حجتالاسلام و المسلمین سید احمد بطحایی، رئیس اداره فرهنگی دانشجویی مدرسه اسلامی هنر در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا) بیان کرد: حجت هنر بیان ظریف و توام با احساس معناست. بنابراین شناخت هنر برای طلبهای که وظیفه اصلیاش فهم دین و بعد رساندن و تبلیغ آن به مردم است یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. اصلا طلبه بدون هنر معنا ندارد. مبلغی که هنر تبلیغ را نداشته باشد به مانند ظرف عسلی است که نمیتوان از محتویاتش چشید و بهره برد.
وی ادامه داد: پس طلبه باید با هنر آشنا شود. ضرورتش هم به اقتضای زمان و مکان و حتی فرم و قالب هنری تفاوت میکند. گاه باید در پی هنر نوشتن باشد. گاه هنر خطابه. گاه شعر و داستان و گاه حتی هنرهای تصویری و تجسمی مانند سینما و عکاسی و گرافیک.
رئیس اداره فرهنگی دانشجویی مدرسه اسلامی هنر اظهار کرد: البته مراد از این معرفت، شناخت تفصیلی است. و گرنه یک مبلغ از آن جهت که با مردم در ارتباط است و مردم از رسانههای عموما هنری تغذیه میشوند؛ لازم است قالبهای مختلف هنری، کیفیت و کمیت تأثیرگذاری آنها را اجمالا بداند تا در امر تبلیغ با پیش زمینه قویتر و جامعتری وارد شود. چرا که طلبهای که سینما را میشناسد بهتر میتواند در مواجهه با جوانی که هفتهای چند فیلم میبیند برخورد کند تا طلبهای که از سینما و میزان تأثیرش بیاطلاع است.
هنر در زمان پیامبر(ص) و ائمه(ع) هم در خدمت تبلیغ دین بود
بطحایی در پاسخ به این سوال که آیا هنر میتواند در خدمت تبلیغ دین قرار بگیرد؟ عنوان کرد: قطعا میتواند. البته بدیهی است که میزان بهره حوزه از قالبهای مختلف هنری به صورت یکسان و مساوی نیست. و با توجه به بحث محتوا، شکل و کیفیت آن تفاوت میکند ولی تاثیرگذاری هنر در تبلیغ دین بدیهی است. اصلا با نگاهی به سیره نبی اعظم(ص) و ائمه اطهار(ع) این مسئله را به روشنی میبینیم که نه تنها هنر در خدمت تبلیغ دین بوده که گاه به عنوان نقش محوری در تبلیغ عمل میکرده است. هنر فصاحت و بلاغت قرآن در عصر نبی(ص)، خط و خوشنویسی در عصر امیرالمؤمنین(ع) و شعر و ادبیات در دوران ائمه اطهار(ع) نمونههای بارزی بر تأیید این مدعا هستند.
حوزه باید زمینه ورود طلاب به عرصههای هنری را فراهم کند
رئیس اداره فرهنگی دانشجویی مدرسه اسلامی هنر در پاسخ به این سوال که حوزه چه نقشی میتواند در بهرهبرداری از هنر برای تبلیغ دین داشته باشد؟ اظهار کرد: حوزه باید بستری مناسب اولا برای شناخت طلاب نسبت به مقوله هنر و سپس استفاده هر طلبه با توجه به ظرفیت و استعدادش را از هنر فراهم کند. بهره برداری صرفا این نیست که هر طلبهای سینماگر شود. چرا که نه هنر منحصر در سینما و داستان است و نه لزوما هر طلبه باید هنرمند باشد. ولی بستری باید فراهم شود که همه طلاب اجمالا با هنر آشنا شوند. و بعد آنهایی که میتوانند ایده و روح دین را به فرم هنری مناسب تبدیل کنند، با توجه به استعداد و توانایی وارد آن هنر مورد نظرشان شوند.
جذابیتهای هنر نباید باعث دوری طلبه از مسیر طلبگی شود
وی ادامه داد: عرصه هنر در عین جذابیت و بهرهوری فراوان آفاتی خصوصا برای طلاب دارد که باید قبل از ورود طلاب در عرصه هنر نسبت به آنها توجه داشت. طلبه باید بداند قبل از هر عنوان دیگر (هنرمند، دانشجو و...) یک طلبه و مبلغ دینی است. جذابیتهای هنر نباید او را از مسیر اصلی و اولیه دور کند. به عبارت دیگر هنر نباید مسیر انحرافی سیر طلبگی شود. از سوی دیگر نباید به صورت جو زده و عجولانه وارد عرصه هنر شد. طلبه باید مقدماتی را در شناخت دین طی کند و بعد با شناختی مناسب وارد این حوزه شود. چرا که بدون شناخت از دین نه میتواند خالق هنری دینی باشد و نه خود را از آفات هنر دور نماید.
شورایی متشکل از حوزویان و هنرمندان تشکیل شود
عضو هیئت مدیره انجمن داستاننویسان طلبه با اشاره به نمایش چهره حضرت عباس(ع) در فیلم «رستاخیز» و عکس العمل مراجع و علما ابراز کرد: به نظر میرسد اتفاقی که باید بیفتد و هنوز آنطور که باید و شاید نیفتاده ارتباط وثیق با درک متقابل در رابطه جامعه حوزوی و قشر هنرمندان است. ما در این مورد خاص و موارد پیشینی و پسینی دیگر با این دست اختلافات مواجه شدیم و خواهیم شد. و تا زمانی که یک حلقه واسط واثق بین حوزه و جامعه هنری شکل نگیرد همین اوضاع ادامه خواهد داشت. لذا لازم است یک نهاد یا شورایی متشکل از حوزویانی که عارف و مشرف به هنر هستند و هنرمندانی که در عین درک ملاحظات دینی مورد وثوق جامعه هنری باشد، تاسیس شود؛ این شورا در چنین مواردی میتواند مسائل را حل و فصل کند و قبل از ساخت اثر هنری از اختلافات و اشکالات این چنینی پیشگیری کند.
وی با تاکید بر این که حوزه وظیفه کادرسازی برای بخشهای مختلف نظام اسلامی را داراست عنوان کرد: حوزه در زمینههای هنری هم باید نیروهایی را تربیت کند که ضمن تسلط بر متون دینی در زمینههای هنری هم سرآمد و جریان ساز باشند وگرنه از قطاری که به سرعت در حال جلو رفتن و درنوردیدن فرمها و قالبهاست عقب میماند. حوزهای که تا دویست سال پیش هم در علوم مختلف و حتی هنر پیشگام بوده نباید در شرایط فعلی و مواجهه با جامعه و مردم دست و پا بسته و کم تأثیر باشد. لذا باید نیروهای متخصصی را چه برای تعامل با هنرمندان و چه به عنوان هنرمند دینی که با هنرش تأثیر میگذارد تربیت کند.
بطحایی ادامه داد: طلاب در مقام فرض میتوانند در زمینههای هنری جریان ساز باشند؛ ولی این که این فرض به واقعیت درآید کار سهل و سادهای نیست. نیازمند برنامهریزی سازمانی قوی و منسجمی است که پس از آن نیروهای زبده و اهل فنی در عرصه هنری ورود و پرورش یابند. والا بدون جریان نیرومند در خود حوزه تأثیر در محدوده چند فرد معدود باقی میماند و جریانی شکل نخواهد گرفت.
عضو هیئت مدیره انجمن داستاننویسان طلبه اظهار کرد: ورود به هنر مانند هر کار منسجم دیگر نیاز به ساز و کارها و لوازمی دارد که تا آنها نظام نیابند این ورود ثمربخش نخواهد بود و منتج به نتایج مورد نظر نخواهد شد. مراکز و نهادهای همچون مدرسه اسلامی هنر، مرکز هنری دفتر تبلیغات اسلامی، خانه هنر طلاب و .... اگر با اهداف مطابق با حوزه، نیازهای روز و البته واقعیتهای موجود و نه اهداف فضایی و تخیلی طراحی و در همین راستا فعالیت کنند میتوانند با هم افزایی با یکدیگر در آینده جریانساز باشند. کما اینکه در حوزه شعر و داستان تا حدی نزدیک به این اتفاق شدهایم.