قیام 15 خرداد

«قیام 15 خرداد» در سال 1342 و به دنبال دستگیری آیت الله سید روح‌الله خمینی(ره) توسط نیروهای رژیم ستم‌شاهی پهلوی صورت گرفت. 
پیش از این واقعه، امام خمینی(ره) به لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و انقلاب سفید در سخنرانی خود طی تلگراف‌هایی به شاه و اسدالله علم، در مهر، آبان و آذر سال 41 انتقاد کرد. اسلام‌زدایی اصل این لایحه بود. ازجمله با تصویب آن شرط اسلام از انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان برداشته می‌شد و سوگند به امانت و صداقت با هر کتاب آسمانی، رسمیت می‌یافت و زمینه اجرای طرح‌های ضداسلامی بعدی بود.

امام خمینی(ره) در 13 خرداد 1342 که مصادف با عاشورای حسینی بود، ضمن سخنرانی خود در مدرسه فیضیه از واقعه ضرب و شتم طلاب این مدرسه یاد و آن را به کربلای حسینی تشبیه کرد. مردم نیز در این روز دست به تظاهرات زدند. 
دو روز پس از سخنرانی امام، سه ساعت پس از بامداد پانزدهم خردادماه، ماموران رژیم پهلوی با محاصره منزل امام، به زور وارد بیت ایشان شده و وی را دستگیر کردند و ابتدا در بازداشتگاه باشگاه افسران و سپس به زندان قصر منتقل کردند. با این اقدام، بازار تهران تعطیل شد و مردم تهران، قم، شیراز، مشهد، کن، جماران ورامین بر ضد دولت اسدالله علم تظاهرات کردند که تا دو روز ادامه داشت.
 این قیام، نقطه عطفی بود که منجر به وقوع انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) در سال 57 شد. بر همین اساس، 15 خرداد پس از پیروزی انقلاب اسلامی در تقویم جمهوری اسلامی ایران، تعطیل رسمی اعلام شد.
امام خمینی(ره) پانزده خرداد را «یوم الله» خواند. ایشان ملی بودن قیام پانزده خرداد را نفی کرد و آن را قیامی قرآنی و اسلامی نامید که شهادت طلبی مردم آن را ایجاد کرد.