اثربخشی و تغییر اجتماعی، اساس آیین‌نامه ارتقای اساتید شود
محمدرحیم عیوضی، استاد دانشگاه شاهد، گفت: در آئین‌نامه ارتقاء باید به مسئولیت اجتماعی استادان و اثربخشی نهاد علم توجه شود، زیرا اگر قواعد نهادی دانشگاه‌ها همین باشد آینده نامطلوب تساعدی را خواهیم داشت.
به گزارش ایکنا، محمدرحیم عیوضی، استاد دانشگاه شاهد، سوم خردادماه در نشست تخصصی «بررسی آئین‌نامه ارتقای استادان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی» با بیان اینکه تحولات شگرفی در دنیا رخ داده است، گفت: لازم است به آینده پر ابهام این تحولات توجه کرده و از آن غفلت نکنیم و معیارهای ارزیابی عوامل ذی‌نفع یعنی استادان را به صورت جدی در نظر بگیریم تا از قافله علم عقب نمانیم.
وی با بیان اینکه در سه رویکرد کلان برای علم، سناریوسازی و سناریواندیشی شده است، تصریح کرد: برخی سناریوها بر پایه حکمرانی، برخی بر پایه فناوری و برخی بر پایه مسئولیت اجتماعی است. امروز دانشگاه‌ها به سمت شبکه‌سازی و فراگیری مادام العمر و ارتقاء مهارت پیش می‌روند. سناریوی آموزش عالی در امتداد گذشته هم یکی دیگر از سناریوهای تعریف شده برای راه آینده علم است.
عیوضی با اشاره به سناریوی مسئولیت اجتماعی در ارتقای استادان، بیان کرد: گام اول این است که ما باید تصویر بزرگی از آئین‌نامه ارتقاء و آموزش عالی و جهان و آینده داشته باشیم زیرا تصاویر کوچک ما را محدود می‌کند. اگر این تصویر بزرگ را نداشته باشیم در دام آینده‌های دست دوم و استعماری خواهیم افتاد مانند رتبه‌بندی‌هایی که گاهی شاهد آن هستیم و برای ارتقاء ما را مشغول آن کرده‌اند.
استاد دانشگاه شاهد افزود: گام دیگر، دیده‌بانی فرایندها و برون‌دادهای دانشگاه با هدف دستیابی به آن هدف بزرگ است، تقلب و بیراهه رفتن، کاروان علم را از اهداف خود دور می‌کند و متاسفانه بسیاری از بیراهه رفتن‌ها وجود دارند که در آینده‌پژوهی ارتقاء باید بررسی و شناسایی شوند. مسائلی که قدرت، عزت نفس و پایه و اساس جامعه علمی را به مرور از بین می‌برد و این هشدار، هشداری جدی به آینده آئین ارتقاء است.
پرهیز از کمیت‌گرایی علمی
عیوضی تصریح کرد: نظام آموزش عالی در آئینه ارتقاء باید از کمیت‌گرایی علم و راه‌های غیرعلمی برای توسعه علم جلوگیری کند که متاسفانه بسترهایی را به صورت بی رویه مشاهده می‌کنیم که اینگونه هستند. مسئله دیگر توجه به اثربخشی علم و نهادهای علمی است. الان آئین‌نامه ارتقاء چقدر می‌تواند به اثربخشی نهاد علم کمک کند و به سناریوی مسئولیت اجتماعی استادان تبدیل شود بنابراین پیشنهاد بنده این است که سرمایه‌گذاری در جهت اثربخشی مبتنی بر نیازهای جامعه باشد. هدفگذاری نباید صرفا روی کاغذ و متن باشد بلکه باید در متن جامعه انجام شود. اثربخشی علم به رضایتمندی اقشار مختلف مردم مرتبط است.
تغییر در جامعه ملاک ارتقاء استادان باشد
استاد دانشگاه شاهد بیان کرد: موضوع دیگر در این عرصه توجه و دقت به زنجیره ارزش‌ها در علم است؛ باید نقش نهاد علم، پاسخگویی مناسب به عرضه و تقاضا باشد؛ امروز در آئین‌نامه فقط عرضه را می‌بینیم و به تقاضاهای کشور و مردم و نهادها توجه نداریم. آئین‌نامه ارتقاء حتما باید مدل‌های جدید را با تصاویر عمیق آینده بشناسد و کیفیت‌گذاری کند و باید استادان به حدی برسند که موقعیت جامعه را تغییر دهند.
سامانه رصد مشکلات استادان ایجاد شود
عیوضی با بیان اینکه چرا باید دانشجویان و استادان ما به جایی برسند که فکر کنند مهاجرت برای آنها بهتر است، اضافه کرد: وزارت علوم باید سامانه‌ای را برای دیده‌بانی و جلب رضایت استادان داشته باشد؛ همچنین باید به استقلال عمل دانشگاه‌ها توجه شود و ماموریت مناسبی برای هر دانشگاه تعریف شود؛ از این رو لزوم در نظر گرفتن ماهیت فعالیت علمی دانشگاه مهم است. ما در اینجا با دو مشکل روبرو هستیم اول رقابت به جای همکاری و دیگری جزیره‌ای کار کردن به جای شبکه‌ای کار کردن.
خلاصه‌کردن علم به کسب رتبه علمی
وی همچنین بر لزوم ارتقای استادان براساس مسئولیت اجتماعی تاکید کرد و گفت: این سناریو موتور متحرک همه سناریوهاست، ما امروز در انزوای علمی نیستیم و این موضوع در کرونا روشن شد بنابراین لزوم توجه به یادگیری مهارت‌ها و نوکردن آموزش‌ها بسیار مهم است و استادان ما باید دانشجویان مادام‌العمر باشند. برخلاف برخی افراد که وقتی ارتقاء گرفتند دست از نوشتن مقاله و ... می‌کشند یعنی انتهای علم را رسیدن به فلان رتبه علمی می‌دانند در حالی که این موضوع بحران فکری است.
عیوضی با بیان اینکه قصد شعاردادن ندارم و هر انسانی بیش از هر فرد دیگری از خود شناخت دارد، اضافه کرد: موضوع مهم دیگر لزوم گسترش مناسبات علمی بین‌المللی است و پایه سناریوهای علمی آینده بر این مبنا متمرکز است و ابتدا باید خاستگاه تاریخی علم و منابع و محدودیت‌ها را در تجهیز زیرساخت‌ها مورد توجه قرار دهیم. در بیانیه سانفرانسیسکو اندیشمندان و فصلنامه‌های معتبر علمی اعلام کردند که مبنای ارتقاء را ارزیابی بر مبنای مجلات قرار ندهید ولی همچنان بحث کلیدی ما در ارتقاء همین مجلات علمی پژوهشی و مقالاتی است که در این نوع مجلات چاپ شده است؛ بنابراین نباید هیولای پژوهش در مجلات علمی پژوهشی را به آشیانه‌ای برای سودجویی و گمراهی تبدیل کرد و این راه نادرست است.
تفاوت آئین‌نامه در مواجهه با پژوهش و آموزش
وی با بیان اینکه در ارتقای آئین‌نامه باید به تنوع استعدادها توجه شود، افزود: این تنوع باید در آموزش، پژوهش و نوآوری و خلاقیت بررسی و دقت شود؛ امروز آئین‌نامه ارتقاء در بخش پژوهش بسیار متفاوت از آموزش است، یعنی پژوهش حق وتویی دارد و بر محور مقالات است.
وی بر لزوم توجه به مسئولیت اجتماعی تاکید مجددی کرد و گفت: در آئین‌نامه ارتقاء باید به مسئولیت اجتماعی استادان و اثربخشی نهاد علم توجه شود، زیرا اگر قواعد نهادی دانشگاه‌ها همین باشد آینده نامطلوب تساعدی را خواهیم داشت، آئین‌نامه باید از اخلاق عملی و معرفت اصیل برخوردار باشد زیرا «عام نادان پریشان روزگار/ به زدانشمند ناپرهیزگار».
انتهای پیام
