شماره ۱۰۱ فصلنامه علمی «پژوهش‌های اجتماعی اسلامی» منتشر شد
گروه اندیشه: صد و یکمین شماره فصلنامه علمی ـ ترویجی «پژوهش‌های اجتماعی اسلامی» به صاحب‌امتیازی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مدیرمسئولی سیدمصباح عاملی و سردبیری رضا حق‌پناه منتشر شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، صد و یکمین شماره فصلنامه علمی پژوهش‌های اجتماعی اسلامی با مقالات «آرامش در زندگی بر اساس آموزه‌های اسلامی؛ عوامل و زمینه‌ها» از حسن بوژمهرانی و علی جلائیان اکبرنیا، «امنیت فرهنگی در جامعه اسلامی از منظر نهج البلاغه» از مجید بابالیان و علیرضا رادبین، «اصول و راهبردهای ارتباطات براساس آموزه‌های دینی و روان‌شناسی» از علی‌احمد پناهی، «بررسی اثربخشی رشد علمی ایران و پویایی علمی اقتصادی» از محمدامین خسروی، محمدرضا شریفاتی و روح‌الله رحیمی، «اولویت‌های تولید از دیدگاه اسلام» از علی‌محمد میرجلیلی و سمیه یوسفی و «نگاهی به تأثیر فرهنگ بر پیشرفت اقتصادی» از جواد ایروانی منتشر شده است.
در ادامه چکیده مقالات این شماره را می‌خوانید.
آرامش در زندگی براساس آموزه‌های اسلامی؛ عوامل و زمینه‌ها
آرامش، تعادل روحی و نبود تشویش و اضطراب است که برآیند آن برخورد درست با مسائل و گرفتاری هاست. آرامش در اقسام مختلف آن (طبیعی، روانی و اعتقادی) از مولفه های سعادت است که به دو شکل آرامش روحی و امنیت اجتماعی ظهور می یابد.
از آن رو که عموم فعالیت های افراد به امید دست یابی به آرامش می باشد، این نوشته در پی ارائه عوامل آرامش به بررسی آموزه های اسلامی پرداخته و برخی از آنها را گزارش نموده است. این عوامل عبارتند از: ایمان، عامل اصلی آرامش که دیگر عوامل را نیز در سایه خویش دارد؛ ذکر، دعا، نماز، روزه و حج، که از مصادیق عبادی دینداری و زمینه ساز آرامش فردی و اجتماعی اند؛ توبه، توکل، امید، صبر و انس با قرآن از مصادیق اخلاقی و روانی ایمان؛ عفت و پاکدامنی، دوستی با نیکان و دلداری دادن که از مصادیق اجتماعی ایمان و بسترساز آرامش روح و روان فرد و جامعه می باشند.
امنیت فرهنگی در جامعه اسلامی از منظر نهج البلاغه
در این مقاله یکی از ابعاد امنیت ملی، با عنوان امنیت فرهنگی از منظر نهج البلاغه، مورد کنکاش علمی قرار گرفته است. امنیت فرهنگی در حقیقت حفظ سنت ها و ارزش ها و آداب و رسوم و هویت ملی می باشد. هدف از این نگارش بررسی زمینه های ایجاد امنیت فرهنگی در جامعه وآسیب شناسی آن از دیدگاه فرمایشات امام علی در نهج البلاغه می باشد. با بررسی موضوعی نهج البلاغه و نیز کتاب ها و مقالاتی که در زمینه ابعاد مختلف امنیت، خصوصاً امنیت فرهنگی تدوین شده، مهم ترین عوامل برقراری امنیت فرهنگی به شرح ذیل است:
افزایش آگاهی و بصیرت، ایمان و دین باوری، گسترش امر به معروف و نهی از منکر، تولی و تبری، الگوسازی صحیح و فرهنگ علوی، پاسداشت سنت های صحیح گذشتگان، مصون سازی از طریق تقویت نهاد خانواده و گسترش ازدواج و خود باوری و برقراری عدالت و جلوگیری از فقر و بی کاری در جامعه.
مهم ترین موانع امنیت فرهنگی به شرح ذیل است:
ایجاد تردید و شبهه در نظام فرهنگی، تهاجم فرهنگی، التقاط، عدم شایستگی سران حکومت ها و رفاه طلبی و دنیازدگی. عمل به این فرامین امیر مومنان بی تردید جامعه را در مقابل شبیخون فرهنگی، که از دیدگاه مقام معظم رهبری امروزه یکی از حربه های دشمنان اسلام برای ساقط نمودن نظام است، محافظت می نماید.
اصول و راهبردهای ارتباطات بر اساس آموزه‌های دینی و روان‌شناسی
هدف پژوهش حاضر، تبیین اصول و راهبردهای ارتباط اجتماعی سازنده ای است که برگرفته از آموزه های دینی و روان شناسی است. پرسش اساسی عبارت است از «اصول و راهبردهای ارتباطات موثر اجتماعی از منظر دین و روان شناسی چیست؟». روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی است. به این منظور پس از شناسایی و استخراج مفاهیم و مستندات از متون دینی و روان شناسی به تحلیل محتوای آنها پرداخته و به اصول و راهبردهایی که مستند به متون دینی و روان شناسی است، اشاره می گردد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شاخص ترین اصول و راهبردهای تعامل اجتماعی، که مستند به آموزه های دینی و روان شناختی است، عبارتند از: آشنایی با نیازها، شناخت جامعه هدف، آشنایی با هنجارها، شناخت پیام و روش پیام رسانی، برقراری رابطه کلامی و غیر کلامی سنجیده، بهره گیری از یادگیری الگویی، توجه به تفاوت های فردی و ظرفیت های شناختی، ملاحظه ویژگی های جنسیتی، تسلط اجمالی به محتوای آموزه های دینی، بصیرت و آشنایی با تکنیک ها و قوانین ایجاد ارتباط و انتقال پیام، بهره گیری از جاذبه های میان فردی و....
بررسی اثربخشی رشد علمی ایران و پویایی علمی اقتصادی
جهت مطالعه رشد علمی کشورها، معیارهای مختلفی وجود دارد که هر ساله سازمان های داخلی و خارجی متخصص در این رابطه با تکیه بر آمار و ارقام، رشد علمی کشورها را مورد مطالعه و ارزیابی قرار می دهند.
در این مقاله ابتدا با توجه به شاخص های استاندارد بین المللی که در پایگاه های معتبر منتشر شده است. رشد علمی ایران را در دو دهه اخیر بررسی می کنیم و پس از آن به تحلیل ارتباط متقابل رشد حقوقی و اقتصادی و میزان تاثیرگذاری رشد علمی در این حوزه می پردازیم. با توجه به نتایج حاصله از این تحقیق مشخص می شود که ایران در دو دهه اخیر رشد علمی چشم گیری داشته که از این حیث باعث رشد و ترقی ایران در دنیا شده است. ولی به عکس تمام کشورهای دنیا این رشد علمی تاثیر کمی روی رشد اقتصادی کشور داشته است. عدم توجه به مباحث علوم انسانی یکی از دلایل با اهمیت در این زمینه است و نیز عدم ارتباط بخش اقتصادی و علمی کشور به طور مستمر و صحیح از دلایل مهم این نقصان می باشد که می توان با دیدگاه حقوقی و قانونی به عنوان رابط بین سرمایه گذار و نوآور، عدم اعتماد بین این دو حوزه را کاهش داد.
اولویت‌های تولید از دیدگاه اسلام
اسلام، خواهان عزت و اقتدار مسلمین در تمامی عرصه ها، از جمله عرصه اقتصادی است و تولید، مقدمه رسیدن به این هدف بزرگ است. از این رو اسلام برای تولید اهمیت ویژه ای قائل شده است و مسلمانان و پیروان خود را به فعالیت های مختلف تولیدی همچون تولیدات کشاورزی، دامداری، صنعتی و نیز تجارت تولیدات این بخش ها در راستای توزیع و ترویج این سه بخش دعوت می کند.
با توجه به این که رسیدن به رشد تولید و خودکفایی مسلمین و بی نیازی جستن از کشور های کفر، روش ها و راه کارهای بی عیب و نقصی را می طلبد که از جمله آنها رعایت اولویت ها در تولید است، در این تحقیق سعی بر آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از آیات قرآنی و سخنان گهربار پیامبر اکرم و ائمه معصومین به معرفی اولویت های تولید از دیدگاه اسلام در راستای رسیدن به رشد و اقتدار اقتصادی مسلمین بپردازیم. هدف از این پژوهش تشویق تولیدکنندگان به رعایت اولویت های تولیدی است.
نگاهی به تأثیر فرهنگ بر پیشرفت اقتصادی
تجربه اقتصادی موفق برخی کشورها در چند دهه اخیر، که تحت تاثیر مستقیم عناصر فرهنگی به وقوع پیوسته است، به روشنی نشان گر اهمیت و جایگاه فرهنگ در پیشرفت اقتصادی می باشد. این در حالی است که آموزه های فرهنگ اسلامی سرشار از عناصری است که در صورت نهادینه شدن در جامعه، نویدبخش آینده اقتصادی روشنی خواهد بود. تاثیر مثبت دینداری بر رشد و پیشرفت اقتصادی، به طور عمده به نقش انگیزشی آموزه های دینی و تاکید آنها بر عناصری همچون ارزش کار، ارزش علم، وجدان کاری، نظم و انضباط، پاداش الهی در برابر رفتارهای مثبت اقتصادی، و نیز نقش آنها در سالم سازی فعالیت های اقتصادی در کنار وضع قوانین هم سو بازمی گردد که زمینه ساز رشد و پیشرفت است.
با این حال، برخی از مطالب تحریف شده که در طول تاریخ به نام دین عرضه گردیده است، از عوامل عقب ماندگی جوامع و نیز سلب اعتماد از دین و بی اعتبار نمودن آن به شمار آمده است. از سوی دیگر، اسلام تمامی امکانات و شرایط لازم برای تحقق رشد تولید و بهره برداری کامل از طبیعت را در نظر گرفته است. این امکانات و وسائل را می توان به دو دسته تقسیم کرد: ابزارهای قانونی، و عناصر فکری و فرهنگی. عناصر اخلاقی در فرهنگ اسلامی نیز ـ به خلاف دیدگاه کج اندیشان و ناآگاهان ـ تاثیرات مثبت و مستقیمی در مسیر پیشرفت اقتصادی ایفا می کنند، مشروط به آن که تحلیل و تبیین درستی از آنها صورت گیرد و از سوی عموم مردم نیز جامه عمل بپوشد. این نوشتار ضمن تشریح موارد تاثیر فرهنگ بر پیشرفت اقتصادی، به تحلیل پاره ای از عناصر اخلاقی یاد شده می پردازد.
یادآور می‌شود، «پژوهش‌های اجتماعی اسلامی» فصلنامه‌ایست علمی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و دارای رتبه علمی ـ ترویجی است که به صاحب‌امتیازی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مدیرمسئولی سیدمصباح عاملی و سردبیری رضا حق‌پناه منتشر می‌شود.
