اینک بخوان کتاب زندگی خود را

۳۶۵ روز در صحبت قرآن نوشته استاد حسین محی‌الدین الهی قمشه‌ای، کتاب چهارم از مجموعه کتاب‌های جوانان و فرهنگ جهانی است. این مجموعه با هدف شناساندن فرهنگ و ادبیات به جوانان اولین بار سال ۱۳۹۰ به همت نشر سخن تدوین منتشر شده است.

کتاب «۳۶۵ روز در صحبت قرآن» ۳۶۵ قطعه کوتاه و بلند از قرآن برای آشنایی جوانان با تعلیمات فراگیر قرآن انتخاب شده و کوشش شده است که این گنجینه تصویری از ابعاد گوناگون کلام آسمانی برای مخاطب ترسیم کند.

این کتاب، تفسیر در معنی اصطلاحی کلمه مانند تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان و امثال آن نیست، بلکه بیشتر انعکاسی از کتاب وحی در ادب عرفانی فارسی و اسلامی است و نگاهی دارد به قرآن از دیدگاه ادبی، زیباشناسی و اخلاقی، اجتماعی و عرفانی.

گروه اندیشه ایکنا به منظور بهره‌مندی مخاطبان خود از این گنجینه قرآنی و ادبی اقدام به انتشار قطعه‌‎هایی از کتاب «در صحبت قرآن» کرده است. یکصد و چهاردهمین قسمت از تحفه این کتاب با عنوان «اینک بخوان کتاب زندگی خود را» تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.

وَكُلَّ إِنْسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَابًا يَلْقَاهُ مَنْشُورًا ﴿۱۳﴾
اقْرَأْ كِتَابَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا ﴿۱۴﴾ (اسراء14-13)

و ما سرنوشت و فال هر انسانی را در گردن او نهاده‌ایم و روز قیامت آن فال را بگشاییم تا مجموعه آن را بیکبار نظاره کند(13) (و به او خطاب شود) بخوان کتاب خویشتن را که امروز تو خود بر رسیدن حساب خویشتن کفایت می‌کنی(14).

روز قیامت روز حقایق و روز آشکار شدن اسرار است و روز برداشتن حجاب‌ها و پرده‌ها، و البته در همین جهان نیز حقایق بر اهل بصیرت پوشیده نیست الا آنکه مردمان طومار و کتاب وجود خود را می‌بندند و نمی‌خوانند، هم از خود پنهان می‌کنند و هم از دیگران. اما در روز قیامت با هر نفسی خطاب شود که کتاب خویش را بخوان و این نیز از نشان‌های رحمت پروردگار است که کتابی آدمی را به دست دیگران نمی‌دهد تا بخوانند بلکه به هر کس می‌گوید خود کتاب خویش را بخوان تا حساب خویش را بدانی. اینجا قاضی و محاسب خود توست. بنگر چه نوشته‌ای و انتظار تو از آنچه نوشته‌ای بر خود چیست.

هر انسانی کتابی است هم به ذات خود و هم به آنچه که از او به فعل می‌آید و بهترین کتاب‌های عالم همین آدمیان هستند که می‌توان با خواندن آنها تمام درس‌های خوبی و بدی را تعلیم گرفت و چه خوش‌تر آنکه انسان بکوشد کتابی خواندنی باشد تا دیگران با مطالعه آن به بهشت روند و چقدر نادرند کسانی که حاضرند کتاب خود را به دست همگان دهند تا بخوانند و لذت برند.

یکی از الطاف الهی این است که این کتاب یا نامه عمر را می‌توان تا آخرین روز عمر با توبه ویرایش کرد.

گر سیه کردی تو نامه عمر خویش
توبه کن زانهار که کردستی به پیش (مثنوی)

وگرنه در آن روز که کتاب یا نامه هر کس را به دستش می‌دهند، به روایت مولانا:

نامه‌ای آید به دست بنده‌ای
سر سیه از جرم و فسق آکنده‌ای
اندر او یک خیر و یک توفیق نه
جز که آزار دل صدیق نه
چون بخواند نامه خود آن ثقیل
داند او که سوی زندان شد رحیل

توبه به حقیقت عبور آدمی است از مرتبه نقصان به کمال و چون به کمال رسد آن گناهان که به سبب نقصان کرده است همه در چشمش خوار می‌آید و اشک از چشمش جاری می‌شود و به شگفت می‌آید که چگونه چنان کار ناموزونی از او سر زده است و این بیزاری از کار نادرست خود نشان آمرزش اوست. زیرا آن کس که از نادرستی به درستی آید و از ظلم به عدل گراید و از دروغ به راستی روی آورد شایستگی بهشت پیدا می‌کند. اما اگر شخص بدون حرکت تکاملی صرفا به دلیل عدم توانایی و ترس از مردمان و فقدان امکانات، گناهانی را ترک کند آن شایستگی بهشت بر او حاصل نمی‌شود زیرا هنوز از جهنم گناه عبور نکرده است.