معماری اسلامی با تکیه بر فرهنگ ایرانی تعالی یافت
گروه هنر: مدیر گروه دانشکده معماری دانشگاه آزاد تهران مرکز گفت: هنر اسلامی به تنهایی دارای ویژگی خاص نیست، بلکه با تکیه بر فرهنگ ایرانی بود که معماری اسلامی ایرانی شکلی جهانی پیدا کرد.
کاوه بذرافکن، معمار و مدیر گروه دانشکده معماری دانشگاه آزاد تهران مرکز، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره ویژگی معماری اسلامی اظهار کرد: درباره موضوع معماری اسلامی باید به یک نکته مهم توجه داشت؛ اینکه در ابتدا باید بفهمیم رابطه اسلام و معماری چگونه است؟ آیا این رابطه همچون معماری بودایی یا شینتویی محدود به جغرافیایی خاص است؟ یا اینکه محدوده گسترده‌‌تری را دربرمی‌گیرد؟ جواب این پرسش‌ها این است که معماری اسلامی تنها به یک بخش و سرزمین محدود نیست، بلکه همانند معماری مسیحی منطقه‌ای وسیعی را شامل می‌شود.
وی افزود: با توجه به این توضیح باید گفت که اطلاق عنوان اسلامی به این نوع معماری اصطلاحی کلی است. برای همین دسته‌بندی‌هایی چون معماری ایرانی ـ اسلامی و عربی می‌تواند بحث را تخصصی‌تر و جزئی‌تر کند. با این توضیح معماری اسلامی که تصور معماری عربی را در ذهن شکل می‌دهد قبل از اسلام چیز در خور توجهی در عربستان نداشت، بلکه بعد از گسترش اسلام به ویژه اسلام آوردن ایران بود که نگاه‌های هنری و زیباشناسانه به صورت جدی مورد توجه قرار گرفت.
نویسنده کتاب «مقدماتی در روش‌های طراحی» در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: در معماری ایرانی یا عربی ممکن است کهن‌الگوهای مشابهی نیز وجود داشته باشد، اما پس از اسلام آنچه به صورت خلاق و شکوفا به عنوان معماری اسلامی ترسیم شد، معماری ایرانی بود که توانست الگویی باشد برای تمامی کشورهای مسلمان. این اتفاق در دیگر حوزه‌ها نیز روی داد. برای مثال در زمینه ادبیات یا سبک زندگی نیز می‌توان این تأثیرگذاری را به وضوح مشاهده کرد.
بذرافکن در پاسخ به اینکه معماری ایرانی ـ اسلامی در زمان حال تا چه حد تحت تأثیر معماری مدرن قرار گرفته است، گفت: از زمانی که مدرنیته وارد معماری شد، وابستگی‌ها به الگوهای گذشته تا حدودی کم‌رنگ می‌شود، البته در دوره پهلوی اول و دوم یک بازگشت محسوس در حوزه معماری را شاهد هستیم که در آن توجه جدی به الگوهای ایران باستانی صورت می‌گیرد. برای همین هم سبک‌هایی از معماری دوره هخامنشی را برخی از کارها مشاهده می‌کنیم. این شکل از توجه هم تحت تأثیر یک نگاه خاص در غرب بود که آن را معماری نیمه‌مدرن می‌نامیدند. لوئی کان یک از بزرگترین معمارهایی است که در این حوزه می‌توان از آن به عنوان نمونه نام برد.
گرایش به معماری مدرن پس از انقلاب
وی به توضیح فوق اضافه کرد: بعد از انقلاب وضعیت بیشتر به سوی غرب متمایل شد، چون معماری تمایل بارزی به این سمت داشت، البته خوشبختانه در چند سال اخیر با کارهای پژوهشی که در حوزه معماری صورت گرفته توجه به سمت معماری اسلامی شکلی جدی به خود گرفته است.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: من معتقدم که اگر می‌خواهیم در معماری به جایگاه مناسبی برسیم، باید به داشته‌های خودمان توجه کنیم؛ یعنی این که اگر بخواهیم به غرب یا گذشته‌های توجه کنیم، نگاه به این حوزه منسجم نخواهد بود، اما اگر بتوانیم الگوهای ایرانی اسلامی را مطابق با نیاز و سلیقه زمان حال ترسیم کنیم، مطمئن باشید به زیبایی‌های بسیاری دست پیدا خواهیم کرد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: امیدوارم که شتاب‌زدگی به معماری ایران اسلامی ضربه نزند، چون تجربه نشان داده که هر گاه ما به صورت گسترده به یک موضوعی خاص توجه داشته‌ایم، آن را به سمت کلیشه سوق داده‌ایم.
