یادداشت
اصول صلح در قرآن کریم؛ از توحید تا پذیرش پیشنهاد دشمن
هر گاه دشمن در میدان نبرد تمایل به صلح داشت و پیشنهاد به سلم(صلح) داد اهل ایمان هم باید به صلح متمایل باشند، برخی از نگرانی‌های ناموجه نباید مانع قبول صلح از سوی اهل ایمان شود.
حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین، سلسله یادداشت‌هایی با محور بررسی جایگاه صلح در قرآن کریم نوشته و در اختیار ایکنا قرار داده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانیم.قبل از آنکه موضوع صلح در قرآن کریم را ادامه دهیم. مباحث گذشته را جمع‌بندی می‌کنیم. نخستین و اساسی‌ترین پرسش در سلسله‌گفتار‌های گذشته این بود که آیا می‌توان با توجه به آیات قرآن اصلی را از قرآن کریم استخراج کرد؛ مبنی بر اینکه در قرآن کریم جنگ اصالت دارد یا صلح؟ چنانچه اشاره شد، پاسخ به این پرسش مستلزم بررسی آیات صلح توأمان با سه موضوع دیگر از آیات، جنگ، نفی شرک و عدم سلطه کافران بر مؤمنان است.
آنچه تاکنون بحث به آن معطوف و متمرکز شد، بررسی آیات با محوریت مفاهیم صلح و سلم در قرآن کریم بود. از مجموع آیات مطالعه شد با محوریت مزبور نکات و اصول ذیل قابل استنباط و استخراج است.
۱. واژه صلح و مشتقات آن در قرآن کریم در قلمرو اجتماعی و فرهنگی بکار رفته است و مفهوم صلح در قرآن کریم در تضاد یا تناقض با جنگ نیست.
۲. ماده سلم، مترادف صلح در قرآن کریم است و در آیات زیادی در قرآن کریم بکار رفته است.
۳. سلم در قرآن کریم مشترک لفظی است؛ یعنی در معانی گوناگون به کار رفته است. یک معنا از سلم به معنای صلح مقابل است.
۴. سلم (صلح) حقیقی در قرآن کریم در سایه تسلیم همگان در برابر خداوند حاصل می‌شود؛ از این رو صلح حقیقی و جامع انسان‌ها در سایه توحید قابل تحقق است.
۵. با توجه به بند چهارم، توحید مرز تعیین کننده و حائل میان اهل ایمان و اهل کفر است.
۶. در قرآن کریم به قبول سلم به معنای صلح مصطلح در آیات قرآن تصریح شده است از این رو هر گاه دشمن در میدان نبرد تمایل به صلح داشت و پیشنهاد به سلم(صلح) داد اهل ایمان هم باید به صلح متمایل باشند، برخی از نگرانی‌های ناموجه نباید مانع قبول صلح از سوی اهل ایمان شود؛ البته مشروط بر اینکه پیشنهاد یا تمایل صلح کافران، بهانه‌ای برای فریب اهل ایمان نباشد.
برای اینکه به پرسش نخست این گفتار پاسخ دهیم، نمی‌توان به محدود مطالعات انجام شده در قرآن کریم بسنده کرد. از این رو در گفتار‌های آتی آیات با مضامین و محتوای سلم یا صلح مورد بررسی قرار می‌گیرد.
