«همام»؛ فرصتی برای جهانی شدن هنر امید و اراده + فیلم

به گزارش خبرنگار ایکنا، نمایشگاه چهارمین دوره جشنواره همام اول تا هفتم آبان ماه در محل فرهنگستان هنر تهران متفاوت از سه دوره قبل با حضور تعداد قابل توجهی از هنرمندان معلول داخلی و جمعی از هنرمندان خارجی برپا شده است.

استقبال هنرمندان و مردم از این نمایشگاه به حدی چشمگیر است که می‌توان گفت کمتر نمایشگاه هنری‌ توانسته چنین توجه و علاقه‌مندی را به خود جلب کند؛ به ویژه اینکه رسیدن به فرهنگستان هنر برای قشر معلول جامعه به دلیل نبود مناسب‌سازی صحیح معابر، کاری بسیار دشوار است.

کسانی که سه دوره پیشین نمایشگاه را دیده‌اند و می‌توانند دوره چهارم را با دوره‌های قبل مقایسه کنند، به خوبی متوجه ارتقای قابل توجه آثار هنری، افزایش چشمگیر اعتمادبه‌نفس و اشتیاق هنرمندان برای حضور در نمایشگاه و همچنین شور و شعف مثال‌زدنی معلولان در گفت‌وگو با مردم و معرفی آثارشان می‌شوند؛ این‌ها ویژگی‌های خاص همام چهارم است.

در کنار هنرمندان داخلی، حضور هنرمندانی از کشورهای دیگر نیز توجه‌ها را جلب کرده و آثار متفاوت و جذاب هنرمندان معلول از ۱۴ کشور، ایده‌هایی ناب در اختیار هنرمندان کشورمان قرار داده و فضایی برای تعامل بین‌المللی بین هنرمندان معلول ایرانی و غیرایرانی فراهم کرده است.

از آثار قابل توجه این دوره، کتابت قرآن بر روی صدف‌های طبیعی است؛ این صدف‌ها از نوع کفه‌ای هستند که در جزیره قشم یافت می‌شوند. مهتاب قنبری‌راد، هنرمند با معلولیت شنوایی و خطاط، کل قرآن را با خطی بسیار ریز بر روی ۱۸ صدف کتابت کرده است. همچنین تابلوهای خط دیگری از این هنرمند در نمایشگاه همام به نمایش درآمده است.

این هنرمند در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه ۱۶ سال است خوشنویسی می‌کند، گفت: عضو ممتاز انجمن خوشنویسان هستم و خطوط نستعلیق، ثلث، نسخ و نقاشی خط کار می‌کنم.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا تصمیم به کتابت قرآن بر روی صدف گرفته است، افزود: «این قرآن را از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰، به مدت دو سال، بر روی صدف کتابت کردم. من شب عاشورا خواب دیدم که چنین کاری می‌کنم و آرزو دارم کارم دیده و شناخته شود و در برنامه محفل حضور پیدا کنم.»

خطاطی آیات قرآن بر روی صدف‌های بسیار ریز و دانه‌های برنج و نوشتن نام «الله» بر روی دانه‌های شکر، از جمله آثار هنری این هنرمند است که برای درک بهتر زیبایی هنر وی، باید با ذره‌بین به آثارش نگاه کرد.

دوره چهارم همام را می‌توان دوره ورود رسمی هنرمندان موسیقی به این جشنواره دانست. هنرمندانی که در طول برپایی نمایشگاه همام در کاخ جشنواره به اجرای زنده موسیقی می‌پردازند و همچنین اجرای روزانه تئاتر در فرهنگستان هنر، نوید اضافه شدن تئاتر معلولان به جشنواره در سال‌های آینده را می‌دهد.

از آثار قرآنی بخش بین‌الملل می‌توان به آثار هنرمندان کشورهای هند، پاکستان و نیجریه و همچنین دو عکس قدیمی و ارزشمند از مسجد الاقصی توسط یک هنرمند فلسطینی اشاره کرد. در این بخش، آثاری از ۱۴ کشور جهان به نمایش درآمده است؛ از جمله نقاشی هنرمندانی از افغانستان و چند اثر هنری از ژاپن که توسط معلولان با کم‌توانی ذهنی شدید این کشور خلق شده‌اند. لازم به ذکر است که آثار هنرمندان معلول از بیش از ۲۳ کشور جهان ارسال شده بود، اما بهترین آثار برای نمایش در سالن جشنواره انتخاب شدند.

از کشور روسیه نیز چند اثر نقاشی طبیعت به نمایشگاه راه یافته است و هنرمند این آثار نیز در کنار آثار خود حضور دارد. همچنین یک هنرمند ارمنستانی با اختلال اعصاب و روان شدید و یک هنرمند معلول قرقیزستانی با معلولیت جسمی و حرکتی شدید، آثار نقاشی خود را به جشنواره همام ارسال کرده‌اند که برگزیده و در سالن نمایشگاه در معرض بازدید عموم قرار گرفته است.

چند اثر ویژه توسط یک هنرمند اسپانیایی با معلولیت بینایی نیز از جمله آثار شاخص این دوره هستند. این آثار به صورت تصاویر برجسته طراحی شده‌اند و نابینایان می‌توانند با لمس آن‌ها نقاشی را درک کنند. نکته جالب اینکه در این آثار، تیره و روشن بودن رنگ‌ها نیز از طریق جنس، زبری و نرمی سطح قابل تشخیص است.

متفاوت‌ترین نقاشی‌های بخش بین‌الملل توسط یک هنرمند با معلولیت جسمی و حرکتی شدید از بلاروس خلق شده و سبکی خاص و متمایز دارد.

امسال نیز استقبال بازیگران و چهره‌های شاخص هنری از نمایشگاه همام چشمگیر است؛ حضور این هنرمندان در کنار هنرمندان معلول، شادی و شعف شرکت‌کنندگان را بیش از پیش افزایش داده است.

بخش صنایع دستی این دوره نیز آثار قابل توجهی را به نمایش گذاشته است؛ مجسمه‌ها و آثاری با ترکیب چند هنر صنایع دستی از جمله تابلویی که در آن میناکاری با هنر خطاطی و منبت ترکیب شده و نام «الله» بر روی تابلویی بسیار فاخر نقش بسته است، منبت‌کاری‌های ظریف، مجسمه‌های چوبی با ظرافت بالا، کار با چرم، سفالگری و … تنها بخشی از هنر هنرمندانی است که نشان داده‌اند محدودیت برای آن‌ها معنا ندارد.

قالی، گلیم و گبه‌های ریزبافت و دارهای قالی که هنرمندان پشت آن‌ها نشسته و اراده خود را به تار و پود فرش‌ها گره می‌زنند، بخش دیگری از این نمایشگاه زنده و پویا را تشکیل می‌دهد.

در بخش دیگری از نمایشگاه، در رواق فرهنگستان هنر و در معرض دید بازدیدکنندگان، چندین هنرمند توانیاب در حال دوخت کیف، کمربند، جاکلیدی و … از چرم هستند؛ آثاری با کیفیت بسیار بالا. در کنار آن‌ها، هنرمندان سفال‌گر آثار خود را برای فروش عرضه کرده‌اند و کمی آن‌طرف‌تر، هر روز نمایشی با محوریت مناسب‌سازی و دسترس‌پذیر کردن جامعه برای معلولان به اجرا درمی‌آید

امسال رادیو و تلویزیون همام نیز فعال بودند و برنامه‌های نمایشگاه از طریق پلتفرم‌های آنلاین پخش می‌شود. علاوه بر این، آثار با همکاری وزارت امور خارجه در ۱۴۰ نمایندگی دیپلماتیک کشور به نمایش گذاشته شده است.

آنچه مشهود است، حال خوب هنرمندان معلول و بازدیدکنندگان این نمایشگاه است؛ برگزاری جشنواره تأثیر زیادی بر کیفیت آثار داشته و کاملاً مشخص است که هنرمندان معلول نسبت به دوره‌های قبل تلاش کرده‌اند آثار قوی‌تر و حرفه‌ای‌تری ارائه کنند و رقابت میان آثار بسیار جدی‌تر شده است.

به ویژه اینکه در دوره قبل، امکان ارسال آثار هنرمندان به جشنواره‌های بین‌المللی فراهم شد و در این دوره نیز مسئولان همام وعده داده‌اند که آثار برتر و هنرمندان شاخص را به نمایشگاه‌های بین‌المللی اعزام کنند؛ اقدامی که موجب معرفی هنر و اراده والای هنرمندان معلول ایرانی به جهان خواهد شد.

برای مشاهده گزارش تصویری نمایشگاه اینجا کلیک کنید.

گزارش از زهرا ایرجی