استکبار، تعصب و لجاجت؛ تیرهای کشیده شده شیطان علیه بشر

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مروجی طبسی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت معصومه(س)، پنجم آبان‌ماه در ادامه سلسله جلسات شرح نهج‌البلاغه به بحث «خطرناک‌ترین دشمن بر اساس خطبه قاصعه» پرداخت و گفت: خطبه قاصعه، طولانی‌ترین خطبه نهج‌البلاغه است که در اواخر دوران حکومت امیرالمؤمنین(ع) در کوفه ایراد شده است. گفته می‌شود زمانی این خطبه بیان شده که شهر کوفه بر اثر سوء تدبیر حکام پیشین، دچار رفاه‌ زدگی، اختلافات و نزاع‌های قبیله‌ای و مفاسد اجتماعی شده بود.

وی با اشاره به محتوای این خطبه، افزود: مضمون خطبه قاصعه(خطبه ۱۹۲) مذمت و تحقیر ابلیس(سرکرده شیاطین) است. مستکبرانه از دستور خداوند به همه ملائكه، نسبت به سجده بر انسان خودداری و سرپیچی کرد، از این‌ رو برخی «قاصعه» را به معنای «تحقیر کننده شیطان (ابلیس)» دانسته‌اند.

عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت معصومه(س) با بیان اینکه امیرالمؤمنین علی(ع) در فرازهای آغازین این خطبه، سه خصلت و صفت رذیله‌ای که سبب شد ابلیس از بهشت و درگاه الهی رانده شود را برشمرده‌اند، اظهار کرد: «حمیت» به معنای یک‌ دندگی، لجاجت و سرسختی در برابر حقیقت، نپذیرفتن حرف منطقی، خشم متکبرانه و جاه‌ طلبانه در مقابل حق و حقیقت اولین ویژگی است که باعث تکبر شیطان شد.

مروجی طبسی با بیان اینکه «عصبیت» دومین ویژگی شیطان بود، اضافه کرد: عصبیت یعنی بی‌ دلیل از خود یا دیگران سرسختانه جانبداری کردن و نیز به معنی خصومت و پرخاشگری کردن بدون پایه و منطق است. مانند قبیله‌ گرایی، قومیت‌ گرایی، نژاد پرستی، ملی‌ گرایی افراطی و... . تعبیر امیرالمؤمنین(ع) از او «پیشوای متعصبان (امام‌المتعصبین) و «بنیانگذار عصبیّت»(الذی وضع اساس العصبیة» است.

استاد حوزه و دانشگاه به سومین ویژگی یعنی «استکبار» اشاره کرد و افزود: استکبار به معنی خود بزرگ‌بینی و گردن‌کشی کردن است. تعبیر آن حضرت(ع) درباره ابلیس «سلف المستکبرین» (پیشرو مستکبران) است.

وی افزود: امام علی(ع) در این خطبه پس از اشاره به صفات رذیله ابلیس می‌فرماید: ای بندگان خدا! از این دشمن خدا(شیطان) بر حذر باشید، نکند که شما را به بیماری خود(حمیت، تعصب و استکبار) مبتلا سازد؛ او تیر خطرناک را برای شما آماده نموده، در کمان گذارده و با قدرت تا آخرین حد کشیده و از مکانی نزدیک به سوی شما پرتاب نموده است.

مروجی طبسی بیان کرد: بنابراین ابلیس بزرگترین مشکل برای دین شما و آتش افروزترین دشمن برای دنیای شماست و خطرناک‌تر از همه انسان‌هایی است که با آن‌ها دشمنی می‌ورزید و برای در هم شکستن آنان، عده و عُدّه گرد می‌آورید. از این رو آنچه خشم و نیرو دارید، در برابر او به کار گیرید و در مبارزه با ابلیس از کوشش همه جانبه دریغ نورزید و پیوند خود را با او قطع کنید. (..فاحذروا عباد الله عدوّ الله..)

وی با تأکید بر اینکنه نکاتی چند از این فرازهای تکان‌ دهنده و درس‌ آموز استفاده می‌شود، تصریح کرد: اول؛ وجود دشمن قسم خورده‌ای به نام «ابلیس» همراه با لشکریان پیاده و سواره، برای آسیب رساندن و به تعبیر قرآن، گمراه‌ کردن و ریشه‌کن کردن فرزندان آدم(ع)(«..لأحتنکنّ ذریّته..»إسراء/62)؛ (...إنّ الشیطان للإنسان عدوّ مبین»(یوسف/5) واقعیت خارجی دارد و توهم و خیال نیست.

مروجی طبسی اظهار کرد: شیطان دشمن دین و دنیای انسان است.(فأصبح أعظم فی دینک حرجا...) شاید به همین دلیل در قرآن کریم «دشمن آشکار» معرفی شده است. با این بیان، ترکیب «توهم توطئه» با معارف قرآن و تعالیم اهل بیت(ع) سازگاری ندارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت معصومه(س) تصریح کرد: اعتقاد به اینکه انسان دشمن بسیار خطرناک و جدی به نام «ابلیس» دارد، یک نوع نگرش به هستی و خود است که در تنظیم رفتارها، کنش‌ها، واکنش‌ها و به طور کلی سبک زندگی انسان می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

وی اضافه کرد: پرهیز از عملکردهای زشت و ناشایست در زندگی مانند؛ رفتارهای متکبرانه، پرخاشگرانه و تعصب‌ آمیز، فحشا و فساد، اختلافات و نزاع‌های قبیله‌ای و نژاد پرستانه، هم‌ صدایی و همگرایی با گروه‌های همسو با شیطان و نیز ایستادگی و مبارزه در مقابل گردن‌کشان زورگو از جمله نتایج مهم این نگرش در سبک زندگی پاکیزه و علوی‌ مدار است.

مروجی طبسی ادامه داد: مفهوم «استکبار ستیزی» در قاموس و ادبیات انقلاب اسلامی، مبنای قرآنی ـ اهل بیتی دارد. حقیقت ستیز با استکبار همان مبارزه با شیطان و لشکریان اوست برای تحقق «عبودیت و اطاعت انحصاری خدا» و رسیدن به آزادی واقعی است.

استاد حوزه و دانشگاه در پایان تأکید کرد: کسی که با خدواند آشکارا از روی استکبار، تعصب و حمیت دشمنی می‌کند، قطعا با بندگان خدا جدی و با برنامه خصومت و دشمنی خواهد کرد.