واکنش غیراسلامی به موضوع ایدز/ از انزجار تا انکار

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) اولین واکنش جامعه ایران به موضوع کشف ویروس HIV و مبتلا شدن گروه‌های خاصی از جامعه غرب به بیماری ایدز از جنس تأسف و ناراحتی نبود که دلیل آن را عاقبت دوری از موازین اخلاقی و بی‌دینی می‌دانست.

در سال ۱۹۸۱، هشت مورد وخیم از ابتلا به بیماری کاپوسی سارکوما[1] یکی از انواع خوش‌خیم‌تر سرطان که معمولاً در میان افراد سالمند شایع است، در میان مردان همجنس‌گرای نیویورک گزارش شد، تقریباً هم‌زمان با این موارد، شمار مبتلایان به یک عفونت ریوی نادر در کالیفرنیا و نیویورک نیز بالا رفت. با این حال در آن زمان عامل شیوع ناگهانی این دو بیماری مشخص نشده بود. سه سال بعد در سال 1984 گروه محققین آمریکایی به ریاست رابرت گالو[2] اعلام کردند که عامل بیماری ایدز، یعنی همان ویروسی که امروزه آن را HIV  می‌نامیم، را کشف کرده‌اند.

همزمان با ظهور ایدز در آمریکا، در آن سوی اقیانوس آتلانتیک پزشکان در فقیرترین قارۀ جهان، آفریقا، متوجه شیوع یک پدیدۀ جدید بهداشتی شدند. این بیماری که در زبان محلی اسلیم[3] (مرگ در اثر تحلیل تدریجی بدن) نام گرفته بود، در افریقا به معضلی عمیق تبدیل می‌شد؛ در وهله اول پزشکان دلیلی نمی‌دیدند که ایدز، بیماری شایع در میان هم‌جنس‌گرایان آمریکای ثروتمند را با اسلیم مرتبط بدانند اما تحقیقات بعدی و شیوع مشابه در میان زنان نشان داد که هر دو این بیماری‌ها یکی و همان ایدز است.

انکار همراه با اطمینان/ ما مبتلا نمی‌شویم

واکنش جامعه ایران به مسئله ایدز انکار همراه با اطمینان بود. جامعه دینی ایران هرگز فکر نمی‌کرد ایدز وارد ایران شود و حتی فراتر از آن به تهدیدی علیه سلامت جامعه تبدیل شود. اما آنچه نباید، اتفاق افتاد: موج اول ایدز وارد ایران شد. «اولین مورد ایدز در ایران در سال 1365 در یک کودک شش ساله مبتلا به هموفیلی که از فاکتورهای انعقادی آلوده به ویروس HIV وارداتی از اروپا استفاده کرده بود تشخیص داده شد».

موج دوم شیوع ایدز در میان معتادان تزریقی و به دلیل استفاده از سوزن مشترک بود. اما معتادان ایدز را به درون خانه‌های خود و بالین همسرانشان بردند و سپس کودکان بی‌گناهی چشم به این جهان گشودند که بعدها معلوم شد یا از لحظه تولد مبتلا به ایدز شده بودند و یا HIV از شیر مادر به آنها منتقل شده بود.

مسلمان باید هشیار باشد؛ ما نبودیم

اگر نگاه ما اسلامی و مبتنی بر هشیاری نسبت به مسائل، آگاهی و پیشگیری بود هیچ کدام از این موارد اتفاق نمی‌افتاد. نه معتادان بیماری را بین خود گسترش می‌دانند، نه همسرانشان مبتلا می‌شدند و نه فرزندان مبتلا به دنیا می‌آمدند.

اتفاق رخ داده بود، مسئولان پذیرفتند که ایدز در میان معتادان تزریقی وجود دارد و به توزیع سرنگ‌های رایگان و یک بار مصرف اقدام کردند، واکنشی پسندیده اما نامتناسب با عمق مشکل!

شرایط جهان را تحلیل شد، شرایط ایران را دیدیم، می‌دانستیم که جامعه ایران یک جامعه جوان است، بارز بود که ارتباط جامعه جهانی بیش از آن است که عامل یک بیماری در یک نقطه از جهان محدود بماند، اعلام شد که انتقال ایدز از طریق روابط جنسی اولین عامل ابتلا در جهان است؛ به راحتی می‌شد تحلیل و پیش‌بینی کرد که همین روند در ایران هم تکرار خواهد شد، آگاهان جامعه نیز هشدار دادند، اما مسئولان انکار کردند و متعاقب آن برنامه‌ریزی نکردند، پیشگیری آموزش داده نشد و در نتیجه ...

از هر 843 ایرانی یک فرد مبتلا به ایدز

آخرین آمار از افراد مبتلا به ایدز (از سوی رئیس مرکز تحقیقات ایدز کشور) در کشور 27 هزار نفر اعلام شده است. البته به دلیل اینکه این آمار فقط مربوط به افرادی است که ابتلای آنها تأیید شده و تعداد زیادی از افراد فعلاً شناسایی نشده‌اند، معمولاً برای به دست آوردن آمارهای حقیقی و نزدیک به واقعیت تعداد مبتلایان را سه برابر تعداد افراد شناخته شده در نظر می‌گیرند و در مجموع گفته می‌شود که احتمالاً 83 تا 120 هزار فرد مبتلا به اچ آی وی در کشور وجود دارد.

با این حال اگر همان تخمین 83 هزار نفر را در نظر بگیریم و آن را با نسبت کل جمعیت کشور بسنجیم متوجه می‌شویم که از هر 843 ایرانی یک نفر مبتلا به ایدز است.

آمارهای جهانی از ابتلای 34 میلیون نفر در 208 کشور جهان خبر می‌دهند و در مجامع جهانی ایدز به عنوان همه‌گیری جهانی شناخته می‌شود که در حال حاضر حوزه شیوع آن بسیار وسیع و در حال گسترش است.

ایستادیم و با آغوش باز وارد موج سوم شدیم

ایدز درمان ندارد اما برای جلوگیری از انتقال آن از طریق روابط جنسی باید از کاندوم استفاده شود، همین.

و گفتن این یک کلمه (کاندوم) و آموزش دادن به مردم برای استفاده از آن خجالت ندارد. کجای دین اسلام به مسئولان اجازه داده شده است که در برابر خطر سلامت جامعه سکوت و به بهانه موازین اخلاقی با جان انسان‌ها بازی کنند.

تشیع یک مذهب پویا، متکامل و متفکر است

ما ده‌ها حدیث در خصوص روابط جنسی سالم داریم، ائمه(ع) در مقابل سؤال‌های مردم در خصوص مسائل جنسی سکوت نمی‌کردند، بلکه کاملا منطبق با موازین اخلاقی و علمی رشد یافته شیعه و به روشنی، پاسخ‌های مردم را داده و آموزش‌های لازم ارائه می‌شد.

نگاه فقه متکامل شیعه در خصوص مسائل اجتماعی را فراموش کردیم؟

چرا زمانی که از مراجع مسلم تقلید در خصوص آموزش پیشگیری از ایدز استفتاء به عمل آمد و آنها همگی بر لزوم آموزش و پیشگیری تأکید کردند، سکوت و انکار ادامه یافت.

در مقابل ایدز، اسلامی عمل نکرده‌ایم/ آموزش و پیشگیری؛ واجبی عینی

خسرو منصوریان، مؤسس و عضو هیئت امنای «انجمن احیای ارزش‌ها» که با تأسیس این مؤسسه به عنوان تنها مؤسسه حمایت از افراد مبتلا به ایدز در کشور فعالیت می‌کند، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به اینکه در شریعت اسلام امور واجب به صورت واجب عینی و کفایی مطرح شده‌اند، گفت: واجب کفایی، آن است که اگر عده‌ای به قدر کفایت آن را انجام دهند، از دیگران ساقط می‌شود اما در صورتی که فرد مسلمان ببیند جان، آبرو، سلامت و ... یک انسان در خطر است، فرد دیگری هم برای کمک وجود ندارد و او نیز می‌تواند کاری انجام دهد دیگر حق ندارد نسبت به موضوع بی‌تفاوت باشد و بر او واجب عینی است که به کمک برادر مسلمان خود برود.

وی در ادامه این سؤال را مطرح کرد که: اکنون در کشور ایران چند مؤسسه وجود دارد که اگر زنی طی رابطه جنسی با همسر خود مبتلا به ایدز شد و فرزندی به دنیا آورد، برای جلوگیری از ابتلای فرزند به ایدز از طریق شیر مادر پول شیر خشک کودک را تقبل کند؟

واجبی بر زمین مانده/ تنها یک مؤسسه برای حمایت از مبتلایان وجود دارد

منصوریان با اشاره به اینکه اکثر افراد +HIV از نظر مالی نیز دچار مشکل شده‌‌اند، گفت: مؤسسه احیای ارزش‌ها تأسیس شد چرا که یک کار بر زمین مانده بود و هیچ فرد حقیقی و حقوقی در این خصوص کاری انجام نداده بودند.

وی سخنان خود را با یک سؤال ادامه داد: چند موسسه برای حمایت از افراد مبتلا به ایدز در کشور وجود دارد؟ و خود پاسخ داد: تنها یک مؤسسه آن هم در شرایطی که در 12 سال گذشته طبق آمار وزارت بهداشت تعداد مبتلایان در کشور 9 برابر شده است.

سوغات سفر نباید ایدز باشد

منصوریان با اشاره به سفر خود به شهرهای حاشیه خلیج فارس با هدف گسترش آموزش پیشگیری از ابتلا به ایدز، گفت: به راحتی می‌توان از این شهرها به کشورهای حاشیه خلیج فارس سفر کرد، اما سوغات این سفر نباید ایدز باشد.

وی با قرائت آیه 104 سوره آل‌عمران که می‌فرماید: «وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ و باید از میان شما گروهى [مردم را] به نیکى دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتى بازدارند و آنان همان رستگارانند»، سؤال کرد: هدایت کنندگان مردم به خیر در خصوص پیشگیری از ایدز در کشور چه کسانی هستند؟ و ادامه داد: افراد مبتلا باید ایدز باید آموزش ببینند تا رفتار پرخطر نداشته باشند، خودکشی نکنند، وقتی به دندانپزشکی مراجعه می‌کنند اعلام کنند که HIV مثبت هستند حتی اگر بیرون انداخته شوند و ... .  

من مددکار هستم و سوگند یاد کرده‌ام از سلامت جامعه‌ام حمایت کنم

مؤسس «انجمن احیای ارزش‌ها» در ادامه با اشاره به اینکه در 10 تا 15 سال گذشته نه تنها توانسته‌ایم با روند رفتار نادرست دندانپزشکان با افراد HIV مثبت مقابله کنیم بلکه حتی اکنون دندان پزشکانی هستند که به صورت رایگان به این گروه از بیماران خدمات دندانپزشکی ارائه می‌دهند، گفت: من یک مددکار اجتماعی هستم و سوگند یاد کرده‌ام که از سلامت جامعه‌ام حمایت کنم و اگر چه این کار هزینه‌های زیادی در پی داشته است اما باید گروهی باشند که این هزینه‌ها را تقبل کنند.

وی اظهار کرد: کشورهایی بوده‌اند که با در اختیار قرار دادن کاندوم و آموزش اینکه استفاده از این ابزار در رابطه جنسی موجب پیشگیری از انقال ویروس HIV می‌شود، ابتلا به موارد جدید را به صفر رساندند.

امید زمانی، پژوهشگر ایدز و نویسنده کتاب «چگونه به ایدز مبتلا نشویم»، نیز در رابطه با پیشگیری از ابتلا به ایدز در کشور گفت: اکنون نسبتاً همه قبول کرده‌اند که مسئله ایدز در کشور وجود دارد و رو به گسترش است. اما انکاری که صورت می‌گیرد در خصوص نقش مداخلات مختلف است.

وی ادامه داد: در کل دنیا نشان داده شده است که آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان و نوجوانان در آموزش و پرورش نقش مهمی در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مانند رفتن به سمت مواد مخدر و یا تجربه کردن روابط جنسی قبل از 18 سال دارد اما در کشور ما علیرغم همه شواهد علمی مبنی بر لزوم آموزش، وزارت آموزش و پرورش هیچ وقت زیر بار اینکه مهارت‌های زندگی را وارد برنامه درسی مدارس کند، نمی‌رود و در این زمینه تنها برخی کارهای صوری انجام می‌شود.

یادآوری می‌شود، سال 86 مقام معظم رهبری طی فتوایی در خصوص حمایت از بیماران مبتلا به ایدز و پیشگیری از این بیماری فرمودند: «جلوگیری از گسترش اینگونه امراض با استعانت از حمایت‌های مادی و معنوی برای کسانی که مطلع‌اند و تمکن دارند، شرعا لازم است».

در همین زمینه بخوانید

6 سال از فتوای رهبری گذشت/ مسئولان با وظیفه شرعی خود در برابر ایدز چه کرده‌اند؟