حجت‌الاسلام طباطبایی یزدی مطرح کرد:
شرح علامه جعفری بر نهج‌البلاغه؛ پل ارتباطی تاریخ و انسان امروز
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه کسانی چون صاحب جواهر در مباحث فقهی به نهج‌البلاغه استناد دارند، گفت: در دوره معاصر هم آقای منتظری در برخی کتبش دائما به نهج‌البلاغه استناد می‌کند، از جمله در بحث فقهی زکات هم به بحث ولایت فقیه پرداخته است.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمد طباطبایی یزدی؛ استاد حوزه علمیه، در سلسله نشست‌های نهج‌البلاغه که در مرکز میراث علوی برگزار شد به ترجمه و تفسیر علامه جعفری از این کتاب شریف اشاره کرد و گفت: شروح نهج‌البلاغه زیاد است و برخی تا 150 عدد اسم برده‌اند که برخی زحمت زیادتری برای آن کشیده شده است و برخی مانند شرح میثم بحرانی و قطب رواندی به خاطر قدمت، ارزش بیشتری دارند. علامه جعفری از جمله کسانی است که شرح ارزشمندی بر نهج‌البلاغه نوشته است. وی با بیان اینکه ایشان در سال 1304 در تبریز دیده به جهان گشود و در سن 15 سالگی به تهران آمد و در محضر آیت‌الله میرزامهدی آشتیانی در مدرسه فلسفه، درس منظومه حاج ملاهادی سبزواری را خواند، اظهار کرد: در نجف هم هم درس پدر ما بوده است و از محضر آیت‌الله ابوالقاسم خویی استفاده کرد؛ اینکه کسی در نجف دنبال تمایلات عرفانی و فلسفی باشد خودش غریب است و اگر کسانی هم اهل علم و معنا بودند باید مخفیانه تلمذ می‌کردند تا مورد انتقاد قرار نگیرند. در نجف فردی به نام بهاعلیشاه یزدی بوده است که در کوفه هم خانقاه داشته و با مرحوم سید صاحب عروه مراوده داشت و در مدرسه سیدکاظم یزدی هم منبر می‌رفت؛ لذا جالب است صاحب عروه با آن ذوق فقهی با کسی چون علیشاه ارتباط داشته باشد.
طباطبایی یزدی تصریح کرد: ایشان شرح نهج‌البلاغه را بعد از شرح مثنوی معنوی نوشت؛ شرح ایشان مفصل است تا جایی که انسان ممکن است نپسندد؛ چنان وارد مطالب مختلف شده است که انسان رشته کلام را از دست می‌دهد؛ زیرا هدف وی تبیین امروزی از نهج‌البلاغه بود؛ لذا به بحث کمونیست و مارکسیست و نظام اقتصادی اسلام و مناظرات مأمون عباسی و ... پرداخته است که به نظر لازم نبوده است. برخی می‌گویند، عده‌ای از شارحان نهج‌البلاغه را بهانه کرده‌اند تا سخنان خودشان را بگویند، لذا اگر نام امیرمؤمنان(ع) از شرح ایشان برداشته شود نظم و نسق کلام به هم نمی‌ریزد.
طباطبایی یزدی با بیان اینکه ایشان 185 خطبه را در 27 جلد شرح داده است، ادامه داد: جلد اول در مورد شخصیت امام علی(ع) است؛ استاد صدوقی سها، داماد علامه جعفری گفتند که من به علامه جعفری گفتم که این مطلب در مورد شخصیت حضرت علی(ع) خیلی مطلب خوبی است و جا دارد جدا از شرح نهج‌البلاغه چاپ شود و نام آن را «علی در آینه علی» بگذارید؛ عبدالله نصری، استاد دانشگاه تهران متخصص در تحقیقات علامه جعفری است که کتابی با عنوان «انسان الهی» نوشته است و به اندیشه‌های علامه جعفری پرداخته است.
استاد حوزه علمیه اضافه کرد: آقای نصری کتب 27 جلدی علامه را در ده جلد خلاصه و چاپ کرده است؛ از جمله آثار علامه جعفری هم ترجمه خولی از نهج‌البلاغه است؛ ایشان وقتی متن یک خطبه را آورده است ترجمه شیوا و درستی از آن ارائه کرده است که نشان از تسلط وی بر ادبیات عربی است؛ بنده از دکتر نصری پرسیدم که اگر بخواهید در یک جمله علامه جعفری و شرح او را توصیف کنید چه می‌گویید؛ ایشان گفت، تفاوت علامه با دیگران در نوع نگاه ایشان به حضرت علی(ع) و توصیف ویژه ایشان است.
نگاه انسان‌شناسانه به حضرت علی(ع)
وی با بیان اینکه علامه جعفری نگاهی انسان‌شناسانه در شرح نهج‌البلاغه دارد و امام علی(ع) را یک شخصیت تاریخی که در مقطعی خاص ظهور کرده است نمی‌داند، افزود: امام علی(ع)از منظر ایشان مظهر انسان کامل الهی و سخن ایشان سخنی برای تمام اعصار است، نه برای یک دوره خاص. علامه تلاش کرده است تا شخصیت امام علی(ع) را با نیازهای یک جوان امروزی منطبق کند و اینکه چقدر موفق بوده است بحث دیگری است؛ هدف ایشان این بوده است که شرحی بنویسد و جوانان را با روح عرفانی، فلسفی و اخلاقی علی(ع) آشنا کند و توجه ایشان این است که نباید نگاه تک بعدی به نهج‌البلاغه داشته باشیم ، اینکه فقط تربیتی نیست بلکه نگاه فقهی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... دارد.
طباطبایی یزدی، با بیان اینکه علامه تلاش دارد با نگاه به فلسفه غرب و شرق دوره خود، فرمایشات امیرمؤمنان(ع) را منطبق و مفاهیم جدید علوم انسانی را با متن نهج‌البلاغه تطبیق دهد، گفت: از نظر ایشان امیرمؤمنان(ع) صرفا یک انسان کامل نیست، بلکه انسان کامل معنوی است که محبوب انسان‌ها است و جا دارد که ما هم بیشتر در فرمایشات ایشان تعمق و تدبر کنیم. هر شیعه‌ای اگر بخواهد بداند از کجا آمده است و به کجا می‌رود، باید با نهج‌البلاغه مأنوس باشد یعنی درس زندگی برای ما دارد.
شرح منتظری بر نهج‌البلاغه
استاد حوزه علمیه همچنین با اشاره به شرح آیت‌الله منتظری بر نهج‌البلاغه، با بیان اینکه این کتاب نثری روان و امروزی برای جوانان است، گفت: بنده از محمد مرادی از شاگردان آیت‌الله منتظری در مورد شرح ایشان پرسیدم، آن هم فارغ از مباحث سیاسی؛ شرح ایشان به زبان فارسی ساده و روان است؛ البته به مفهوم واقعی شرح نیست، بلکه دروسی از نهج‌البلاغه است. 600 جلسه در دروس ایشان از ابتدای انقلاب تا بعد از سال 1365 بوده است و همه فهمی، از ویژگی این دروس است.
وی افزود: آقای مرادی معتقد بود که چون آیت‌الله منتظری از جهت علمی ذوابعاد بود و شرح منظومه مرحوم سبزواری را داشته و هم فقیه و اصولی و ... بوده است؛ لذا در جای جای نهج‌البلاغه توضیحات خوبی ارائه کرده است؛ ابن میثم بحرانی فیلسوف است و در مورد حکمت‌های فلسفی نهج‌البلاغه خوب حرف زده است، ولی چون فقیه نبوده است در این زمینه اظهارنظر ندارد. نکته دیگر هم اینکه، ایشان شرح مفردات نهج‌البلاغه را به خوبی بیان کرده است. علاوه بر اینکه نهج‌البلاغه برای ایشان صرفا یک کتاب حدیثی از امام معصوم(ع) نیست، با نهج‌البلاغه زندگی کرده و مأنوس است.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه آیا می‌توان از نهج‌البلاغه استفاده فقهی کرد؟ اضافه کرد: در سده‌های پنجم تا هفتم چنین استناداتی نداریم، ولی به تدریج بعد از آن استفاده شده است؛ امام صادق(ع) در محضر حاکم عباسی فردی را یمین برائت داد و جاری شد، همان جا این فرد به خاطر تهمت به امام معصوم(ع) جانش به هدر رفت، حال این سؤال مطرح است که امروز هم ما می‌توانیم و صاحب جواهر با استناد به سخنی از نهج‌البلاغه این کار را جایز می‌داند؛ البته سخنان امیرمؤمنان(ع) در نهج‌البلاغه مرسل است و سند ندارد، لذا برخی استناد را جایز نمی‌دانند.
استناد فقهی به نهج‌البلاغه
طباطبایی یزدی با بیان اینکه آقای منتظری در برخی کتبش دائما به نهج‌البلاغه استناد می‌کند، تصریح کرد: در کتاب «مجمع الفوائد» وقتی بحث از مالکیت اعتباری می‌شود به سنت اهل بیت(ع) اشاره و به نهج‌البلاغه استناد می‌کند؛ در بحث فقهی زکات هم به بحث ولایت فقیه پرداخته است و آنقدر در این زمینه بحث را طولانی کرده است که بحث اصلی به حاشیه رفته است. در «فقه‌الدوله» هم که فقه سیاست است، باز به مباحث فقهی مرتبط می‌پردازد.
گزارش از علی فرج‌زاده
انتهای پیام مطالب مرتبط
