در کرسی «خدای سه‌گانه» مطرح شد
تلاش نافرجام اندیشمندان مسیحی برای تبیین توحیدی از تثلیث
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی با بیان اینکه باور به تثلیث به هیچ وجه در تعالیم حضرت عیسی(ع) وجود نداشت و این اعتقادی کفرآمیز است، گفت: اندیشمندان مسیحی بسیار تلاش کرده‌اند تبیینی از تثلیث ارائه دهند که با توحید سازگار باشد اما این تلاش نافرجام است؛ لذا آن را راز قدسی می‌نامند.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی اسدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی، امروز، یکشنبه چهارم آبان‌ماه در کرسی ترویجی «خدای سه‌گانه؛ بررسی دیدگاه انتقادی قرآن كريم به تثلیث» که از سوی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم برگزار شد با بیان اینکه تثلیث در مسیحیت مراتبی دارد، گفت: قرآن کریم در نقد عقیده تثلیث تعدادی از آیات را جهت تبیین توحید ناب و بیان ویژگی خدای یگانه آورده است از جمله اینکه خدا نه شریکی دارد، نه فرزندی و نه نیازی به کسی و نقد قرآن نیز ناظر به تثلیث رایج سه شخصیتی معروف در بین مسیحیت یعنی پدر، پسر و روح‌القدس است.وی اضافه کرد: مسیحیان و اناجیل ویژگی‌های بشری عیسی(ع) را کاملا قبول دارند و با صراحت در موارد متعدد عیسی گفته است: من پیامبر خدا هستم؛ مسیح خسته می‌شد، غذا می‌خورد و گریه می‌کرد و قرآن کریم بر جنبه بشری انبیاء نیز تأکید کرده است اما مسیحیان می‌گویند: عیسی به معنای صد در صد کلمه خدا و نیز به معنای صد در صد کلمه بشر است کو این موضوع با هیچ عقل بشری سازگاری ندارد؛ مگر می‌شود انسانی صد در صد هم خدا باشد و هم بشر؛ خدا زاد و ولد ندارد، خسته نمی‌شود و خوردن ندارد، مگر اینکه تعریف غلطی از خدا ارائه دهیم.
اسدی بیان کرد: قرآن بر روی یک مسئله بدیهی که عقیده باطل مسیحیان است دست می‌گذارد و آن را رد می‌کند؛ معجزات عیسی(ع) که در قرآن بیان شده نیز در اناجیل با جزئیات بیشتری نقل شده است و جالب اینکه در آنجا، خصوصا در اناجیل هم‌نوا تصریح می‌کند، من این کارها را با قدرت خدا و پدر آسمانی انجام می‌دهم و این مطالب همنوایی بسیار زیادی با قرآن دارد.
این پژوهشگر بیان کرد: برای بنده جالب بود تا این اندازه هماهنگی در کلیات بشری بودن عیسی در قرآن و اناجیل جز برخی مانند یوحنا وجود دارد؛ ما معتقدیم که خداوند حکیم است و دقیق سخن می‌گوید، لذا حضرت عیسی(ع) بر اساس تعبیر قرآن وقتی در گهواره سخن گفت، اولین کلمه او «انی عبدالله» (من بنده خدا هستم) بود؛ این تعبیر دقیقا در رد الوهیتی است که مسیحیان به ایشان نسبت دادند.
اسدی با بیان اینکه قرآن کریم در مورد حضرت سلیمان(ع)، نحوه مرگ ایشان را نیز با جزئیات گزارش کرده است، در داستان حضرت مریم(س) جزئیات بارداری حضرت و نحوه تولد عیسی(ع) و حتی درد زایمان او را بیان می‌کند، افزود: زیرا دقیقا قصد دارد تصویری بشری و انسانی از حضرت مریم(س) و حضرت عیسی(ع) ارائه دهد.
اسدی ادامه داد: ماجرای دیگر ناتوانی مطلق حضرت عیسی(ع) در برابر خداوند است، تا کسی تصور نکند عیسی(ع)، خداست؛ لذا قرآن کریم فرموده است: لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ ۚ قُلْ فَمَنْ يَمْلِكُ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا إِنْ أَرَادَ أَنْ يُهْلِكَ الْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَأُمَّهُ وَمَنْ فِي الأَرْضِ جَمِيعًا؛ کسانی که به همانندی خدا و عیسی قائل هستند کافرند و در ادامه فرموده است: اگر خدا بخواهد مریم، عیسی و همه مخلوقات را از بین ببرد چه کسی می‌تواند در برابر قدرت خداوند بایستد. اگر خدا بخواهد عیسی را بکشد، آیا او می‌تواند از مرگ فرار کند، لذا نمی‌تواند خدا باشد.
تعابیر قرآن برای رد خدا بودن عیسی(ع)
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، اظهار کرد: قرآن تعابیری در مورد معجزات عیسی(ع) دارد که در مورد سایر انبیاء ندارد، لذا در مورد زنده کردن مردگان، آن را ناشی از قدرت الهی می‌داند، یعنی مسیحیانی که معتقدند چون عیسی مرده را شفا می‌دهد و از درون خانه‌ها خبر می‌دهد خداست، عقیده باطلی دارند؛ او خدا نیست.
وی بیان کرد: براساس آیه قرآن؛ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ... یعنی وقتی از گل، پرنده درست می‌شود، از من نیست و این قدرت را خدا به من داده، لذا معجزه الهی است و ادامه آیه نیز به درمان بیماری‌ها و شفای کور مادر زاد باذن الله اشاره دارد. أَنِّي أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنْفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ وَأُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَىٰ بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ وَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن تصریح کرد: برخی از آیات قرآن کریم، تثلیث را کفرآمیز دانسته و تاکید فرموده، خدایی غیر از خدای یگانه نیست؛ آیه 171 سوره نساء، تثلیث را اعتقادی غلوآمیز و فراتر از شأن یک انسان و پیامبر(ص) دانسته است؛ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ وَلَا تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ ۚ إِنَّمَا الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَكَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَىٰ مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِنْهُ.
باور به تثلیث عقیده باطل مسیحیان است نه عیسی
وی تأکید کرد: چه بر اساس عهد جدید از جمله اناجیل هم‌نوا و چه بر اساس قرآن، باور به تثلیث به هیچ وجه در تعالیم حضرت عیسی(ع) وجود نداشت و این اعتقادی کفرآمیز است که توسط افرادی چون؛ پولس و یوحنا متأثر از اندیشه‌های شرک و کفرآمیز یونان باستان وارد نصوص و متون دینی مسیحیت شد و متأثر از عوامل و شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به الهیات رایج و غالب در مسیحیت تبدیل شد و تا به امروز نیز وجود دارد.
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد سلطانی به عنوان ناقد در سخنانی با بیان اینکه یکی از نکات مهم، تمایز و تفاوتی است که باید بین تثلیث و سه خدایی قائل شویم، گفت: تثلیث یعنی، خدای واحدی را قبول دارند که سه شخصیت دارد و مدعی هستند تثلیث چیزی جز توحید نیست، می‌گویند ما موحد هستیم و یک خدا مانند یهودیت داریم که در سه شخصیت ظاهر می‌شود که همان پدر، پسر و روح القدس است. پسر در واقع از پدر صادر می‌شود و مجزا از او وجود ندارد، لذا از دیدگاه خودشان سه خدایی با تثلیث تفاوت دارد.
وی با بیان اینکه جا داشت که در ارائه مطلب بر این موضوع تأکید شود که مسیحیان بنا بر ادعای خودشان قائل به سه خدایی نیستند و تثلیث را به معنای ظهور و تجلی خدا در سه شخصیت خدا، عیسی و روح القدس قبول دارند، اضافه کرد: در متون مسیحی سده نخست نیز تثلیث وجود دارد نه سه خدایی، البته بر سر این نظریه دعواست که چه چیزی از چه چیزی صادر شده است و روح‌القدس یعنی چه و جایگاه حضرت مریم(س) چیست؟
وی اضافه کرد: نکته دیگر که باید آن را مورد تأکید قرار دهیم مسیحیانی هستند که می‌گویند ما حتی تثلیث را قبول نداریم و آیات ابتدایی انجیل یوحنا را طوری تفسیر می‌کنند که از آن الوهیت مسیح به دست نمی‌آید، لذا نباید تصور شود از یوحنا، چون انجیل غیرهم‌نواست می‌توان اعتقاد به تثلیث را بیرون بیاوریم و جالب است بدانیم، امروزه در فضای قرآن پژوهی غرب این بحث وجود دارد که قرآن کدام تثلیث را رد کرده است؟
سلطانی اظهار کرد: آیا در طول تاریخ یک تقریر از تثلیث وجود داشته و مسیحیان معاصر عصر نزول همین باور به تثلیث را داشته‌اند یا قرآن، تثلیث دیگری را بحث کرده است. شخصیت‌های مختلفی در غرب در این زمینه بحث کرده‌اند که معروف‌ترین آنان سیدنی گریفیث است.
سلطانی بیان کرد: تثلیث به معنای پدر، پسر و روح‌القدس است اما در هیچ جای قرآن نمی‌بینیم که روح‌القدس جزء شخصیت تثلیثی باشد که قرآن را رد کند. این نکته بسیار مهم است بدانیم قرآن کدام عقیده تثلیث را رد کرده است؟ حتی اگر بگوییم قرآن، فرا زمانی و فرا مکانی به طرح این بحث پرداخته است، جزئیات تثلیثی که در قرآن بیان شده است با جزئیات تثلیثی که مسیحی معتقد امروز و دیروز می‌گوید، فرق دارد.
وی اظهار کرد: برخی گفتند عیسی صد در صد خدا و صد در صد انسان است و اگر غذا می‌خورد چون جنبه بشری دارد و وقتی مُرد با جنبه انسانی می‌میرد، بنابراین قرآن با عقیده فرقه خاصی از مسیحیان در مورد تثلیث، برخورد کرده است اما آیا عقیده مشهور مسیحیت را نقد کرده است بحث دیگری است.
این قرآن پژوه ادامه داد: اگر بگوییم قرآن در صدد نقد تثلیث مشهور است با مشکلاتی مواجهیم که باید به آن پاسخ دهیم و اگر بگوییم قرآن با فرقه خاصی مواجه بوده که تثلیث مریمی داشته‌اند از لحاظ تاریخی مشکل دارد، زیرا طبق تاریخ چنین چیزی سابقه ندارد.
رواج مسیحیت تبشیری در صدر اسلام
وی تأکید کرد: شواهد تاریخی ثابت می‌کند در دوره پیامبر(ص) مسیحیت غالب، رواج داشته است. این مسیحیت در حجاز فعال بوده، تبشیر می‌کرد و چون رفت و آمد تجاری و ... داشتند تأثیر فرهنگی خود را بر جا گذاشته‌اند. برخی دیدگاه دیگر را پذیرفته‌اند یعنی قرآن، تثلیث رایج را نقد نمی‌کند و آن را پذیرفته است، لذا در این مقاله باید این تفاوت آراء به خوبی مشخص شود.
سلطانی گفت: حتی تا امروز شخصی به نام فون اشتوش که کتاب «پیامبری دیگر» او ترجمه شده است می‌گوید: عیسی روح خداست و روح هر کسی هم غیر از خود او نیست، پس عیسی روح خدا و مساوی با اوست.
سلطانی اضافه کرد: امروزه شیوه تبشیری داریم که تلاش می‌کند یک مسلمان را بر اساس قرآن، مسیحی کند؛ لذا ابتدا می‌گویند شما قبول دارید که مریم زن برگزیده در قرآن است، سپس به کلمه الله بودن عیسی و معجزات او می‌پردازند و نتیجه می‌گیرند که عیسی، خداست و در قرآن نیز تأیید شده اما شما متوجه این موضوع نبوده‌اید.
ناقد جلسه بیان کرد: نکته مهم دیگر در مورد تثلیث مریمی، اعتقادات بیزانسی است، خصوصا شواهد تاریخی وجود دارد در بیزانس بر روی الوهیت مریم تأکید بسیاری دارند، لذا قرآن کریم با صراحت گفته است: اگر خدا بخواهد مریم و عیسی را بکشد چه کسی می‌تواند مانع شود.
تلاش نافرجام مسیحیان
در ادامه جلسه اسدی در پاسخ به انتقادات وارده گفت: مسیحیان در تفسیر کتاب مقدس با صراحت می‌گویند: عیسی یک ماهیت صد در صد خدایی و بشری دارد و تلاش کردند تبیینی از تثلیث ارائه دهند که با توحید سازگار باشد اما این تلاش نافرجام است، لذا نام آن را راز قدسی می‌نامند.
وی اضافه کرد: گاهی از باب جدل با مسلمین می‌گویند همان‌طور که شما به وحدت در کثرت قائل هستید ما نیز چنین باوری داریم؛ در حالی که اساسا این مقوله با تثلیث تفاوت دارد؛ می‌گویند شما نوری را در نظر بگیرید، پوششی روی آن بگذارید که سه دریچه دارد؛ این لامپ زمانی که روشن شد از سه دریچه نور بیرون می‌آید یعنی، هم می‌توان گفت یک نور است و هم سه نور، در حقیقت مغالطه می‌کنند.
وی افزود: البته خدای پدر در مرتبه بالاتر، بعد پسر و سپس روح‌القدس را در این سلسله مراتب قرار می‌دهند و اینکه خدای سه گانه را برای باور آنان مطرح کردم، در حقیقت اشاره به همین تناقض در عقیده آنان است.
اسدی با بیان اینکه در کتاب مقدس با صراحت سه شخصیت تثلیث بیان شده است، اظهار کرد: بر این اساس عیسی(ع) در موارد متعدد به حواریون می‌گوید: بروید و به نام پدر، پسر و روح‌القدس پیام انجیل را به مردمان جهان برسانید؛ همچنین در جایی که حضرت عیسی(ع) برای اولین بار خدمات نبوت خود را شروع می‌کند مردم را در رود اردن غسل تعمید می‌دهد و وقتی حضرت یحیی(ع) به ایشان گفت مرا غسل بده ایشان فرمود؛ شما از من بزرگتر هستی و باید مرا غسل دهی و عیسی ادامه داد؛ خدا روح القدس را از آسمان فرستاد و گفت: عیسی پسر محبوب من است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پایان با بیان اینکه پولس و یوحنا بنیانگذار تثلیث بودند زیرا ویژگی‌هایی چون ازلی بودن عیسی را مطرح کردند، ادامه داد: این مطالب پایه و اساس پیدایش اعتقاد به تثلیث شد؛ نکته دیگر اینکه، درست است تثلیث مریمی مطرح شده است، اما قرآن کریم در آیه 172 نساء می فرماید: لَنْ يَسْتَنْكِفَ الْمَسِيحُ أَنْ يَكُونَ عَبْدًا لِلَّهِ وَلَا الْمَلَائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ ۚ وَمَنْ يَسْتَنْكِفْ عَنْ عِبَادَتِهِ وَيَسْتَكْبِرْ فَسَيَحْشُرُهُمْ إِلَيْهِ جَمِيعًا؛ و تأکید دارد عیسی(ع) هرگز از عبادت خدا استنکاف نمی‌ورزد و ملائکه(مراد روح القدس) را نیز اضافه کرده؛ بنابراین نقد قرآن ناظر به تثلیث رایج است.
گزارش از علی فرج‌زاده
انتهای پیام 
