شعارزدگی فیلم کوتاه را از هویت هنری دور کرده است + صوت
احسان مشکور با بیان اینکه لحن و فرم در انتقال پیام اهمیت حیاتی دارد، بیان کرد: بسیاری از آثار کوتاه در سال‌های اخیر به‌دلیل نداشتن روایت درست و اتکای بیش از حد به شعار از مسیر هنری فاصله گرفته‌اند درصورتی‌که اگر روایت به‌درستی شکل بگیرد، حتی فیلم‌های کوتاه دینی هم می‌توانند بی‌واسطه و تأثیرگذار باشند.
احسان مشکور، مستندساز در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه فیلم کوتاه در ایران هنوز به جایگاه واقعی خود نرسیده است، اظهار کرد: متأسفانه در حال حاضر ذهنیت غالب در میان فیلم‌سازان جوان این است که فیلم کوتاه تنها پلی برای رسیدن به سینمای بلند یا سریال محسوب می‌شود. همین نگرش باعث شده که فضای فیلم کوتاه در ایران نتواند به استقلال لازم برسد و به‌عنوان یک عرصه جدی و اصیل در سینما مورد توجه قرار گیرد. در حالی‌که در جهان فیلم کوتاه نه به عنوان مقدمه، بلکه به عنوان یک حوزه مستقل هنری شناخته می‌شود و بسیاری از فیلم‌سازان برجسته جهان تا پایان عمر حرفه‌ای خود در این عرصه فعالیت می‌کنند. نکته دیگر، حضور هم‌زمان فیلم‌سازان سینمایی و کوتاه در جشنواره‌ها می‌تواند موجب ایجاد رقابت، تنوع ژانری و رشد کیفی این حوزه شود.
وی با تأکید بر اینکه یکی از چالش‌های جدی فیلم کوتاه در ایران فقدان «برندینگ» است، افزود: در ایران برای فیلم‌سازان کوتاه هیچ روند مشخصی برای شناخته شدن وجود ندارد. طبیعی است که هنرمند نیاز دارد هم اثرش دیده شود و هم خودش در جامعه سینمایی مطرح گردد، اما این چرخه در ایران شکل نگرفته است. وقتی اثر و زحمات فیلمساز کوتاه دیده نمی‌شود، وی به‌ناچار وسوسه می‌شود به سمت سینمای بلند یا سریال برود تا دیده شود. به همین دلیل استمرار و پایداری در فیلم کوتاه کمتر دیده می‌شود. این مسئله بیش از آنکه به ضعف فیلم‌سازان مربوط باشد، ناشی از نبود سیاست‌گذاری‌های درست فرهنگی و هنری در کشور است و باید از سوی متولیان این حوزه مورد توجه قرار گیرد.
مشکور ادامه داد: در سال‌های اخیر هزینه‌های تولید فیلم به شدت افزایش یافته و همین امر موجب شده تا ساخت فیلم کوتاه از حالت شخصی و مستقل خارج شود و به شکل ارگانی درآید. در حال حاضر کمتر فیلم کوتاهی را می‌توان یافت که بدون حمایت‌های نهادها یا اسپانسرها ساخته شده باشد. طبیعی است که در چنین شرایطی، فیلمساز ناگزیر به پذیرش برخی خواسته‌ها و ملاحظات تولیدکنندگان یا حامیان مالی می‌شود و همین فاصله گرفتن از تفکر و دغدغه شخصی، به استقلال هنری لطمه می‌زند. جذابیت فیلم کوتاه در سال‌های گذشته دقیقاً در همین استقلال و جسارت فیلم‌سازان بود اما اکنون با گرانی تولید، این ویژگی تا حد زیادی از بین رفته است.
این مستندساز درباره زبان و نگاه مستقل فیلم‌سازان جوان در آثار کوتاه بیان کرد: به‌ندرت می‌توان اثری را در یکی دو سال اخیر دید که فیلمساز در آن بتواند با لحن و فرم درست، شعار یا پیام خود را منتقل کند. اغلب آثار یا تحت تأثیر ارگان‌های سفارش‌دهنده شعارزده می‌شوند یا در سوی مقابل با افراط در زاویه دید مخالف، از مسیر درست فیلم‌سازی فاصله می‌گیرند. مشکل اساسی در این آثار ضعف در «لحن» است. اگر فیلمساز بتواند لحن متناسب با پیام خود را پیدا کند، حتی بیان مستقیم یک ایده هم می‌تواند تأثیرگذار باشد، اما در بیشتر آثار، فرم به درستی شکل نمی‌گیرد و همین امر باعث می‌شود شعار جای روایت را بگیرد.
مشکور درباره حضور مضامین دینی در فیلم‌های کوتاه نیز گفت: بیان مفاهیم دینی زمانی می‌تواند اثرگذار باشد که در دل روایت داستانی شکل بگیرد. در فیلم‌سازی، روایت باید بدون لکنت پیش برود و داستان باید در خدمت موضوع باشد. اگر روایت درست شکل نگیرد، اثر به شعار تبدیل می‌شود و مخاطب آن را پس می‌زند. تماشاگر جشنواره‌های فیلم کوتاه از میان قشر آگاه‌تر و نخبه‌تر جامعه انتخاب می‌شود و همین باعث می‌شود شعارزدگی بیش از پیش توی ذوق بزند و فیلم را از ارزش بیندازد. در ساخت فیلم با موضوع دینی یا هر موضوع دیگری، مهم‌ترین اصل روایت درست است. اگر داستان به‌درستی تعریف شود، حتی یک موضوع خاص دینی می‌تواند به طبیعی‌ترین شکل ممکن بر مخاطب اثر بگذارد.
در ایران برای فیلم‌سازان کوتاه هیچ روند مشخصی برای شناخته شدن وجود ندارد. طبیعی است که هنرمند نیاز دارد هم اثرش دیده شود و هم خودش در جامعه سینمایی مطرح گردد، اما این چرخه در ایران شکل نگرفته است
وی با اشاره به نمونه‌هایی از فیلم‌های موفق در این زمینه توضیح داد: در سال گذشته و امسال چند فیلم کوتاه دیدم که به موضوعات دینی و اقلیت‌های مذهبی پرداخته بودند، اما چون روایت داستان در آن‌ها درست شکل گرفته بود، اثرگذاری بالایی داشتند. وقتی داستان بدون لکنت روایت می‌شود، مخاطب بدون آنکه احساس تحمیل کند، پیام را دریافت می‌کند. فیلم دینی اگر درگیر شعار شود، عملاً از هدف خود فاصله می‌گیرد.
کارگردان مستند «رویای بزرگ» درباره ارزیابی خود از جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز اظهار کرد: جشنواره امسال در مقایسه با سال‌های گذشته تفاوت‌های محسوسی دارد و به نظر می‌رسد انسجام بیشتری در برگزاری آن دیده می‌شود. تفاوت اصلی جشنواره امسال نسبت به سال‌های قبل در نگاه دبیر جشنواره است. استمرار دبیری در یک جشنواره می‌تواند به ایجاد انسجام و رشد کیفی آن کمک کند، همان‌طور که در جشنواره «حقیقت» با مدیریت چندین‌ساله حمید مقدم این ثبات قابل مشاهده است. تغییر مداوم دبیران در جشنواره‌ها موجب می‌شود نگاه‌ها، سیاست‌ها و حتی ترکیب آثار پذیرفته‌شده مدام تغییر کند و این امر نه‌تنها به فیلم‌سازان بلکه به خود جشنواره نیز آسیب می‌زند.
وی با ابراز امیدواری نسبت به تداوم مدیریت فعلی جشنواره گفت: امیدوارم آقای شعیبی که امسال دبیری جشنواره را بر عهده دارند، در سال‌های آینده نیز این مسئولیت را ادامه دهند تا بتوانند یک خط فکری مشخص را دنبال کنند. تداوم مدیریت باعث می‌شود کیفیت برگزاری، سیاست‌گذاری و انتخاب آثار به مرور زمان رشد کند و ثبات به جشنواره بازگردد.
مشکور درباره تازه‌ترین فعالیت‌های خود بیان کرد: امسال در جشنواره فیلم کوتاه تهران در بخش جنبی، فیلمی با عنوان «پاسدار» به تهیه‌کنندگی خودم حضور دارد. این فیلم کوتاه چهار دقیقه‌ای درباره جنگ ۱۲ روزه است و واکنش یک پسر بچه را به بمباران در یکی از شب‌های جنگ روایت می‌کند؛ شبی که پدافند تهران در حال پاسخ به حملات دشمن است. کارگردانی این اثر را امیرمحمد گیلانفر بر عهده دارد.
وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد پرداختن به موضوعات مربوط به مقاومت و جنگ‌های اخیر نیازمند توجه بیشتر است. اگر این نوع آثار با برنامه‌ریزی و دقت ساخته شوند و بودجه‌های منطقی و متعادل در اختیارشان قرار گیرد، می‌توانند تأثیر قابل توجهی در ارتقای آگاهی عمومی داشته باشند.
این فیلمساز در پایان نیز از برنامه خود برای ساخت یک مستند با محوریت همین موضوع در سال آینده خبر داد و تأکید کرد: در حوزه مستندسازی احتمال دارد سال آینده اثری تازه با محوریت جنگ ۱۲ روزه تولید کنم که هم به لحاظ محتوایی و هم از نظر روایت بتواند نگاه تازه‌ای به این رخداد ارائه دهد.
انتهای پیام
