کاهش کیفیت کتب دینی نگران‌کننده است
گروه ادب: دانشیار دانشگاه الزهرا(س)، با بیان این که اگر کتاب‌های دینی در کشور کاهش یابد خطرآفرین نیست، در حالی که کاهش کیفیت نگران‌کننده است، عنوان کرد: مسئولان باید کیفیت مقالات و کتاب‌ها را در اولویت قرار دهند.
بتول مشکین‌فام، دانشیار دانشگاه الزهرا(س) در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در رابطه با موضوع کمیت و کیفیت کتاب‌های دینی گفت: مسئله‌ای که نه تنها در کتب دینی بلکه در همه رشته‌ها وجود دارد، این است که تألیف کتاب در کشور پایین آمده است، علت آن هم خیلی واضح است؛ چرا که من به عنوان عضو هیئت علمی ترجیح می‌دهم مقاله بنویسم تا کتاب.
وی افزود: برای این که روال دانشگاه‌ها این گونه شده است که، امتیازی که به یک مقاله تعلق می‌گیرد، بسیار باارزش‌تر از امتیازی است که به یک کتاب تعلق می‌گیرد. به عنوان مثال برای نگارش یک مقاله که یک تا دو ماه زمان برای آن صرف شده است، برای آن 7 تا 8 امتیاز اختصاص داده می‌شود، در حالی که یک کتاب تألیفی 7 تا 10 امتیاز دارد، کتابی که ممکن است، چندین سال وقت از نویسنده گرفته باشد.
اساتید ترجیح می‌دهند مقاله بنویسند تا کتاب
مشکین‌فام ادامه داد: متأسفانه اساتید، با توجه به امتیازها، ترجیح می‌دهند مقاله بنویسند. به همین دلیل مسئولان فرهنگی در کنار ارائه آمار در رابطه با کتاب‌ها، به ویژه کتاب‌های دینی، آمار مقالات را نیز ارائه دهند که چه میزان افزایش یافته است.
وی در ادامه گفت: چون فرد برای تبدیل و ارتقای وضعیت خود نیازمند ارائه مقاله است و تعداد بر کیفیت و محتوای مقالات برتری یافته است، در ارزیابی این مقالات، اساتید حساسیت زیادی را نشان نمی‌دهند، از این رو کیفیت مقالات پایین است.
این عضو هیئت علمی در رابطه با کیفیت محتوای کتاب‌ها گفت: بیشتر حرف‌ها و مطالب در کتاب‌ها تکراری است و یکی از دلایل این امر این است که حرکت نقد در کشور کند است و اگر زمانی که یک کتاب تألیف می‌شود، بدون تعارف کتاب را با حضور مؤلف و چند داور کتاب را نقد کنند، کسی جرئت می‌کند که کتابسازی کند؟ پاسخ این پرسش منفی است؛ چرا که آبروی علمی فرد به خطر می‌افتد.
نظارت علمی در دانشگاه‌ها وجود ندارد
وی تصریح کرد: نظارت علمی در دانشگاه‌ها وجود ندارد و مراکز علمی و دانشگاه‌ها با یکدیگر رودربایستی دارند، در حالی که مسائل علمی نباید این گونه باشد. از این رو تا زمانی که حرکت نقد با حرکت تألیف همگام نباشد این روند به همین ترتیب ادامه خواهد یافت.
مشکین‌فام ادامه داد: در حال حاضر ما عمیق فکر نمی‌کنیم، چرا که برای فکر کردن وقت نیاز است و در حال حاضر وقت فکر کردن نداریم. شتابزدگی در تألیف سبب شده که مقوله فکر کردن را از زندگی خود حذف کنیم. در مسائل دینی، قرآنی و پژوهشی فکر کردن اهمیت زیادی دارد و همانند علوم تجربی نیست که با آزمایش و تجربه یک مقاله نوشته شود. همچنین یک استاد دانشگاه در چند دانشگاه کار می‌کند، ده‌ها مقاله را برای ارزیابی در دست دارد؛ از این رو مشغله‌های جانبی وقت فکر کردن را از اساتید گرفته است.
وی با اشاره به چگونگی ارزیابی مقالات در دانشگاه‌ها بیان کرد: دانشگاه‌ها با یکدیگر متفاوتند، برخی اساتید هستند که مقاله را به دقت بررسی می‌کنند که کار دانشجوست یا یک اثر کپی‌برداری شده است و متأسفانه همین اساتید سخت‌گیر در بایکوت هستند و کنار گذاشته شده‌اند و کسی از آنها برای داوری پایان‌نامه دعوت نمی‌کند و از اساتیدی دعوت می‌شود که ایراد نگیرند و انتقادی در رابطه با پایان‌نامه نداشته باشند.
ما در بسیاری از مسائل علمی کشور جدی نیستیم
این عضو هیئت علمی با باین این که متأسفانه مافیایی پیدا شده که همه از وجود آن آگاهند و آن نگارش مقالات توسط آنهاست، اظهار کرد: دانشجویان دکترا برای دانشجویان کارشناسی‌ارشد پایان‌نامه می‌نویسند، اما چون جلسات دفاعیه جدی نیست و اگر یک داور جدی و مسلط بر پایان‌نامه در جلسه دفاعیه حضور یابد، در این صورت دانشجو این جرئت را پیدا نمی‌کند که مقالات آماده را خریداری کند و یا یک مقاله کپی‌برداری ارائه دهد.
مشکین‌فام با بیان این که ما در بسیاری از مسائل علمی کشور جدی نیستیم، گفت: بسیاری از آمارها خنده‌دار هستند، به عنوان مثال آمار 50 هزار دانشجوی دکترا خنده‌دار است و نباید در هیچ کشوری این آمار گفته شود. وقتی آمار افزایش می‌یابد، اساتید فرصت مطالعه را ندارند و از سوی دیگر یک استاد دانشگاه باید هر هفته حداقل سه مقاله را بخواند و ارزیابی کند که این امر، عملاً امکان‌پذیر نیست و نمی‌توان به طور دقیق آنها را مطالعه کرد. از این رو در حال حاضر اهمیت دادن به کمیت، آسیب خود را به تدریج نشان داده و در 10 سال آینده افرادی را در کشور خواهیم داشت که هیچ پایه و اساس علمی ندارند.
کاهش کیفیت کتاب‌های دینی نگران‌کننده است
وی با بیان این که اگر کتاب‌های دینی در کشور کاهش یابد خطرآفرین نیست، در حالی که کاهش کیفیت نگران‌کننده است، عنوان کرد: مسئولان باید کیفیت مقالات و کتاب‌ها را در اولویت قرار دهند و امتیازدهی کتب و مقالات تغییر یابد، در این صورت دیگر کسی به دنبال مقالات کذایی نمی‌رود. اساتیدی چون زرین‌کوب، شهیدی و یا اساتید بزرگ و پیشکسوت کشور که در دنیا نامشان مطرح است، مقالات چندانی ندارند و کتاب‌هایی را نوشته‌اند که جزء منابع علمی است، در حالی که بسیاری از کتاب‌ها یا مقالاتی که اکنون نوشته می‌شود، هیچ ارجاعی به آنها نمی‌شود.
این دانشیار دانشگاه الزهرا(س) تصریح کرد: ما باید در فکر کردن عمیق شویم و به تألیف کتب اهمیت دهیم تا بتوانیم نقش تمدنی و فرهنگی خود را داشته باشیم، اگر بخواهیم این گونه پیش رویم هیچ حرفی برای گفتن نخواهیم داشت و این موضوع را در رابطه با علوم انسانی می‌گویم و از سایر رشته‌ها اطلاعی ندارم، شاید حرفی برای گفتن داشته باشیم.
