محمد باغستانی:
اولین اثر صلح امام حسن(ع) تاخیر حساب‌شده برای عاشورا بود
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه اولین اثر صلح امام حسن(ع)، تاخیر حساب‌شده در زمان شهادت امام حسین(ع) است، گفت: از دست رفتن دو دولت شیعه یعنی زمان حضرت علی(ع) و امام مجتبی(ع) فضا را برای شیعه تنگ کرده بود و امام مجتبی(ع) تلاش کردند تا با صلح جامعه شیعی را حفظ کنند.
به گزارش ایکنا، محمد باغستانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، هفتم تیرماه در نشست علمی «پنج تأثیر صلح امام حسن(ع) در برپایی قیام عاشورا» که از سوی این پژوهشگاه برگزار شد با بیان اینکه حوادث در یک جامعه خلق‌الساعه نیستند و با گذر زمان ایجاد می‌شوند، گفت: به تعبیر دیگر، همه فرهنگ‌ها ریشه در گذشته دارند و در یک مقطع تاریخی بروز و ظهور بیشتری پیدا می‌کنند و ما اگر آن را نشناسیم نخواهیم توانست تحلیل درستی نسبت به هر پدیده داشته باشیم.وی افزود: فرهنگ مشترک هویت یک جامعه را می‌سازد و اگر هویت نباشد گسست اجتماعی پیش خواهد آمد و جامعه نمی‌تواند بقای خود را تداوم ببخشد. از این منظر مثلا خلافت یزید و عدم بیعت امام حسین(ع) با او، دعوت مردم کوفه و پایداری‌نکردن آنان را می‌توانیم مستقلا مورد تحلیل قرار دهیم و علت برای آن بیاوریم اما از جایی که خود آن فضا بدون اتکاء و پشتوانه گذشته نمی‌تواند به وقوع برسد مجبوریم به علل دورتر توجه کنیم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: نهضت‌ها، قیام و انقلاب‌ها حتما یکسری پشتوانه‌های قبلی و تجارب گذشته را دارد که بدون توجه به آن‌ها تحلیل درستی نمی‌توان ارائه کرد.
وی به تاثیر صلح امام حسن(ع) در واقعه کربلا اشاره و اضافه کرد: خود صلح امام حسن مجتبی(ع) بیانگر آن است که قبل از آن جنگی وجود داشته است و طرفین جنگیده‌اند تا جایی که به آتش‌بس رسید.
باغستانی ادامه داد: دلیل آتش‌بس هم این است که طرفین به این نتیجه رسیده‌اند که تداوم آن به نفع آنان نیست؛ مثلا در جبهه حق و امام مجتبی(ع)، ایشان دلایلی چون قلت و کمبود یاران، کمبود و نبود انگیزه برای جنگ و تاکید بیشتر مردم بر صلح عاملی برای پذیرش صلح بود و معاویه هم به دلایلی از جمله اینکه امام مجتبی(ع) کشته نشوند زیرا یکی از سبطین پیامبر(ص) بودند دست به آتش‌بس زد و از سویی سیاست زیرکانه‌ای هم داشت که می‌دانست به تدریج دایره سلطه خود را توسعه خواهد داد.
وی بیان کرد: او می‌دانست که جامعه شیعه در وضعیت ضعیفی قرار دارد و خواهد توانست اهدافش را از طریق غیر جنگ هم محقق کند و از سوی دیگر امام مجتبی(,ع) حداقل فایده حفظ خون شیعیان را در دستور کار داشتند؛ بنابراین معاهده صلح نشانه وقوع جنگی قبل از آن است.
باغستانی با بیان اینکه این صلحنامه یک صفحه بیشتر نیست ولی تأثیرات آن تا سالیان طولانی ماندگار بود، گفت: بعد از این آتش‌بس و صلح، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) بلافاصله به دو شهروند عادی سیاسی تبدیل شدند؛ البته از نظر دینی دو امام بودند که منصوب از جانب خداوند هستند ولی موقعیت سیاسی گذشته خود را از دست دادند.
کینه بنی‌امیه از بنی‌هاشم
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه بعد از این صلح رابطه بین شیعه و معاویه مانند جنگ سرد امروز است، اظهار کرد: گاهی تعامل و تقابل با همدیگر دارند؛ بنی هاشم و بنی امیه قبل از اسلام هم مشکلاتی با هم داشتند ولی بعد از نبوت و عظمتی که پیامبر(ص) داشت باعث کینه و دشمنی بیشتر آنان شد لذا تلاش داشتند که نگذارند بعد از پیامبر(ص) قدرت در دست ائمه(ع) باشد.
باغستانی بیان کرد: معاویه با قدرت‌گرفتن به سب و دشنام امیرمؤمنان علی(ع) پرداخت و آن را در بلاد اسلامی رواج داد و عادی کرد که در عمده بلاد اسلامی این کار رواج داشت جز ایران و برخی مناطق دیگر. به هر حال تقابل نظامی تمام شد و صلحنامه سبب شد تا شیعیان بتوانند یک زندگی عادی داشته باشند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه در ادامه و در سال‌های بعد به تدریج معاویه شیعیان را می‌کشت و تحت فشار قرار میداد ولی به هر حال صلحنامه تا مدتی حیات شیعه را تداوم بخشید، اضافه کرد: اولین اثر صلح امام حسن(ع)، تاخیر حساب‌شده در زمان شهادت امام حسین(ع) است؛ از دست رفتن دو دولت شیعه یعنی زمان حضرت علی(ع) و امام مجتبی(ع) فضا را برای شیعه تنگ کرده بود و امام مجتبی(ع) تلاش کردند تا با صلح جامعه شیعی را حفظ کنند ضمن اینکه شیعه در این دوره توان چندانی برای قیام مجدد نداشت.
وی با بیان اینکه سیاستمداران آگاه می‌دانند چه زمانی بجنگند و چه زمانی صلح کنند وگرنه تأخیر در هر کدام فجایع زیادی به بار می‌آورد، اظهار کرد: بسیاری از قیام‌ها مانند زیدیه و فخ و ... چون در زمان مناسب رخ نداد با مشکل مواجه شد و ائمه(ع) هم نسبت به این قیام‌ها هشدار دادند؛ امام مجتبی(ع) هم به شیعه فهماندند که تا معاویه زنده است کسی قصد نقض معاهده نکند و وقتی آن‌ها زیر عهدنامه زدند جبهه حق هم به آن پایبند نباشد.
باغستانی با بیان اینکه اهمیت زمان‌سنجی در هر کاری مهم است به خصوص در جنگ و صلح و به ویژه اینکه شما یک اقلیت دینی هم باشید، ادامه داد: امام مجتبی(ع) زمان مبهمی را در صلحنامه گذاشتند زیرا مشخص نبود که معاویه چه زمانی خواهد مرد لذا امام(ع) با این کار تلاش کردند تا از قیام‌های زودرس جلوگیری کنند؛ البته معاویه تلاش کرد تا در نمازها با سب به حضرت علی(ع) شیعه را عصبانی کند ولی باز امام(ع) فضا را مدیریت کردند تا کوچکترین بهانه به دست دشمن ندهد.
تقویت شیعه با صلحنامه
وی با بیان اینکه عهدنامه صلح طوری بود که معاویه به راحتی نمی‌توانست زیر قرارداد بزند، افزود: قبل از این صلح، کشتار شیعه امری عمومی و عادی شده بود ولی آنقدر کشتار شیعیان با این قرارداد سخت شد که وقتی قصد داشتند حجربن عدی را محاکمه کنند یکسال طول کشید تا جرم او را به زعم خودشان اثبات کنند.
باغستانی بیان کرد: یکی دیگر از کارهای امام مجتبی(ع) اقناع خواصی چون حجر بن عدی و سلیمان بن صرد بود همچنین امام با سنت تقیه تلاش کردند شیعه را در این مدت حفظ و تقویت کنند لذا دستور دادند تا ابراز برائت و لعن علنی از معاویه نکنند. این دو ابزار هم کمک زیادی به شیعه کرد تا از بحران عبور کرده و به ثبات برسد.
وی تاکید کرد: واقعه عاشورا با همه تلخی خود جامعه شیعه را از بین نبرد و پایه‌های شیعه به تدریج استوارتر شد.
انتهای پیام مطالب مرتبط
