شكرگزاری و مصونيت در برابر شيطان

به گزارش خبرگزاري بين‌المللي قرآن(ايكنا) از خوزستان، یكی از مهم‌ترین هشدارهای قرآن كریم، شیطان و دشمنی‌های آَشكار او با انسان است. در بخشی از سوره اعراف پس از داستان هبوط انسان به دنبال وسوسه شیطان و راندن شیطان از درگاه قرب الهی، آیات و حقایقی بیان می‌شود كه نشان می‌دهد شیطان هیچگاه از تلاش برای دور كردن انسان از درگاهی كه خود از آن رانده شد، دست بر نمی‌دارد:

«قَالَ فَبِمَا أَغْوَیتَنِی لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِیمَ، ثُمَّ لَآتِینَّهُمْ مِنْ بَینِ أَیدِیهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَیمَانِهِمْ وَعَنْ شَمَائِلِهِمْ وَلَا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِینَ»(16-17 سوره اعراف)؛ گفت: اكنون كه مرا گمراه ساختی من بر سر راه مستقیم تو برای آنها كمین می‏كنم. سپس از پیشرو و از پشت سر و از طرف راست و از طرف چپ آنها، به سراغ آنها می‏روم و اكثر آنها را شكرگزار نخواهی یافت.

به گفته مفسران عبارت «قَالَ فَبِمَا أَغْوَیتَنِی لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِیمَ» بیان می‌كند هر جا راه راست است شیطان آنجا حضور دارد یا نمی‌گذارد سالكان طریق حق راه راست را طی كنند یا اگر وارد در صراط مستقیم شدند ادامه ندهند یا ناقص ادامه بدهند یا معیوب ادامه بدهند و مانند آن. از این رو، هر گاه انسان وارد نماز شد وسوسه‌ها شروع می‌شود یا همین كه وارد روزه گرفتن شد وسوسه‌ها شروع می‌شود و مانند آن. یا نمی‌گذارد كسی وارد عبادت بشود یا نمی‌گذارد با خلوص و حضور قلب عبادت را ادامه بدهد.

درباره ادامه آیه كه می‌فرماید: «سپس از پیشرو و از پشت سر و از طرف راست و از طرف چپ آنها، به سراغ آنها می‏روم و اكثر آنها را شكرگزار نخواهی یافت» آیت‌الله جوادی آملی اظهار می‌كنند: منظور از پیشرو، پشت سر، طرف راست و چپ، جهت‌های جغرافیایی نیست؛ بلكه شیطان چنانكه در سوره حجر آمده است چنین گفت:﴿رب بما اغویتنی لازینن لهم فی الارض﴾. به این معنا كه در مسیر ادراك آنها اثر می‌گذارم. از راه اندیشه آنها را می‌گیرم و از راه تمنیات باطل فریب می‌دهم. تمنی باطل نیز محدوده اندیشه است.

بر این اساس كار شیطان این است كه بدل را جای اصل برای انسان مهم جلوه دهد و انسان را مشغول آن سازد. به گفته مفسران مغالطه شیطان این است كه چیزی را كه زینت حیات دنیا است(مال و ثروت و فرزندان و ...)، زینت انسان جلوه می‌دهد و از این رهگذر عملا او را گرفتار ابزارها و دارایی‌های دنیا می‌كند و او را از بهره‌گيری صحيح از نعمت‌های الهی باز می‌دارد. چنانكه به تعبير مفسران هدف شیطان این است كه انسان را برابر نعمت الهی وارد كفران كند و كسی كه شاكر نعمت حق باشد از گزند این راه‌های شیطنت مصون است.