کمبود منابع؛ علل تأخیر در ساخت فیلمی درباره حضرت معصومه(س)

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست خبری مهدی نقویان، رئیس مرکز سیما فیلم امروز 12 آبان ماه با حضور اصحاب رسانه برگزار شد.

نقویان در آغاز جلسه با اشاره به مبانی سند تحول رسانه ملی اظهار کرد: در سند تحول به شکل دقیق و هدفمند بر احیای خاطرات جمعی خانواده‌های ایرانی در دهه‌های گذشته تأکید شده است. این روند صرفاً نتیجه فضای نوستالژیک یا خاطره‌محور نیست، بلکه اقدامی برنامه‌ریزی‌شده برای بازآفرینی الگوهای موفق سبک زندگی خانوادگی در قالب آثار نمایشی است. این رویکرد آغاز شده و کارگاه‌های تولید در مراحل مختلف قرار دارند تا این جریان با کیفیت مطلوب ادامه یابد.

وی با اشاره به تجربه سریال‌هایی همچون «پایتخت ۷» تصریح کرد: تجربه‌های اخیر نشان داد که با دقت در فیلمنامه و فرآیند تولید، امکان ارائه اثر موفق وجود دارد، حتی اگر تعداد پروژه‌های احیای برندها زیاد نباشد. مجموعه‌هایی مانند «آتش باد» از جمله برندهایی هستند که در این دوره مورد توجه قرار گرفته و بخش قابل توجهی از مخاطبان را جذب کرده‌اند. در این راستا تولید فصل جدید «زیر آسمان شهر» در مرحله مذاکرات ابتدایی قرار دارد و در صورت رسیدن به طرح و ایده مناسب، این سریال نیز می‌تواند بازگشتی شیرین برای مخاطبان باشد.

رئیس مرکز سیما فیلم درباره سریال‌های الف ویژه اظهار کرد: براساس برنامه‌ریزی سازمان صدا و سیما مقرر شده سالانه حداقل یک سریال الف ویژه روی آنتن برود و به همین دلیل پنج پروژه الف ویژه در مراحل مختلف قرار گرفته‌اند. سریال «رئیسعلی دلواری» با کارگردانی رضا میرکریمی و نگارش سریال «چمران» در مرحله نگارش و پس از تأیید نهایی وارد فاز پیش‌تولید خواهند شد. لازم به ذکر است، سیاست‌گذاری جدید برای جبران کم‌کاری سال‌های گذشته انجام شده و برنامه‌ریزی‌ها به گونه‌ای است که روند تولید الف ویژه‌ها مستمر شود.

وی همچنین درباره برنامه‌ریزی پخش آثار توضیح داد: با توجه به سریال «الگوریتم» که 52 قسمت دارد، جدول پخش نیازمند تنظیم دقیق است و تصمیم‌گیری درباره زمان برخی آثار در دست بررسی قرار دارد. پخش سریال «پسران هور» نیز با همکاری حوزه هنری انجام شد؛ البته در این پروژه سوء تفاهمی رخ داد که کاملاً برطرف شد و هفته آینده مراسم تقدیر از عوامل آن برگزار می‌شود. رسانه ملی هرگز پشت این سریال را خالی نکرد و این اثر که درباره شهید هاشمی بود با احترام و دقت ساخته شد.

تجربه‌های اخیر نشان داد که با دقت در فیلمنامه و فرآیند تولید، امکان ارائه اثر موفق وجود دارد، حتی اگر تعداد پروژه‌های احیای برندها زیاد نباشد

رئیس مرکز سیما فیلم با اشاره به وضعیت تولید نسبت به آنتن اظهار کرد: اکنون برای نخستین بار در سال‌های اخیر مرکز سیما فیلم جلوتر از آنتن قرار گرفته و 11 اثر در مرحله پس‌تولید قرار دارد، 17 اثر در حال تولید است و 12 پروژه نیز در مرحله پیش‌تولید قرار گرفته‌اند. این روند موجب شده کیفیت آثار افزایش یابد و فرصت بیشتری برای اصلاح و تبلیغات ایجاد شود. این دستاورد نتیجه تمرکزگرایی در فرآیند تولید بوده است.

وی درباره تعامل با دیگر نهادهای فرهنگی و قضایی بیان کرد: تفاهم‌نامه‌هایی با حوزه هنری و قوه قضاییه بسته شده و تولید چند سریال مشترک آغاز شده است. از جمله آثار مشترک می‌توان به «یامورا» و «آبنبات» اشاره کرد. همچنین تأیید چند فیلمنامه برای همکاری نزدیک‌تر با رسانه قوه قضاییه در حال انجام است تا سریال‌هایی مشابه «بازپرس» که با استقبال مخاطبان روبه‌رو شد، دوباره ساخته شود.

نقویان در بخش دیگری از سخنان خود احیای برخی پروژه‌های قدیمی و توجه به برندهای محبوب را ضروری دانست و گفت: حساسیت نسبت به آثار شناخته‌شده به ویژه در حوزه کودک و نوجوان وجود دارد، زیرا در صورت احیای برندها، سطح تولید باید ارتقا یابد. درباره همکاری با مهران مدیری هم اعلام می‌کنم این پروژه (شش ماه) با استانداردهای بالا پیش می‌رود و شایعات مربوط به بدهی مالی صحت ندارد.

رئیس مرکز سیما فیلم به موضوع همکاری‌های فرامرزی نیز اشاره کرد و توضیح داد: همکاری مشترک با تاجیکستان در پروژه «پایتخت» به دلیل تغییر شرایط متوقف شد، هر چند بخشی از بازیگران تاجیک در آن مشارکت داشتند. ظرفیت کشورهای فارسی‌زبان برای تولید مشترک قابل توجه است و این مسیر باید فعال‌تر شود. 

وی در ادامه به اهمیت استفاده از نیروهای استانی اشاره کرد و افزود: معاونت استان‌ها موظف شده سهم بیشتری به نیروهای بومی در تولید سریال‌های ملی بدهد و اکنون شاهد روند رو به رشد استفاده از ظرفیت‌های استانی هستیم. پروژه‌هایی درباره شخصیت‌های تاریخی و دینی همچون حضرت سلمان، حضرت موسی(ع) و شیرعلی‌مردان خان در حال پیگیری است و قهرمان‌محوری در آثار مرکز سیما فیلم جایگاه ویژه‌ای دارد.

نقویان درباره پروژه‌های سینمایی نیز چنین توضیح داد: مأموریت اصلی صدا و سیما غنی‌سازی آنتن است، اما هر زمان وارد سینما شده، حضور پرقدرتی داشته است. اکنون نیز تولید مشترک در بخش سریال سینمایی مورد توجه قرار دارد و پروژه «پیش مرگ» قرار است با راش‌های جدید به قالب مینی‌سریال تبدیل شود. در ضمن اضافه می‌کنم مقایسه آثار تاریخی جدید نظیر «مهمان‌کشی» با پروژه‌هایی چون «مختار» درست نیست؛ زیرا اقتضائات زمان و نوع بیان متفاوت است.

رئیس مرکز سیما فیلم درباره نظرسنجی‌های مربوط به مخاطبان گفت: متوسط رضایت مخاطبان رسانه ملی بین 70 تا 80 درصد بوده و در سال‌های اخیر حتی سریال‌هایی با رضایت نزدیک به 80 درصد نیز ثبت شده است. البته افت مقطعی مخاطب در ماه‌های تابستان طبیعی است، زیرا بخشی از مردم در سفر هستند و ساعات تفریح بیشتر می‌شود. در این میان باید توجه داشت، روند رقابت با پلتفرم‌ها و رسانه‌های خارجی فرصتی برای پختگی بیشتر تولیدات داخلی ایجاد کرده و مرکز سیما فیلم از رقابت سالم استقبال می‌کند.

پروژه‌هایی درباره شخصیت‌های تاریخی و دینی همچون حضرت سلمان، حضرت موسی (ع) و شیرعلی‌مردان خان در حال پیگیری است و قهرمان‌محوری در آثار مرکز سیما فیلم جایگاه ویژه‌ای دارد

وی ادامه داد: آمارهای رسمی مخاطب رسانه ملی در دسترس است و انتشار گزینشی آنها توسط برخی رسانه‌ها منصفانه نیست. تولیدات خارج از تلویزیون در حوزه سریال‌سازی از نظر کمیت رشد کرده‌اند، اما رسانه ملی همچنان سهم قابل توجهی در جریان‌سازی و تاثیرگذاری اجتماعی دارد و با برنامه‌ریزی انجام شده، مسیر ارتقای کیفی آثار ادامه خواهد داشت.

در بخش دیگری از نشست، نقویان درباره اهمیت روایت‌سازی ملی و توجه به تاریخ و قهرمانان ایران سخن گفت و تأکید کرد: رسانه ملی باید نقشی فعال در بازنمایی تاریخ معاصر و چهره‌های برجسته ایفا کند. امروز رقابت رسانه‌ای سنگینی در جریان است و اگر روایت رسمی از تاریخ و ارزش‌های ملی به شکل جذاب و دقیق عرضه نشود، روایت‌های بدیل و غیرواقعی در ذهن مردم جایگزین خواهد شد. آثار نمایشی همچون «رئیسعلی دلواری» و «چمران» گامی مهم در این مسیر به شمار می‌روند و می‌توانند پیوند میان نسل جوان و مفاخر ملی را تقویت کنند.

نقویان همچنین از برنامه‌های جدید برای ارتقای کیفیت فیلمنامه‌ها خبر داد و گفت: مرکز سیما فیلم در حال ایجاد مسیرهای ساختاری برای تقویت فیلمنامه‌نویسان جوان و آشنا کردن آنان با استانداردهای حرفه‌ای است. دیگر دوران تولید آثار بدون بازنگری و اتاق فکر گذشته و هر پروژه باید چند مرحله توسعه فیلمنامه و نظارت تخصصی را پشت سر بگذارد. این سخت‌گیری نه برای محدودسازی، بلکه برای ارتقای سطح تولیدات و پاسخگویی به توقعات مخاطبان انجام می‌شود.

در ادامه نشست، رئیس مرکز سیمافیلم به مسئله پژوهش در تولیدات نمایشی اشاره کرد و افزود: امروز بدون پژوهش، ساخت اثر تاریخی یا اجتماعی با کیفیت ممکن نیست. مرکز سیمافیلم در حال راه‌اندازی شبکه‌ای از پژوهشگران حوزه فرهنگ، جامعه و تاریخ ایران است تا به صورت پیوسته کنار پروژه‌های نمایشی قرار بگیرند و هر اثر پیش از ورود به مرحله تولید از نظر علمی و محتوایی پالایش شود. این رویکرد در پروژه‌های الف ویژه با شدت بیشتری دنبال می‌شود و نتایج آن در کیفیت آثار نمایان خواهد شد.

وی در بخش بعدی سخنان خود با اشاره به جایگاه خانواده در سریال‌سازی اعلام کرد: یکی از سیاست‌های سند تحول رسانه ملی، بازآفرینی الگوی خانواده ایرانی و تقویت روابط درون‌خانوادگی در آثار نمایشی است. بازگشت به خاطره جمعی دهه‌های گذشته به معنای تکرار نیست، بلکه الهام‌گیری برای خلق روایت‌های تازه است. رسانه ملی باید خانواده ایرانی را نه در قالب کلیشه، بلکه با واقعیت‌های زندگی امروز و با امید، نشاط و عقلانیت به تصویر بکشد تا مخاطب احساس کند این روایت‌ها از دل زندگی او برآمده‌اند.

مرکز سیمافیلم در حال ایجاد مسیرهای ساختاری برای تقویت فیلمنامه‌نویسان جوان و آشنا کردن آنان با استانداردهای حرفه‌ای است

خبرنگار ایکنا در پایان نشست با اشاره به تأخیرهای مکرر در روند تولید سریال حضرت معصومه(س) پرسید که با وجود انتشار اخبار متعدد درباره آغاز این پروژه، هنوز تولید آن شروع نشده و آیا این روند طولانی در چارچوب استانداردهای جهانی قابل توجیه است یا خیر؟ وی همچنین درباره سریال «سلمان» سؤال کرد که آیا این میزان زمان صرف‌شده برای تولید، متناسب با قواعد تولید سریال‌های بزرگ در جهان است یا خیر؟ خبرنگار ایکنا سپس با توجه به تأکیدات اخیر رهبر معظم انقلاب پس از جنگ ۱۲ روزه درباره ضرورت جهاد تبیین، پرسید چرا در کنار توجه به تاریخ اسلام، در حوزه افسانه‌ها و اساطیر ایرانی و قصه‌های شاهنامه نیز تولیدات الف ویژه هنوز کم‌تعداد است و ما با پروژه‌های برجسته و فراگیر در این حوزه مواجه نیستیم. در بخش دیگری از پرسش‌ها، خبرنگار ایکنا با اشاره به مقایسه‌ای که پیش‌تر میان تلویزیون و پلتفرم‌ها مطرح شده بود، گفت که این مقایسه شاید دقیق نباشد زیرا محصولات تلویزیون رایگان هستند و نمی‌توان آن‌ها را با آثار پولی پلتفرم‌ها سنجید. 

نقویان در پاسخ به سوالات ایکنا بیان کرد: در مورد حضرت معصومه(س) منابع تاریخی بسیار محدود است و حجم روایت مستند درباره حیات ایشان بسیار اندک بوده و شاید در حد یک صفحه خلاصه شود، به همین دلیل نگارش فیلمنامه برای چنین اثری نیازمند دقت و ظرافت فراوان است و هرگونه شتاب می‌تواند به آسیب محتوایی و روایی منجر شود. این احتیاط طبیعی است و به همین دلیل روند نگارش طولانی شده، زیرا تا زمانی که فیلمنامه کامل و دقیق نشود، پروژه وارد تولید نخواهد شد. 

وی درباره سریال سلمان نیز تأکید کرد: در دنیا ساخت پروژه‌های الف خاص گاهی تا پنج سال یا بیشتر زمان می‌برد، اما تفاوت در این است که کمپانی‌های خارجی از همان ابتدای کار روند را رسانه‌ای نمی‌کنند و به همین دلیل طول پروژه به چشم مخاطب نمی‌آید، در حالی‌که درباره سریال‌هایی مانند «سلمان»، مردم از نخستین گام‌ها در جریان جزئیات قرار می‌گیرند و همین باعث می‌شود زمان تولید طولانی‌تر دیده شود.

نقویان درباره تولیدات تاریخی و اساطیری ایرانی نیز گفت: همان‌گونه که به تاریخ اسلام و موضوعات روز توجه می‌شود، به تاریخ ملی نیز توجه شده و نمونه‌هایی مانند کارهای مرتبط با پوریای ولی با استقبال همراه بوده است، اما پژوهش و نگارش چنین آثاری نیازمند زمان و منابع دقیق است و بسیاری از متون تاریخی ایران کامل و در دسترس نیست و اکنون بذرهای تولید در حال کاشته شدن است و به‌تدریج آثار مهمی روی آنتن خواهد رفت. 

وی پیرامون مقایسه تلویزیون و پلتفرم‌ها نیز تصریح کرد: این قیاس اساساً درست نیست و منظورم از مقایسه، سنجش کمیت بوده است، زیرا بیش از 60 درصد تولیدات تلویزیون استاندارد مطلوب دارند و تنها بخشی از آثار به دلایلی مانند عدم شناخت ذائقه مخاطب موفق نمی‌شوند، در حالی‌ که درصد خطا و شکست در پلتفرم‌ها به مراتب بالاتر است.