بررسی نسبت خاتمیت و ولایت در حکمت متعالیه در شماره 35 «اندیشه نوین دینی»

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، مقاله «بررسی نسبت خاتمیت و ولایت در حکمت متعالیه» از محمد محمدرضایی و محبوبه اسماعیل‌زاده نوقی، یک از مقالات شماره 35 فصلنامه علمی ـ پژوهشی اندیشه نوین دینی است که با استفاده از تبیین حکمت متعالیه از نبوت و خاتمیت، و امامت و ولایت، به دفع مبانی برخی شبهات پرداخته است.
در چکیده این مقاله آمده است: «در مکتب اسلام، اعتقاد به خاتمیت به معنای به اتمام رسیدن ارسال انبیاء از جانب خداوند برای هدایت بشر است و آخرین فرستاده الهی به عنوان پیامبر که شریعت مبین اسلام را بنا نهاد، حضرت محمد مصطفی(ص) است و پس از ایشان هیچ پیامبر دیگری ظهور نخواهد کرد.
از طرف دیگر باب نیازمندی بشر به هادیان الهی همچنان باز است و با توجه به محدودیت‌های معرفتی انسان، نمی‌توان او را به طور کامل مستغنی از آموزه‌های الهی و عالم بالا دانست. اینجاست که بحث ولایت و امامت که استمرار حرکت خاتم الانبیاء و برطرف‌کننده نیاز بشر است شکل می‌گیرد.
حکمت متعالیه تفکر فوق را در چارچوب فلسفی و عقلی تبیین می‌کند. بر این اساس شبهه برخی روشنفکران که امامت را مغایر خاتمیت می‌دانند، بی‌اثر و بی‌نتیجه می‌نماید.
بنا بر این گزارش، نویسندگان در مقاله خود، ضمن تعریف و تبیین خاتمیت به بیان ویژگی‌های آن پرداخته‌اند و پس از آن مبانی فلسفی خاتمیت در چارچوب حکمت متعالیه را مورد توجه قرار داده‌اند. تشکیک وجود، قاعده امکان اشرف و ضرورت وجود واسطه برای بالفعل شدن نفوس، مواردی هستند که به عنوان مبنای فلسفی خاتمیت اخذ و تببین شده‌اند.
پس از آن نویسندگان با تکیه به این نکته که ولایت استمرار نبوت است، مبانی فلسفی امامت در حکمت متعالیه را بررسی کرده‌اند. علاوه بر مبانی سابق گفته شده، آن چه در این جا مورد توجه بوده است، اصل علیت و مناط نیاز به علت است.
نویسندگان در بخش نتیجه نیز بر این نکته تأکید کرده‌اند که «مسئله ضرورت امامان معصوم پس از خاتم الأنبیاء را می‌توان با مبنای فلسفی امکان ذاتی و نیازمندی دائمی معلول به علت و لزوم دوام فیض در همه زمان‌ها استحکام بخشید.»
یادآور می‌شود، فصلنامه «اندیشه نوین دینی» نشریه‌ای علمی ـ پژوهشی است که به صاحب‌امتیازی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه معارف اسلامی، معاونت پژوهشی و مدیرمسئولی ابراهیم کلانتری و سردبیری احمد بهشتی منتشر می‌شود.
دیگر مقالات شماره 35 این فصلنامه عبارتند از «هویت طرق داوری درباب حقیقت وحی و خصوصیات آن» از رضا حاجی‌ابراهیم، «خردناستیزی دین در نگاه صدرالمتالهین شیرازی» از ابراهیم نوئی، ابوالفضل ساجدی، «بررسی ادله معتقدان به حجیت معرفت‌شناختی تجربه دینی» از منصور نصیری، «عوامل موثر بر دامنه اختیار، مطالعه موردی بر دومین داستان مثنوی» از رامینه سلیمان‌زاده آیدیشه و زهرا مصطفوی، «بررسی تطبیقی "وثاقت" در سازمان روحانیتِ شیعه با نهاد کلیسای کاتولیک» از محمدحسین طاهری آکِردی، «بررسی تطبیقی معرفت فطری خدا از نظر علامه طباطبایی با نظریه حس الوهی پلانتینگا» از مهدی فدایی، «تحلیل و بررسی نبوت پیامبر اکرم(ص) پیش از بعثت» از عبدالهادی فقهی‌زاده و زهره حیدری، «ثواب؛ استحقاق یا تفضل در رهیافت کلامی و متون دینی» از حمیدرضا سروریان و محمد بنیانی و «تحلیل انتقادی پنج رهیافت به مسئله شر در حیوانات» از هاشم قربانی و داود قرجالو.