بررسی مستندات نظریه شهادت‌طلبی امام حسین(ع) در لهوف

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجت‌الاسلام مصطفی صادقی، عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) این پژوهشگاه در مقاله‌ای با عنوان «بررسی مستندات نظریه شهادت‌طلبی امام حسین(ع) در لهوف» به تجمیع و بررسی این مستندات پرداخته است.

در ایام سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) و بلکه در بیشتر مجالسی که از مصائب آن حضرت و یارانش سخن به میان می‌آید، بر این نکته تأکید می‌شود که امام حسین(ع)‌ از شهادت خود کاملاً آگاه بود و برای انجام این تکلیف الهی به سمت کربلا رفت. اما در محافل علمی، این سخنِ مشهور به عنوان یکی از نظریه‌های مربوط به اهداف حرکت عظیم حسینی به شمار می‌رود و از حدود نیم قرن پیش که کتاب شهید جاوید نوشته شد، نظریه دیگری مطرح شد که تأکید داشت امام حسین(ع) برای حکومت رفت، اما در این راه به شهادت رسید.

تدوین کتاب «شهید آگاه» در پاسخ به این نظریه، فصل جدیدی در بررسی هدف‌شناسی قیام عاشورا گشود که گرچه چند دهه به خاموشی گرایید، اما در سال‌های اخیر، بار دیگر به محافل علمی بازگشت و مقالات و گفتارهایی در این باره تدوین یا ارائه شد.

بیشترین و مهم‌ترین مستندات نظریه اول یعنی شهادت‌طلبی امام حسین(ع) در کتاب مشهور «لهوف» درج شده است، و از همین روست که حجت‌الاسلام صادقی، در مقاله «بررسی مستندات نظریه شهادت‌طلبی امام حسین(ع) در لهوف» به تجمیع و بررسی این مستندات پرداخته است.

کتاب لهوف اثر عالم مشهور شیعه امامیه، سید بن طاووس از مقتل‌هایی است که در قرن هفتم هجری نوشته شده و با توجه به جایگاه رفیع مؤلف آن، در بین شیعیان و محبین اهل‌البیت(ع) شهرت فراوانی کسب کرده است. در این کتاب روایاتی نقل شده و یا مؤلف مطالبی بیان کرده است که از آن نتیجه می‌شود نه تنها امام حسین(ع) از شهادت خود با خبر بود و پیش‌گویی‌های زیادی درباره آن بیان شده بود، حتی عموم مردم از این جریان مطلع بودند و انتظار شهادت آن حضرت را می‌کشیدند.

در مقاله مذکور که مورد پذیرش یکی از مجلات علمی ـ پژوهشی قرار گرفته و مراحل انتشار را طی می‌کند، اخبار و روایات زیادی بررسی شده که روایت «لا یوم کیومک...»، «ان الله شاء ان یراک قتیلاً...»، «من لحق بی استشهد…» و خبر دادن از شهادت در دیدار با فرشتگان و جنیان از آن جمله‌اند.

مقاله «بررسی مستندات نظریه شهادت‌طلبی امام حسین(ع) در لهوف» با مراجعه به منابع اصلی ابن‌طاووس در ارائه این گزارش‌ها نکاتی را بیان کرده و در مجموع به این نتیجه رسیده است که جابجا شدن برخی گزارش‌های تاریخی در لهوف و مبالغه یا تصحیف در بیان برخی روایات، سبب شده است این موضوع به شکلی افراطی القا شود که امام کاملاً از کشته شدن خود اطلاع داشت و حتی برخی جزئیات آن را هم می‌دانست. اما بررسی و دقت در گزارش‌ها نشان می‌دهد که غالب آنها مربوط به پس از دیدن سپاه حرّ است که پس از آن خطر جدی و احتمال شهادت قوت یافت و در سخنان امام(ع) نیز می‌توان به آنها استناد کرد.