متفاوت و بی‌نظیر بود.
ایکنا - به نظر شما بازیگرانی که می‌خواهند نقش شهداء را بازی کنند، باید چه ویژگی‌ها و خصوصیاتی داشته باشند؟ آیا صرفاً حرفهای بودن کافی است یا چیزهای دیگری هم اهمیت دارد؟
حرفهای بودن تنها یکی از بخش‌های ماجراست. مهم‌ترین نکته درک عمیق و واقعی شخصیت است. باید به عمق وجود آن شخصیت برسیم و وی را باور کنیم، نه اینکه صرفاً نقش را بازی کنیم یا به دنبال پول و شهرت باشیم. این نقش‌ها نماینده اسطوره‌ها و الگوهای ارزشمندند و باید با شناخت کامل و احترام بازی شوند. اگر بازیگر به این درک نرسد و به عمق شخصیت نفوذ نکند، بازی فقط یک نمایش سطحی خواهد بود. باور من این است که هر بازیگری که می‌خواهد چنین نقش‌هایی را ایفا کند، ابتدا باید شخصیت را به خوبی بشناسد و زندگی‌اش را حس کند تا بتواند نقش را به درستی منتقل کند.
ایکنا - آیا نکته‌ای مانده است که دوست داشته باشید به آن اشاره کنید؟
فقط امیدوارم شرایط اکران فیلم به گونه‌ای باشد که فرصت کافی برای دیده شدن فیلم ایجاد شود. متأسفانه برخی سانس‌ها و زمان‌های اکران مناسب نیست و باعث می‌شود تعداد تماشاگران کمتر شود، مثل سانس‌های ظهر در اهواز که خیلی‌ها نمی‌توانند به سالن بیایند. امیدوارم مسئولان تدبیری بیندیشند که فیلم‌هایی با موضوع دفاع مقدس و شهیدان بتوانند به شکل شایسته‌تری دیده شوند چون این آثار نیازمند زمان و توجه خاص هستند. امیدوارم این موضوع برای «اسفند» نیز تحقق پیدا کند و تماشاگران بیشتری فرصت دیدن فیلم را داشته باشند.
گفت‌وگو از داوود کنشلو
انتهای پیام
