سکوت؛ رکن مهم سلوک به سوی پروردگار

به گزارش ایکنا؛ جلسه درس اخلاق حجت‌الاسلام کاظم صدیقی صبح امروز،  در حوزه علمیه امام خمینی(ره) برگزار شد. وی در آغاز به تبیین فرمایشی از امیرالمومنین(ع) در باب فضیلت سکوت پرداخت و اظهار کرد: امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه در خصوص ویژگی رجل الهی می‌فرمایند: «وَكَانَ إِذَا غُلِبَ عَلَى الْكَلامِ لَمْ يُغْلَبْ عَلَى السُّكُوتِ؛ اگر در سخن گفتن مغلوب مى‌شد هرگز در سكوت كسى بر او غلبه نمى‌يافت». یکی از صفات و ویژگی‌های انسان شایسته این است که هوای زبانش را داشته باشد. اگر توانایی حرف زدن را همیشه برای خودش حفظ کند و در سخن گفتن پیروز باشد، در برابر سکوت این‌گونه نیست و سکوت بر او غلبه دارد. چنین انسانی در مقام تفکر درون‌گرایی و محاسبه به گونه‌ای است که هیچ عجله‌ای برای حرف زدن ندارد و اساس زندگی او فکر است. انسان فکور کم‌حرف است، اما انسان قشری هرچه به دهانش بیاید می‌گوید.
امام جمعه موقت تهران ادامه داد: انسان باید به گونه‌ای باشد که فکر بر او حاکم باشد و همه امورش با خدا سنجیده شود و با رضای الهی سخن بگوید و نگاه کند. زیاد سخن گفتن به انسان مجال نمی‌دهد که محاسبه دقیق در کارهایش داشته باشد. کسی که باطنش شیدای حق است و دغدغه او را دارد خیلی مبادرت به حرف زدن نخواهد داشت. لذا در تمام نسخه‌هایی که بزرگان برای سیر و سلوک می‌پیچند «قلّت کلام» از ارکان سلوک الی الله برشمرده می‌شود. به همین دلیل وجود مقدس امیرالمؤمنین(ع) از صفات بارز کسی که او را پسندیده و او را به عنوان الگو معرفی می‌کند به این موضوع اشاره دارد که چنین کسی سکوت بر او غلبه دارد و با سکوت زندگیش تدبیر می‌شود.
وی افزود: در آیه 17سوره مبارکه قاف خداوند فرشتگانی را به ما معرفی می‌کند: «اذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌ؛ آنگاه كه دو [فرشته] دريافت‏ كننده از راست و از چپ مراقب نشسته‏‌اند». این دو ملک در کنار ما قعود دارند یعنی از کنار ما نمی‌روند و دائما انسان را زیر نظر گرفته‌اند و ما را رها نمی‌کنند. با این وجود متأسفانه ما هیچ وقت به این دو ملک توجه نداریم. کار این دو ملک تلقی کردن است، یعنی همواره حاصل کار ما را برداشت می‌کنند. خداوند دارد به ما خبر می‌دهد که دو مأمور کنار شما قرار داده‌ام. خداوند متعال در ادامه آیه می‌فرماید: «مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ؛ [آدمى] هيچ سخنى را به لفظ درنمى ‏آورد مگر اينكه مراقبى آماده نزد او [آن را ضبط مى‌‏كند]».شما هیچ قولی را به صورت لفظ در نمی‌آورید مگر اینکه یک مراقبی که هیچ‌گاه غفلت ندارد و خسته نمی‌شود آن را ضبط می‌کند.
وی ادامه داد: اگر انسان به این آیه کریمه ایمان داشته باشد ممکن است زبانش رها باشد؟ این حرف‌هایی که می‌زنیم مسیر ما را روشن می‌کند و خوراک دل ماست. آیا با این حرف‌هایی که می‌زنیم داریم آتش جهنم می‌خوریم یا فضای ملائکه را عطرآگین می‌کنیم؟ آیا این آیه کافی نیست که ما را تکان بدهد. خداوند برای زبان حساب خاص باز کرده است. برای هیچ عضوی این گونه نیست. حالا که خداوند یک مامور ویژه برای الفاظ و کلمات ما قرار داده است نباید برنامه و نظمی برای گفتارمان باز کنیم؟
صدیقی ادامه داد: اگر انسان فکر می‌کند باید فکرش الهی باشد، اگر سخن می‌گوید باید سکوتش الهی باشد. سکوت مولد کلام است، اما زبان را رها کردن تولید درونی را از آن می‌گیرد. زیاد حرف زدن عبادت را برای انسان تلخ می‌کند. دلیلش آیات سوره مؤمنون است: «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ؛ به راستى كه مؤمنان رستگار شدند همانان كه در نمازشان فروتنند و آنان كه از بيهوده رويگردانند». کسانی که در نمازشان خاشع هستند کسانی‌اند که از لغو اعراض می‌کنند. هر لغوی در زندگی مبتنی بر لغو گفتار است و زبان کلید همه لغوهاست. بر این اساس وقتی امیرالمؤمنین(ع) می‌خواهد الگو معرفی کند، یکی از صفات قابل ارائه‌اش این است که اهل سکوت است و سکوت بر او حاکم است.
استاد اخلاق حوزه علمیه تصریح کرد: ما که واقعاً پرت هستیم، ولی شما که جوان هستید جوانمرد باشید. خداوند بدل ندارد و هیچ‌کس جای خدا را نمی‌گیرد. با خدا رفیق باشید و رضای او را بر همه ترجیح دهید. زبانتان را وقف خدا بکنید. امیرالمؤمنین(ع) در دعای کمیل می‌فرماید: «وَ اجعَل لِسانی بذِکرِکَ لَهِجاً وَ قَلبی بِحُبِّکَ مُتَیِّماً». انسان صالح همه حرف‌هایش بوی خدا می‌دهد و یک کلمه در عمرش نمی‌گوید که خداوند از آن ناراضی باشد. درس خواندن ذکر است، درس دادن ذکر است، هدایت مردم ذکر است. همه اینها ذکر است. به تعبیر آیت‌الله بهجت باید همه حرکات شما سیر الی الله باشد و اگر کسی زندگیش سلوک و سیر باشد از حریم خدا و از حرم خدا بیرون نمی‌آید. اگر انسان متوجه باشد که خداوند بر او نظارت دارد مگر می‌تواند حرفی بزند که مورد رضای خدا نباشد: هرچه استاد ازل گفت بگو می‌گویم. چنین انسانی زبانش در چهارچوب دستورات خداوند متعال است و دستورات را از او می‌گیرد و هیچ‌وقت خودسرانه حرف نمی‌زند.
انتهای پیام