کودکان قدرت درک مسائل پیچیده را ندارند/ والدین در بحران‌ها معقول رفتار کنند

بهروز نظری، روان‌شناس و مدیر مرکز مشاوره جهاد دانشگاهی تهران در گفت‌و‌گو با ایکنا؛ در پاسخ به این سؤال که چگونه از بچه‌ها در برابر بحران‌ها و مسائل اجتماعی نگران کننده مراقبت کنیم؟ گفت: بسته به اینکه بچه‌ها در چه سنی قرار دارند و خبری که به آنها داده می‌شود چه خبری است، شرایط فرق می‌کند. موضوعاتی مانند شهادت سردار رشید اسلام  سپهبد سلیمانی موضوعی است که باید به صورت حماسی برای بچه‌ها بیان شود. نباید مسائل را از بچه‌ها پنهان کرد البته این مهم است که واکنش‌های ما به رخدادهای اجتماعی طبیعی و متعادل باشد.

وی ادامه داد: اتفاق‌هایی مانند شایعات رخدادهای نگران کننده موجب واکنش مردم می‌شود و نمی‌توان چنین مسائلی را از بچه‌ها پنهان کرد چرا که بچه‌ها خواهی نخواهی در بدنه جامعه و شرایط موجود قرار دارند. برای مراقبت از وارد آمدن اضطراب شدید به کودکان باید پدر و مادر در مواجهه با مسائل مختلف برخوردهای منطقی داشته باشند.

نظری با اشاره به اینکه بچه‌ها در سن مهدکودک یا کمتر وابستگی بیشتری به مادر خود دارند و اضطراب و حساسیت مادر در آنها تأثیر می‌گذارد، گفت: از نظر شناختی و انتزاعی بچه‌ها درک مسائل پیچیده سیاسی را ندارند و هیچ لزومی ندارد بچه‌ها را درگیر هیجانات زیاد کنیم؛ والدین باید متوجه باشند که بچه‌ها التهاب آنها را می‌بینند پس مسئله مهم در این روند این است که پدر و مادر با رخدادهای پیش آمده برخورد معقول داشته باشند.

وی با اشاره به باورهای دینی ما که بر صبر در مصیبت‌ها تأکید دارد، گفت: در قرآن آمده است که «الَّذِینَ إِذَآ أَصَابَتْهُم مُّصِیبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّـآ إِلَیْهِ رَاجِعُونَ؛ کسانی که هرگاه مصیبتی به آنها رسد می‌گویند: ما از خدایم و به سوی او باز می‌گردیم»(آیه 146 سوره بقره). در نگاه توحیدی، دین باورها در برابر بحران‌ها هم می‌گویند که همه چیزمان از خداست و به سوی او باز می‌گردیم.

این روانشناس افزود: از سوی دیگر در باورهای دینی ما آمده است آنچه از دست می‌دهید را از دست رفته حساب نکنید و بر آنچه به دست می‌آورید چندان شادی نکنید؛ طبیعت این عالم از دست دادن است و این رخدادها فرصتی است که به بچه‌ها شجاعت و صبر یاد داده شود.

وی به تشریح نحوه مواجه کردن کودکان با رخدادهایی مانند مرگ یکی از عزیزان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر بدترین موضوعی که ممکن است رخ دهد مرگ یکی از عزیزان است. روانشناسان معتقد هستند که باید اجازه داد بچه‌ متوجه شود که مثلاً پدر یا مادرش از دنیا رفته است و اینکه گفته شود پدر یا مادرت به مسافرت رفته یک انتظار طولانی و منفی ایجاد می‌کند.  

نگوییم فرد فوت کرده رفته پیش خدا

نظری ادامه داد: حتی گفتن این جمله که فرد فوت شده پیش خدا رفته هم مناسب نیست چرا که ذهن بچه نسبت به خدا خراب می‌شود و برای بچه‌های پیش دبستانی تقابل منفی ایجاد می‌کند مبنی بر اینکه خدا خیلی بد است که مثلاً بابای من را پیش خودش برده است.

وی تصریح کرد: توصیه این است که بچه‌ها در جریان اتفاقات قرار بگیرند اما واکنش‌هایمان را به عنوان پدر و مادر تنظیم کنیم. حتی واکنش‌هایی مانند گریه عادی را هم داشته باشیم اما اینکه غم و اندوه یا اضطراب را طولانی مدت ادامه دهیم یا شیون‌ها و زاری‌های بسیار شدید نشان دهیم به کودک صدمه می‌زند. اگر برخورد پدر و مادر با مسائل و بحران‌های پیش رو معقول باشد بچه‌ها دچار مشکل‌ و اضطراب نمی‌شوند.