شورای بررسی اختلافات ترجمه‌های قرآن تشکیل شود
گروه ادب: یک پژوهشگر قرآن گفت: شورای بررسی اختلافات ترجمه‌های قرآن تشکیل شود تا ترجمه‌ها به سمت اتحاد و انسجام پیش رود.
محمدرضا ستوده‌نیا، پژوهشگر قرآن در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، درباره دلایل عدم انتقال اعجاز بیانی متن عربی قرآن به ترجمه اظهار کرد: اعجاز بیانی ارتباطی با فهم ترجمه قرآن ندارد. ترجمه، یعنی متنی که در پیش رو دارید، به زبان دیگری برگردان می‌کنید. مترجم باید این مهارت را داشته باشد که مقصود آیه را بفهماند و یکی از معانی را در ترجمه خود لحاظ کند.
وی افزود: بحث اعجاز بیانی فوق این موضوع‌ها است و بحثی است که می‌خواهد ظرایف خاصی را برساند و معنای عمومی که از متن آیه برمی‌خیزد، علاوه بر آن، معانی و لطایف دیگری دارد که ممکن است در معنای عمومی آیه این موضوع نباشد؛ از این رو علاوه بر در نظر نگرفتن اعجاز بیانی، مترجم باید بتواند ترجمه‌ای سلیس و روان از آیه ارائه دهد.
مترجم فهم خود را بر ترجمه تحمیل نکند
ستوده‌نیا ادامه داد: البته اگر مترجمی متخصص و حرفه‌ای باشد، باید بتواند اعجاز بیانی را در ترجمه خود نشان دهد، اما این امر در همه آیات صدق نمی‌کند؛ بلکه تعدادی از آیات می‌توانند در این زمینه مورد توجه قرار گیرند؛ چرا که این امر از توان مترجم خارج است.
این پژوهشگر قرآن در ادامه، معیارها و ویژگی‌های ترجمه قرآن را مورد اشاره قرار داد و گفت: یکی از ویژگی‌های ترجمه‌های قرآن، سلیس و روان بودن آنها است، همچنین اهل زبان مقصد باید بتوانند به راحتی عبارت را بفهمند و مفهوم مورد نظر آیه را درک کنند، نه اینکه فهم خود را بر ترجمه تحمیل کنند.
وی با بیان اینکه این گونه ترجمه کردن کار بسیاری سختی است، بیان کرد: معیارهای دیگری هم در این راستا وجود دارد که باید آن را در بحث‌های تخصصی مورد بررسی قرار داد.
ضعف در معادل‌یابی؛ دغدغه مهم حوزه ترجمه‌های قرآن
ستوده‌نیا در ادامه به مهمترین دغدغه‌های حوزه ترجمه قرآن اشاره و عنوان کرد: آنچه در زمینه ترجمه‌های قرآن به زبان فارسی وجود دارد، ضعف در معادل‌یابی عبارت‌هاست؛ وقتی ما کلمه را بخواهیم معادل‌یابی کنیم، راحت است، البته با مشکلاتی مواجه می‌شود و شاید بتوان گفت، در حجم وسیعی از کلمات راحت است؛ اما ترجمه عبارت‌های قرآنی کار بسیار سختی است؛ چرا که برخی از آنها دارای تأویل هستند و معنای ظاهری مورد نظر نبوده و به کنایه و استعاره، معنای دیگری می‌یابد.
این پژوهشگر قرآنی گفت: مترجم در این موارد با سختی روبرو می‌شود، که چگونه بتواند مراد خداوند از آیه را در قلب ترجمه، به مخاطب فارسی‌زبان القاء کند و انتقال دهد و می‌توان گفت که عمده اشکالاتی که در ترجمه‌های قرآن وجود دارد، در این زمینه است.
وی با بیان اینکه یکی از کارهای مهمی که در جمهوری اسلامی باید انجام شود، اتحاد ترجمه‌هاست، بیان کرد: نمی‌گویم ترجمه‌ها یکسان‌سازی شود؛ چرا که این امر ممکن نیست، اما می‌توان برای متخصصان فن ترجمه و مفسران جلساتی داشت و از لحاظ علمی، یک به یک کلمات و عبارت‌هایی را که در آنها اختلاف وجود دارد، مورد بحث و بررسی قرار داد و این یک کار شدنی است و نیاز به صرف زمان جدی دارد تا شورایی تشکیل شود و افرادی که در زمینه ترجمه و برگردان عربی به فارسی صاحب‌نظر هستند، این کار را انجام دهند و ممکن است ثمره این باشد که از میان ترجمه‌های گوناگون ترجمه‌ای انتخاب و تولید شود که تا حدی به متن اصلی نزدیک باشد.
اتحاد ترجمه‌ها به معنای یکسان‌سازی آنها نیست
ستوده‌نیا درباره ترجمه‌های گروهی گفت: ترجمه‌های گروهی ضعف بیشتری دارند. وقتی به ترجمه‌های گروهی نگاه می‌شود، در آنها ضعف‌هایی را می‌بینید که اغلب در ترجمه‌های فردی کمتر دیده می‌شود و این موضوع به مبنایی مربوط می‌شود که مورد توجه قرار گرفته است؛ از این رو ترجمه گروهی وجود ندارد که بدون نقص و ضعف باشد.
وی ادامه داد: به جای انجام ترجمه‌های گروهی باید شورایی تشکیل شود که از مفسران و متخصص‌ترین افراد اهل نظر، ادبیات، علوم بلاغت و نحو تشکیل شود و عبارت‌هایی را که مورد اختلاف است یا با خطا مواجه شده‌اند، توسط متخصصان فن ترجمه شود که خروجی آن، این است که ترجمه نقص کمتری دارد و به متن اصلی نزدیک‌تر است و می‌تواند به مردم و مخاطبان فارسی‌زبان در راستای فهم قرآن کمک کند.
این محقق قرآنی تصریح کرد: ثمره دیگری که تشکیل این شورا دارد، این است که ترجمه‌های قرآن موجود به عنوان مبنایی برای ترجمه‌های دیگر قرارگرفته است و اگر ترجمه فارسی هر چه نزدیک‌تر به متن اصلی قرآن باشد، آن موقع است که ترجمه به زبان‌های دیگر نیز موفق‌تر خواهند بود.
