ضرورت‌های مقاوم‌سازی نظام بانکی در اقتصاد مقاومتی
گروه اقتصاد: به گفته قلیچ، «همگرایی اقتصادی»، «وصول مطالبات معوق بانکی»، «کاهش تورم و ثبات اقتصادی»، «افزایش سلامت نظام بانکی» و «ارتباط با کشورها و بانک‌های اسلامی» از مهمترین ضرورت‌های مقاوم‌سازی نظام بانکی در اقتصاد مقاومتی هستند.
وهاب قلیچ، کارشناس پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بحث درباره جایگاه نظام پولی و بانکی در اقتصاد مقاومتی پرداخت و اظهار کرد: اقتصاد مقاومتی، تاکتیکی موقتی و زودگذر برای شرایط فعلی اقتصاد نیست، بلکه یک استراتژی بلندمدت و دائمی است که باعث می‌شود اقتصاد، برحسب ویژگی‌هایی همانند جهادی، فرصت‌ساز، مولد، درونزا، پیشرو، برون‌گرا، مبتنی بر نوآوری و دانش‌بنیان بودن که مقام معظم رهبری برای آن تأکید کردند، مقاوم شود.
ضرورت همگرایی و هماهنگی میان بخش‌های مختلف اقتصادی
وی افزود: در زمینه جایگاه نظام پولی و بانکی در اقتصاد مقاومتی، توجه به چند نکته، ضروری است. نکته اول، این است که نظام بانکی به تنهایی نمی‌تواند سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را اجرایی کند. مسلما همگرایی و هماهنگی بین بخش‌های مختلف اقتصادی لازم است و هرکس باید به نوبه خود پازل خود را به خوبی در مکان مناسب قرار دهد تا این نقشه اقتصاد مقاومتی به خوبی در اقتصاد کشور ما اجراء شود و تک‌صدایی بودن، نه تنها برای بخش بانکی کشور، بلکه در کلیه بخش‌های اقتصادی، مضر است و باعث نمی‌شود که این فرهنگ جا بیفتد.
ضرورت اتحاد و انسجام نظام بانکی
کارشناس پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی، مورد دیگر را بحث اتحاد و انسجام نظام بانکی دانست و عنوان کرد: چون ما می‌خواهیم دراقتصاد مقاومتی رویکرد جهادی داشته باشیم، مهم است که اتحاد و انسجام نظام بانکی بالا باشد، یعنی بانک‌ها با توجه به اینکه در بین خود رقابت‌پذیری دارند، اما باید همگی هم‌قسم و هم‌پیمان باشند تا اینکه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی را در نظام بانکی اجرایی کنند و این موضوع، هماهنگی در بازار بین بانکی را می‌طلبد.
خصوصی‌سازی و بهسازی نظام بانکداری دولتی
قلیچ ادامه داد: نکته بعدی، توجه به بانکداری خصوصی و بهسازی ساختار نظام بانکداری دولتی، هم از بعد اثرگذاری در اقتصاد و هم از بعد کاهش هزینه‌هایی است که وجود دارد. چون یکی از شاخص‌های مورد توجه مقام معظم رهبری در این سیاست‌ها، بحث منطقی‌سازی اندازه دولت و کاهش هزینه‌های غیرضروری دولت است، توجه به بانکداری خصوصی و مدیریت منابع انسانی و منابع مالی بانک‌های دولتی می‌تواند کمک کند تا حجم دولت متناسب با نیاز اقتصاد کشور باشد و بیشتر به بخش‌های خصوصی و تعاون میدان داده شود.
نقش نظام بانکی در توجه به اقتصاد ملی و کالاهای ایرانی
وی افزود: نکته دیگری که باید به آن توجه کرد، این است که آن‌چه از ذات اقتصاد مقاومتی برمی‌آید، توجه به اقتصاد ملی و کالاهای ایرانی است. مهمترین نقشی که نظام بانکی می‌تواند در این مورد ایفا کند، این است که در بخش تخصیص منابع برای کالاهای خرد باید به گونه‌ای سیاست‌گذاری کند که مردم به سمت کالاهای ایرانی بروند و باید علاوه بر اعطای تسهیلات به این شیوه، نظارت بسیار مناسبی داشته باشد که مردم با تسهیلات بانکی به سمت خرید کالاهای مصرفی داخلی بروند تا از این طریق اقتصاد ملی ما تقویت شود.
مطالبات معوق، از بزرگ‌ترین مشکلات نظام بانکی است
وی اضافه کرد: مورد دیگر این است که منابع بانکی باید در دسترس باشد که از بنگاه‌های داخلی حمایت صورت گیرد. برای اینکه تجهیز به وجود بیاید، لازم است که مطالبات معوق به نتیجه برسد. مطالبات معوق، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات نظام بانکی ما در حال حاضر است و نظام بانکی از این جهت بسیار ضربه خورده و آسیب‌پذیر شده است. به نظرم اتخاذ تدابیر بسیار هوشمندانه در زمینه برگرداندن مطالبات معوق به نظام بانکی باعث می‌شود که بانک‌ها بیشتر بتوانند از اقتصاد داخلی حمایت کرده و آن را تامین مالی کنند.
ضرورت افزایش شفافیت و سلامت نظام بانکی
قلیچ تصریح کرد: مورد دیگری که نظام بانکی به طور کلی و مخصوصا بانک مرکزی باید متوجه آن باشد، افزایش شفافیت و سلامت نظام بانکی است. قطعاً در هر نظام اقتصادی که موضوع تخلفات و فسادهای بانکی و اختلاس‌ها وجود دارد و یک قوه نظارتی بسیار قوی و قوانین بازدارنده وجود نداشته باشد، به سختی می‌توان برای مقاوم‌سازی این نظام، رویکرد جهادی داشت. به تازگی بانک مرکزی مصوباتی را در زمینه برخورد با تخلفات و اختلاس‌های نظام بانکی مطرح کرده که امیدواریم به صورت قوی پیش برود و شاهد این نباشیم که فلان بخش بانکی شاهد اختلاس و مواردی از این قبیل بوده است.
لزوم کاهش تورم و ایجاد ثبات اقتصادی
وی افزود: نکته دیگر، بحث کاهش تورم و ثبات اقتصادی است. در یک اقتصاد مقاومتی برای اینکه اقتصاد مبتنی بر نیروهای درونی یعنی درونزا و پیشرو باشد، بسیار به ثبات و آرامش و اینکه نرخ تورم باید کنترل شده و پائین باشد، نیاز دارد. اگر بانک مرکزی، کنترلی بر نرخ تورم و مدیریت نقدینگی نداشته باشد، یک اقتصاد بی‌ثبات، ناآرام و پر از شوک، نمی‌تواند منجر به یک اقتصاد مقاوم و با آسیب‌پذیری پائین شود. بنابراین، یکی از اهداف بسیار کلان نظام بانکی باید ثبات‌بخشی به نظام پولی و بانکی کشور باشد.
ضرورت بانکداری الکترونیک
قلیچ مورد ضروری دیگر را بومی‌سازی دانش آی.تی و بانکداری الکترونیک دانست و اظهار کرد: اکنون در سراسر دنیا، بانکداری در حال حرکت به سمت بانکداری مجازی و الکترونیک و کم کم در حال خروج از سیستم دستی و سنتی است. بنابراین اگر این نظام بانکی مبتنی بر پایه‌هایی باشد که تماماً وارداتی و آسیب‌پذیر باشد، مسلما اقتصاد مقاومتی خدشه‌دار می‌شود. یکی از شاخصه‌های اقتصاد مقاومتی، مقاوم‌سازی بخش‌های درونی در مقابل اثرات مخرب نیروهای بیگانه و مهاجم است؛ بنابراین بومی‌سازی دانش آی.تی و بانکداری الکترونیک و درونی‌سازی این دانش باعث می‌شود که اقتصاد ما در بخش بانکی، بیشتر مقاوم باشد.
درونزایی اقتصاد مقاومتی
وی در پاسخ به پرسشی درباره درونزایی و برون‌گرایی اقتصاد مقاومتی عنوان کرد: موضوع درونزایی ناظر بر اتکای به نیروهای انسانی و سرمایه‌های درونی است. تک‌تک جملاتی که توسط مقام معظم رهبری بیان شده است، همانند پازلی است که باید در کنار هم قرار داده شود. مواردی همانند مبارزه با مفاسد اداری، حمایت از کار و سرمایه ایرانی، اقتصاد مقاومتی، حماسه اقتصادی، درونزایی و ... همه این‌ها در کنار هم باید مورد توجه قرار گیرد و اگر به یک بخش، بیشتر و به بخشی دیگر کمتر توجه کنیم، مسلماً نتیجه نخواهد داد.
کارشناس پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی، تصریح کرد: در زمینه درونزایی باید از نیروی انسانی استفاده کنیم که بسیار تقویت‌شده و پرورش‌یافته باشد. باید نیروی انسانی نظام بانکی را آموزش دهیم و او را نوآورتر و خلاق‌تر کنیم. در زمینه سرمایه مالی هم همین‌‌گونه است و باید سرمایه‌ها و ظرفیت‌هایی که درون کشور وجود دارد، برای ارتقای بخش اقتصادی، مورد استفاده قرار دهیم و منظور از درونزایی، همین است.
برون‌گرایی اقتصاد مقاومتی
وی ادامه داد: در زمینه برون‌گرایی باید گفت که عده‌ای چنین تعبیر می‌کنند که ما باید ارتباط خود را با دنیای بیرون قطع کنیم و فقط متکی به داخل باشیم و این نه از لحاظ منطق اقتصادی پذیرفته است و نه چنین چیزی در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی وجود دارد. به همین دلیل، مقام معظم رهبری، صفت برون‌گرایی را مطرح کردند تا افراد، چنین برداشت نکنند که درونزا بودن به معنی قطع ارتباط با کشورهای دیگر است.
وی تاکید کرد: ارتباط در ضمن اینکه استقلال و عزت اقتصادی حفظ شود، هیچ ایرادی ندارد و ما می‌توانیم با کشورهای دیگر ارتباط مناسب داشته باشیم و اتفاقا یکی دیگر از شاخص‌هایی که برای مقاوم‌سازی نظام بانکی به نظرمی‌رسد، ارتباط با کشورهای اسلامی و بانک‌های اسلامی در کشورهای دیگر است. مثلا بانک توسعه اسلامی یکی از بهترین و پرکارترین بانک‌ها است که هرچه ارتباطات علمی و همکاری‌های اجرایی با این بانک را زیاد کنیم، هم صفت برون‌گرایی که مقام معظم رهبری عنوان کردند، اجرایی شده است و هم باعث می‌شود تا مقاومت اقتصاد ما بالا برود. بنابراین این تعبیر که بعضی، اقتصاد مقاومتی را اقتصادی با درهای بسته می‌دانند، اشتباه است.
