عدم محدودیت زمانی برای ارزش‌هایی که در قرآن به آنها اشاره شده است
گروه اندیشه:علاقه‌بندی با اشاره به اینکه ارزش‌های اخلاقی که در قرآن به آنها اشاره شده است محدود به زمان و مکان خاصی نیست، گفت: طرح فضل‌الرحمن هم در حمایت از قرآن این بود که برای فهم قرآن باید آن را به صورت معکوس فراگرفت.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست بررسی ماهیت وحی با تکیه بر آرای فضل‌الرحمن، امروز هفتم تیر با حضور فاطمه علاقه‌بندی، پژوهشگر قرآنی، در سالن کنفرانس‌های باغ موزه دفاع مقدس برگزار شد.
این پژوهشگر قرآنی سخنان خود را با اشاره به زندگی و شخصیت فضل‌الرحمن آغاز کرد و گفت: وی یکی از متفکران و پژوهشگران اسلامی در قرن بیستم است. فضل‌الرحمن به خاطراندیشه‌های متجددانه‌اش درباره اسلام و همچنین مطالعاتی که در مورد هرمنوتیک و فهم قرآن انجام داده است، شهرت دارد.
این پژوهشگر قرآنی افزود: فضل‌الرحمن در زمان زندگی خود پایان‌نامه‌ای را در رابطه با فلسفه ابن سینا می‌نویسد. بعد از آن وی برای تدوین و تفضیل فلسفه ابن سینا به پاکستان عزیمت می‌کند و در آنجا رئیس اداره تبلیغات اسلامی می‌شود.
وی در ادامه به بررسی وحی از نظر فلاسفه اسلامی پرداخت و افزود: در زمینه وحی و قرآن باید به دوسال پاسخ داد. یکی اینکه ببینیم نقش پیامبر در شکل‌گیری قران چه بوده‌است و آیا خداوند برای پیغمبر شخصی را می‌گزیند و پس از آن وحی بر او نازل می‌شود و یا اینکه شخص ابتدا به یک لطافت در پذیرفتن وحی رسیده است و بعد از آن وحی به او نازل شده است.
علاقه‌بندی در ادامه با اشاره به دیدگاه فلاسفه نسبت به فلسفه وحی و قرآن، بیان کرد: فیلسوفان اسلامی معتقد هستند که پیامبر نقش مؤثری بر وحی داشته است و هچنین معتقد هستند که وحی مختص به یک فرد خاص نیست و هرکس بنا به ظرفیتش می‌تواند آن را دریافت کرده و به عالم غیب دسترسی پیدا کند.
وی افزود: اولین کسی که به این نظریه اعتقاد داشت و به آن رسید فارابی بود. وی معتقد بود که اگر کسی با عقل خود به عالم غیب دسترسی پیدا کند می‌تواند به وحی دسترسی پیدا کند. ابن سینا هم وام‌دار این نظریه و نظریه فارابی بود.
علاقه‌بندی ادامه داد: ابن سینا معتقد بود پیامبر بر آنچه بر آن وی می‌شد آگاهی و علم داشت.
این پژوهشگر قرآنی در ادامه با اشاره به اینکه فضل‌الرحمن وام‌دار فلسفه ابن سینا و فارابی بود، بیان کرد: وی برای زنده‌نگه‌داشتن فلسفه ابن سینا و فارابی کتابی را می‌نویسد که در آن فلسفه این دو نفر را با فلسفه متکلمانی همچون غزالی بررسی می‌کند.
وی افزود: کتاب فضل‌الرحمن شخصیت پیامبر را به صورت کامل معرفی می‌کند. او معتقد است قرآن در عین اینکه کلام خداست، کلام پیامبر نیز هست. بعد از انتشار این کتاب فضل‌الرحمن مورد انتقاد بسیاری از سنی مذهبان قرار می‌گیرد و به همین خاطر از پاکستان اخراج می‌شود.
علاقه‌بندی گفت: فضل‌الرحمن معتقد است اساسی‌ترین و اصولی‌ترین فریضه در قرآن اخلاق است . وی معتقد است کسی که این اخلاق را از قرآن دریافت کند اسلام را دریافته است و اگر بر آن عمل کند مسلمان است.
وی ادامه داد: دیدگاه فضل الرحمن به وحی باعث می‌شود که مبانی این فرد در فهم متون اسلامی تغییر کند. چراکه وی معتقد است مشکلات دوران پیامبر هم بر نزول وحی و انتشارآن تأثیر داشته است. فضل‌الرحمن بعد از آن به این نتیجه می‌رسد که قرآن بعد از هزار و 400 سال هنوز در عصر جدید کارآمد است.
وی با اشاره به اینکه ارزش‌های اخلاقی که در قرآن به آنها اشاره شده است محدود به زمان و مکان خاصی نیست، گفت: اگر ارزش‌های تاریخی محدود به زمان هستند اما ارزش‌هایی که در قرآن به آنها اشاره شده است محدودیت زمان ندارند و طرح فضل‌الرحمن هم در حمایت از قرآن این بود که برای فهم قرآن باید آن را به صورت معکوس فراگرفت.
این پژوهشگر قرآنی گفت: فضل‌الرحمن معتقد است که قرآن انعطاف‌پذیر است و اگر مشکلی در درک مفاهیم آن وجود دارد استفاده نکردن از آن است و این باعث ناکارآمدی قرآن در جامعه شده است. علاقه‌بندی ادامه داد: بسیاری از افراد و روشن فکران وام‌دار نظریه فضل‌الرحمن هستند و به نظر می‌رسد که وی به صورت خوشبینانه‌تری به پدیده وحی پرداخته است. هنگامی که به مبحث وحی می‌پردازیم متوجه خواهیم شد که اکثر نظریه پردازان با دیدگاه فضل‌الرحمن موافق بوده‌اند و نظریه‌های خودشان را بر اساس نظریه‌های وی البته با کمی تغییر ارائه کرده‌اند.
وی افزود: هنگامی که به کتاب‌های فضل‌الرحمن رجوع می‌‌کنیم متوجه خواهیم شد با اینکه وی سال‌های بسیاری در غرب زندگی کرده است اما به هیچ‌وجه غرب‌زدگی پیدا نکرده است. وی حتی مقاله‌ای هم در مورد دید‌گاه‌های غربی‌ها به قرآن نوشته است که در آن پاسخ یک به یک آنها را داده است.
