توسعه بانکداری اسلامی نیازمند تقویت بازار سرمایه است
گروه اقتصاد: حجت‌الاسلام نظری، توسعه بانکداری اسلامی را نیازمند تقویت بازار سرمایه دانست و اظهار کرد: امروزه تأمین مالی ما فقط از طریق بانک صورت می‌گیرد؛ در حالیکه ما باید شرکت‌های تأمین سرمایه هم داشته باشیم که برای تأمین مالی، از آنها استفاده کنیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن‌آقا نظری، مدیرگروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در پاسخ به پرسشی درباره مشکلاتی که در سیستم بانکی وجود دارد که منجر به تلاش دولت و مجلس برای اصلاح آن شده است، اظهار کرد: وضعیت نظام بانکی به اینگونه است که با بدهی‌های معوقی در سطح وسیع مواجه شده است و معلوم می‌شود که این سیستم باید به گونه‌ای تغییر پیدا کند که نیاز سرمایه جامعه را پاسخگو باشد. گذشته از مباحثی همانند حذف ربا و اسلامی بودن، وقتی نظام بانکی با این سطح گسترده از معوقات مواجه است، معلوم می‌شود که نیازمند تجدیدنظر است.
وی در پاسخ به این پرسش که تلاش دولت و مجلس در این راستا را تا چه اندازه جدی می‌دانید؟ اظهار کرد: واقعیت این است که در نظام بانکی ما، بانک‌های دولتی، یک مشکل و بانک‌های خصوصی مشکلات دیگری دارند، البته من نمی‌دانم که مجلس تا چه اندازه در این زمینه وارد می‌شود و چه روشی را می‌خواهد در پیش بگیرد که بر دو بخش بانکداری دولتی و خصوصی از جهت قانونی اشراف کامل پیدا کند که این پیامدهای منفی را نداشته باشد؟
وی در پاسخ به این پرسش که چرا بانک‌های خصوصی دارای معوقات نیستند و آیا سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت بانک‌های خصوصی را مفید یا مضر می‌دانید؟ گفت: دلیلش، همین است که بانک‌های خصوصی، در کوتاه مدت، مثلا یکساله یا 18 ماه کار می‌کنند و آنها طوری عمل نمی‌کنند که دارای معوقات باشند و به نظرم اینگونه عمل کردن از جانب بانک‌های خصوصی برای تولید اصلا مناسب نیست؛ چراکه کسی نمی‌تواند در مدت 18 ماه، سرمایه‌ها را بکار گرفته و به تولید برسد.
مدیرگروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تأکید کرد: بازار کوتاه مدت، هیچگاه با تولید ارتباطی ندارد؛ بنابراین باید سرمایه‌گذاری بانک‌ها میان‌مدت یا بلندمدت باشد تا بتواند جذب بازار تولید شود. بانک‌های خصوصی، به فکر سود شخصی خود هستند و وارد سرمایه‌گذاری بلندمدت نمی‌شوند، در نتیجه هیچ وقت دارای معوقات نیستند یا معوقات‌شان کم است.
حجت‌الاسلام نظری، در پاسخ به این پرسش که این تلاش‌ها تا چه اندازه می‌تواند منجر به بانکداری اسلامی شود؟ اظهار کرد: گذشته از موضوع بانکداری اسلامی، وقتی سیستم بانکی با بیش از 80 هزار میلیارد معوقات روبرو است، در نتیجه معنایش این است که کارآمدی لازم را ندارد و اگر ما الان تقاضای سرمایه، ولو برای کوتاه‌مدت کنیم، بانک‌ها این سرمایه را در اختیار ندارند که در اختیار ما بگذارند؛ بنابراین، همین بحث معوقات یکی از دلایل اصلی تلاش دولت و مجلس برای اصلاح نظام بانکی است و اکنون این سؤال برای آنان پیش آمده است که چنین پدیده‌ای در سطح گسترده چگونه پدید آمده است؟
وی در پاسخ به این پرسش که اصلاح قانون عملیات بانکی بدون ربا چه تأثیری بر توسعه بانکداری اسلامی می‌گذارد؟ عنوان کرد: اگر می‌خواهند بانکداری و اقتصاد اسلامی را محقق کنند باید در بازار سرمایه تجدید نظر کنند. نظام تأمین مالی ما نباید فقط برپایه بانک یا بازار سرمایه باشد؛ بلکه باید حالت رقابت‌گونه داشته باشد و منظور از تجدیدنظر، این است که بفهمند چکار باید بکنند که بانک‌ها که در جایی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و سرمایه‌شان قفل شده است، در نتیجه نتوانستد پولشان را وارد تأمین‌مالی کنند، از این وضعیت خلاص شوند؟ بنابراین در درجه اول باید معوقات را وصول کنند.
وی تأکید کرد: ما پایه بانکی هستیم، یعنی تأمین مألی ما فقط از طریق بانک است؛ در حالیکه ما باید شرکت‌های تأمین سرمایه داشته باشیم که برای تأمین مالی، از آنها استفاده کنیم که آنها به بازار بورس متصل باشند. اگر می‌خواهیم تأمین سرمایه کنیم، باید دو راه داشته باشیم که اگر خواستیم، به بانک مراجعه و اگر نخواستیم به بازار بورس و شرکت تأمین سرمایه رفته تا اوراق مشارکت را برای ما منتشر کنند. امروز یک انحصاری شکل گرفته و رقابت وجود ندارد؛ بنابراین 80هزار میلیار معوقات پدید آمده است.
وی در پایان اظهار کرد: تأمین سرمایه هم باید از طریق ابزارهای تأمین مالی اسلامی یا صکوک انجام گیرد تا فعالیت بازار سرمایه شفاف شود.
