ترجمه‌های گروهی؛ گامی در مسیر پاسخ‌دهی به نیاز مخاطبان
گروه ادب: ترجمه‌های گروهی از قرآن در کنار نشر ترجمه‌های فردی ارزشمند و گرانسنگ ضروری است تا پاسخی به نیاز مخاطبان بوده و ترجمه‌ای دقیق و روان از کلام وحی ارائه شود.
ترجمه قرآن در طول تاریخ اسلام همواره دو هدف مهم داشته است؛ یکی انتقال و بیان معانی قرآن به زبان‌های دیگر و دومی حمل برخی احکام و اعتبارات قرآن به ترجمه آن. همچنین ترجمه قرآن مجید، همگام با رویکرد جامعه در رابطه با فهم معارف اسلامی اقبالی نو داشته است، تا جایی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی بیش از 80 ترجمه به زبان فارسی به بازار عرضه شده است که هر یک دارای ویژگی‌های خاصی هستند.
آنچه همه اندیشمندان و مترجمان به آن اذعان دارند این است که تعدد ترجمه‌های قرآن، ما را از ترجمه دگرباره آن بی‌نیاز نمی‌کند چرا که در هر ترجمه ممکن است لایه‌های نویی از قرآن کریم برای همگان روشن شود از این رو با وجود ترجمه‌های فراوان، امروز هم نیازمند ترجمه‌های دیگری هستیم تا هم پاسخگوی نیاز مخاطبان باشد و هم به لایه‌های معنایی کلام وحی دست یابیم.
در طول سده‌های گذشته افراد بسیار و چه‌بسا بی‌شماری از مفسران چیره‌دست گرفته تا فقیهان و شاعران و ... به کار دشوار ترجمه قرآن دست زده‌اند و هر یک سعی داشته‌اند از نگاهی نو و با سبکی جدید در این زمینه گام بردارند، هر چند افراد زیادی هم بوده‌اند که از دشواری و دست‌اندازی این کار مهم و خطیر پروا کرده‌اند.
در سال‌های اخیر ترجمه‌های خوبی از قرآن کریم عرضه شده است، اما زمانی که از کارشناسان اهل فن و مترجمان سؤال می‌شود که کدام ترجمه را به عنوان بهترین ترجمه انتخاب می‌کنند و یا معیار انتخاب بهترین ترجمه چیست، پاسخ روشنی نمی‌دهند چرا که گزینش بهترین را در میان آثار خوب ارائه شده دشوار می‌دانند؛ چرا که هیچ یک از آنها دارای همه امتیازات و نقاط قوت نیست و زیبایی، روانی، دقت، سادگی و بلاغت امتیازاتی هستند که در یک ترجمه کنار هم جمع نمی‌شوند.
هر چند ممکن است یک ترجمه از نگاه مترجمش، ترجمه‌ای دقیق و بهترین باشد، اما پس از انتشار و نگاه نقادانه به آن توسط متخصصان علوم قرآنی و یا سایر علوم مرتبط، با نقدها و اشکالاتی همراه باشد، البته در این زمینه اختلاف سلیقه‌های فراوانی وجود دارد.
از این‌روست که عده زیادی از کارشناسان و مترجمان، ترجمه فردی را خالی از کاستی و اشکال نمی‌بینند و بر ترجمه گروهی و جمعی آن تأکید دارند؛ چرا که ترجمه قرآن نیازمند تسلط و تبحر بر علوم قرآن، فقه، ادبیات عرب و زبان مقصد، علوم تجربی و علم واژه‌شناسی است و یک فرد به تنهایی نمی‌تواند به همه این علوم تسلط داشته باشد؛ از این رو ناگزیر از ترجمه‌های جمعی قرآن هستیم.
ترجمه گروهی، روشی است که در زمینه ترجمه کتاب مقدس نیز انجام شده و می‌توان از ترجمه تاریخی آنها درس گرفت، از این رو اگر بتوان یک گروه هماهنگ، منسجم و همفکر برای این کار تشکیل داد، بهتر است و در این صورت است که می‌توان ترجمه‌ای دقیق‌تر از قرآن ارائه کرد که خطا و لغزش در آن به کمترین میزان برسد و ما شاهد ترجمه‌ای دقیق و روان از کلام وحی داشته باشیم تا برای همگان قابل فهم باشد، چرا که هدف ترجمه‌های قرآن باید فهم عامه مردم باشد؛ چرا که متخصصان علوم گوناگون می‌توانند در میان انبوه ترجمه‌ها به نیازهای خود دسترسی یابند.
یادداشت از سمیه قربانی
