سیاست وزارت ارشاد؛ تجمیع چندین بخش‌ قرآن و عترت در پیکره‌ای واحد

معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اخیراً در حال سیر جدیدی است، سیری که اظهار نظرات مختلفی را به همراه داشت و حتی زمزمه حذف این معاونت نیز شنیده شد، ولی اخبار هفته‌های اخیر، حکایت کاملاً متفاوتی دارد و ظاهراً با توجه به سیاستگذاری کلان، براساس ایده‌پردازی معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی این وزارتخانه، این معاونت مسئولیت سیاستگذاری و نظارت بر مجموعه‌ ساختارهایی که پیشتر مستقل یا پراکنده به فعالیت مشغول بوده‌اند نیز به عهده گرفته است.

 

یکی از این حوزه‌های فرهنگی به منظور نظارت و تصمیم‌سازی از سوی معاونت قرآن و عترت ارشاد، بنیاد بین‌المللی فرهنگی و هنری امام رضا(ع) است و براساس همین سیاست به این معاونت الحاق شده است.

با این انگیزه با حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا ارباب‌سلیمانی؛ معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم تا بیشتر با چند و چون این تغییرات و تحولات آشنا شویم؛

 

 

ابتدا باید در مورد سیاست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت چهاردهم مطلبی را به عرض برسانم. دکتر صالحی؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از همان ابتدای مسئولیت خود در رأس این وزارتخانه به دنبال تحقق این امر بود تا بخش‌های پراکنده‌ای که در حوزه قرآن و عترت در این دستگاه وجود دارد در جایی همچون معاونت قرآن و عترت که از نقطه‌نظر موضوعی و محتوایی با ماهیت چنین بخش‌هایی سنخیت دارد، متمرکز کند. در راستای این سیاست و در گام نخست چهار دبیرخانه شورای اقامه نماز، بنیاد مهدویت، بنیاد بین‌المللی غدیر و ستاد امر به معروف و نهی از منکر به این معاونت الحاق شد.

 

بیان این نکته ضروری است که این بخش‌ها پیشتر در تعامل با دستگاه‌ها و بخش‌های ذی‌ربط در نظام جمهوری اسلامی ایران قرار داشته و با آنها همکاری می‌کردند و در حوزه وزارتخانه فعالیت آنها تنها در حوزه مشاور وزیر در حوزه فرهنگ دینی خلاصه می‌شد و با وجود فعالیتی متجانس با معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد، هیچ ارتباطی با آن نداشتند تا اینکه با روی کار آمدن دولت چهاردهم، در حوزه فرهنگ و هنر، تصمیم به این گرفته شد تا به این معاونت پیوند بخورند.

 

 

دلیل این پیوند و الحاق کاملاً روشن است. در مورد امر به معروف و نهی از منکر باید بگویم که در روایات ما وارد است که اهمیت این امر تا آنجاست که معصوم(ع) همه واجبات را گره خورده و تنیده شده با این مقوله می‌داند و اگر امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ساری و جاری نباشد، قطعاً اشرار بر جامعه حاکم شده و امنیت جامعه به خطر می‌افتد. این فریضه مهم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با این فرض که موضوع آن با قرآن و عترت هم‌خوانی دارد و از جمله توصیه‌های قرآن و اهل بیت(ع) است، همواره پیگیری شده و مورد توجه بود.

 

موضوع دیگر نماز است و همانطور که گفته شد، دبیرخانه شورای اقامه نماز نیز به این معاونت متصل شد. در روایتی مشهور از امام رضا(ع) نقل است که خداوند نماز را واجب کرد تا قرآن از مهجوریت خارج شود و لذا اگر ما به نماز در این معاونت می‌پردازیم، قطعاً یکی از دلایل مهم آن، مهجوریت‌زدایی از قرآن است. موضوع غدیر هم به همین ترتیب؛ چرا که این موضوع در حوزه عترت از جایگاه والایی برخوردار است و در تاریخ اسلامی و تشیع از جمله نقاط عطف به شمار می‌رود.

 

مهدویت نیز از جمله موضوعاتی است که پیرامون آن اشاراتی در قرآن شده است و از جمله نکات مورد تأکید در غدیر خم نیز بوده است. ظهور حجت و موعود آخرالزمان از جمله مسائلی است که قرآن به آن وعده داده تا به این واسطه ظالمان به مجازات خود رسیده و حق به مظلومان می‌رسد. ملاحظه می‌کنید که با چنین ماهیت محتوایی، نزدیکترین جایی که می‌توان در نظر گرفت تا این موضوعات در آن مطرح و تصمیمات کلان در مورد هر یک گرفته شود، معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد است.

 

 

تشکیل این بنیاد از مصوبات سال 91 هیئت دولت است که بر این اساس برای آن وظایف و مأموریت‌هایی مُعیّن شده که همه آنها نیز صراحتاً در اساسنامه بنیاد قید شده است. ساختار اجرایی این بنیاد در راستای تبلیغ و ترویج فرهنگ رضوی تعریف شده است و در کنار این مهم، تجلیل از خادمان فرهنگ رضوی نیز از جمله مأموریت‌های مهم آن است. نمونه بارز این امر استاد فقید محمود فرشچیان بود که با هنرنمایی خود توانست در میان خادمان رضوی به عنوان فردی برجسته معرفی شود، چرا که در عرصه هنر رضوی توانست نقطه عطفی را به خود اختصاص دهد. این استاد فقید در میان همه آثار گرانسنگ خود به شکل شاخص در حوزه رضوی دو اثر ذی‌قیمت از خود به یادگار گذاشت؛ یکی تابلوی «ضامن آهو» و دیگری طراحی و اجرای ضریح مضجع شریف رضوی است.

 

 

این بنیاد علاوه بر تبلیغ و ترویج و تجلیل از خادمان رضوی مأموریت دیگری را نیز در دستور کار خود قرار داده و آن تولید آثاری جدید و درخور در این حوزه است. با توجه به قرابت ماهیت این بنیاد به حوزه‌های عملکردی معاونت قرآن و عترت ارشاد، لذا مسئولیت نظارت کلان بر فعالیت این بنیاد نیز به این معاونت سپرده شده است، هر چند که این بنیاد از ابتدا هیئت امنا داشت و در رأس آن وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است و تولیت آستان قدس رضوی و استاندار خراسان رضوی نیز از جمله اعضای این هیئت امنا هستند که عناوین و وظایف آنها با جزئیات در اساسنامه بنیاد قید شده است. این بنیاد دارای هیئت‌مدیره‌ای تابع هیئت امنا است که از سوی وزیر ارشاد، اعضای هیئت مدیره آن نیز مشخص شده و ریاست هیئت مدیره آن به معاون قرآن و عترت ارشاد سپرده شده است که اخیراً مراسم معارفه مدیرعامل این بنیاد در حوزه هیئت‌مدیره به انجام رسید و فرشید فلاح‌لاله‌زاری به جای حسین مسگرانی که مدتی سرپرستی این بنیاد را به عهده داشت، منصوب شد.

 

الحاق این بنیاد به معاونت قرآن و عترت مسئولیت ما را سنگین‌تر خواهد کرد، و باید به زودی پاسخگوی مطالباتی در این حوزه باشیم. البته برای انجام اقداماتی درخور، تقسیم کار صورت گرفته است و حتی در بودجه 1404 با فرض همه این عناوین، بودجه‌ای از سوی معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی وزارت ارشاد در نظر گرفته شده است. در این راستا نشستی هم با استان‌ها داشتیم و دغدغه‌ها و مشکلات موجود را از زبان رؤسا و کارشناسان قرآن ادارات کل شنیدیم تا بتوانیم فعالیت‌های قرآن و عترت خود را در سال جاری در جهت رفع آنها برنامه‌ریزی و اعلام کنیم.

 

 

همه تلاش خود را خواهیم کرد تا مجموعه فعالیت‌های جاری این دبیرخانه‌ها در لایه‌های مختلف ساختار ادارات کل استان‌ها و اداره مرکزی در تهران جریان پیدا کند و به شکل تلفیقی از همه ظرفیت‌های ساختاری و اجرایی در تحقق و توفیق برنامه‌ها استفاده کنیم. در جریان برگزاری جشنواره‌هایی که معاونت قرآن و عترت و ادارات زیرمجموعه آن برگزار می‌کنند همه برنامه‌هایی که ممکن است در دستور کار این دبیرخانه‌ها باشد مورد توجه قرار می‌گیرد، مثلاً در حوزه امر به معروف و نهی از منکر چگونه عمل کرد تا اثر بیشتری بر جامعه بگذارد؟

 

این امر نیاز به ایجاد دوره‌های مهارت‌افزایی و آموزش‌های ضمنی است که در خلال برگزاری رویدادهای تبلیغی و ترویجی برای آنها نیز برنامه‌ریزی شده و از امکان ایجاد شده در جهت تحقق هر یک از اهداف این دبیرخانه‌های چهارگانه اقدام خواهیم کرد. این امر به آن معناست که برنامه و اهداف مشخص است و لذا به شکلی ممزوج با سایر اقدامات معاونت قرآن و عترت از همه ظرفیت‌ها برای تحقق اهداف این دبیرخانه‌ها نهایت بهره را خواهیم برد. 

 

 

محور حرکت بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع) در راستای آستان قدس رضوی است و نباید این مسیر را گم کنیم. همانطور که گفته شد یکی از اعضای هیئت امنای این بنیاد، تولیت آستان قدس رضوی است و ما در مسیر اقدامات فرهنگی و هنری با ماهیت و هویت رضوی نقش یاری‌رسان را به تولیت داریم و بر این اساس بسیاری از دستگاه‌ها نیز می‌توانند در این امر ورود داشته و بازوان قوی و مورد اعتمادی برای آستان قدس رضوی باشند.

 

ما این پیوند وثیق با تولیت را مغتنم شمرده و تاکنون دست به سلسله اقدامات و عملیات مشترک زده‌ایم. مبنا در امر نگهداری از آثار فاخر رضوی موزه و گنجینه گرانمایه رضوی است. ما هر کجا به شکل پراکنده به آثار فاخری در این حوزه برخورد کنیم، ترجیح بر این است تا آنها در یک مکان واحد گرد آمده و نگهداری شوند، کمااینکه آماری هم از آثار تازه تولید شده در دست داریم و از سوی صاحبان آثار به موزه آستان قدس رضوی هدیه شده است. این همکاری معاونت با تولیت آستان قدس رضوی زمینه را برای هم‌افزایی و استفاده از ظرفیت‌های ساختاری موجود در هر کدام از ما فراهم آورده است و با جلوگیری از پراکنده‌کاری، سبب شده است تا زین‌پس به توسعه و اعتلای رویدادهای فرهنگی در حوزه رضوی فکر کنیم.

 

 

نمایشگاه قرآن از جمله مهمترین رویداد کشور در هر سال است و به مناسبت ماه مبارک رمضان در تهران و برخی از استان‌ها شاهد برگزاری آن هستیم. توقع می‌رود به جهت این اهمیت بهترین‌ها در حوزه کالا و محصولات قرآنی عرضه شود. ما از هم‌اکنون دبیرخانه این نمایشگاه را تشکیل داده‌ و جلسات کارشناسی آن برگزار شده و از نقطه‌نظرات کارشناسان نیز بهره برده‌ایم. این امر همان حلقه مفقوده‌ای است که به جهت عدم توجه به آن در سال‌های اخیر شاهد برپایی نمایشگاهی بودیم که شاید آنچنان صاحب‌نظران و عموم مردم را جلب نکرده است. معمولاً تصمیم‌گیری در مورد نحوه برگزاری این رویداد قرآنی به روزهای پایانی آن موکول شود و متأسفانه در طول سال برای آن اندیشه نداشتیم.

 

با تشکیل دبیرخانه نمایشگاه از هم‌اکنون علاوه بر بخش داخلی، رایزنی برای دعوت از میهمانان بخش بین‌الملل نیز در حال انجام است. هر چند که جنگ تحمیلی 12 روزه در انجام این فرایند اختلال به وجود آورد، اما خوشبختانه در روزهای اخیر به دنبال جبران تأخیرها بودیم و قطعاً پیوند ما با این بخش‌هایی که به آن اشاره شد در فصل جدید فعالیت‌های فرهنگی معاونت قرآن و عترت و برپایی نمایشگاه قرآن، موجب می‌شود تا بیش از پیش دست ما پر باشد و بر غنای محتوایی این نمایشگاه تأکید داشته باشیم.

 

همینجا نیز از ایکنا می‌خواهم که در این مسیر مساعدت لازم را داشته باشد و مثلاً در قالب طراحی سوژه‌هایی در ارتباط با برخی کارشناسان و صاحب‌نظران، از آنها در مورد راهکارهای افزایش کیفیت‌ نمایشگاه سؤالاتی مطرح کند. مطمئناً با تحلیل درست و البته اقدامات زیرساختی و تولید فکری که در این معاونت صورت گرفته است، نمایشگاه قرآنی متفاوت‌تر از پیش را شاهد باشیم.