تاریخ ترویج و ترجمه قرآن به زبان چینی بررسی شد

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، «سلیمان بای جی سو»، مترجم قرآن به زبان چینی از اولین گروه مسلمانان چینی است که به ایران آمد و تحصیلات خود را در حوزه و دانشگاه تهران به پایان رسانده است.

وی متون اسلامی زیادی را به زبان چینی ترجمه کرده است اما شاهکار او ترجمه قرآن کریم به زبان چینی است که بیش از 10 سال بر روی آن کار کرده و در سال 2012 در چین به چاپ رسیده است.

بای جی سو در پنل تخصصی ترجمه قرآن به زبان چینی در نخستین روز از همایش بین‌المللی ترجمه قرآن کریم که صبح امروز، 23 آذرماه، در دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد؛ در مورد «سیری در تاریخ ترویج و ترجمه قرآن به زبان چینی» به سخنرانی پرداخت.

تاریخ ورود اسلام به چین

بای جی سو گفت: اسلام در زمان حکومت عثمان در سال 653 میلادی از سوی هیئتی از مسلمانان به چین آمد و این مسلمانان، چینی‌ها را با آداب و رسوم اسلامی آشنا کرده و عده‌ای از آن‌ها نیز در چین باقی ماندند و خدمات ارزنده‌ای در ترویج اسلام داشتند.

از ورود اسلام به چین تا سلسله «یوان» تنها مساجد محدودی قرآن را تدریس می‌کردند و کسانیکه مفاهیم قرآن را تدریس می‌کردند بسیار اندک بودند.

در سلسله یوان با توجه به پیشرفت اسلام، تعداد مسلمانان زیاد و از این رو تصمیم گرفته شد که برخی سوره‌های قرآن را جمع و به زبان چینی ترجمه کنند که این سوره‌ها عموما سوره‌های کوتاه پایان قرآن بود.

در آن زمان چاپ قرآن وجود نداشت و اکثر قرآن‌ها خطی بودند و بعضی از مساجد روستاها حتی یک نسخه قرآن هم نداشتند و برای مراسم‌ها فرسنگ‌ها راه می‌پیمودند تا یک نسخه قرآن به امانت بگیرند.

تاریخ اسلام در چین بیش از 1300 سال است، ولی پیشینه ترجمه قرآن به چین به 300 سال پیش و ترجمه کامل قرآن نزدیک به 100 سال است.

آغاز چاپ قرآن در چین در اوایل قرن 19 بود. در سال 1862 نخستین قرآن چوبی در سی جزء به چاپ رسید و میان مساجد پخش شد.

در سال 1893 میلادی نیز عده‌ای دیگر از علما و تاجران درصدد چاپ مجدد قرآن برآمدند و «مالیان یون» دانشمند مسلمان این کار را بر عهده گرفت و 20 نفر کنده‌کار زبردست آیات را با وضو حک می‌کردند و هر سطح را با پارچه می‌پوشاندند تا دست نخورد.

در سال 1958 میلادی انجمن اسلام چین، برای اولین‌بار چاپ سربی قران را در شانگهای انجام داد.

دلایل تأخیر در ترجمه قرآن به زبان چینی

سلیمان بای جی سو توضیح داد: تاریخ ترجمه قرآن به زبان چینی نسبت به تاریخ ورود اسلام کم است، زیرا در اوایل ورود اسلام به چین، اکثر مسلمانان چینی از کشورهای عربی و فارس بودند و نیاز به ترجمه قرآن نداشتند، ثانیاً دانشمندان چینی احتیاط زیادی در ترجمه قرآن به عنوان کلام الهی داشتند، ثالثاً فضای ممنوعیت ترجمه قرآن کار را دشوار می کرد و رابعاً نداشتن مؤسسه رسمی و همکاری با حکومت کار ترجمه قرآن به زبان چینی را دشوار می‌کرد.

تعلیم قرآن در چین

وی افزود: قرآن در چین با اسلام آمد، اما در مدارس تدریس نمی‌شد. بعدها حکومت سلسله یوان برای برقراری ارتباط با کشورهای اسلامی مدرسه دولتی برای آموزش فارسی و عربی تأسیس کرد به نام مدرسه «هوی هوی» که شاید بتوان گفت، اولین مدرسه اسلامی چین است.

تعلیم قرآن در چین ابتدا در میان اقوام از سوی اعضای آشنا به قرآن، سپس از سوی مبلغان خارجی و در نهایت با تأسیس مراکز دینی در مناطق مسلمان نشین انجام شد.

سیر تکاملی ترجمه قرآن در چین

سلیمان بای جی سو در ادامه به سیر تکاملی ترجمه قرآن در چین پرداخت و فهرست‌وار گفت:

ترجمه برگزیده: در ابتدا از اوایل قرن 7 تا اواسط قرن 18، عده‌ای از دانشمندان مسلمان که عربی و فارسی می‌دانستند برخی از آیات قرآن را برای استفاده به چینی ترجمه می‌کردند.

ترجمه بعضی سوره‌ها: اواخر قرن 18 ترجمه قرآن کم کم شروع می‌شود اما تنها بعضی سوره‌ها که بیشتر مورد استفاده بودند، ترجمه شدند.

ترجمه بعضی از جزءهای قرآن: از اواخر قرن 19 مافوچو، دانشمند شهیر 20 جزء قرآن را ترجمه کرد، گرچه ترجمه را تمام نکرد اما این تلاش نشان می‌دهد که جامعه آن زمان نیاز مبرم به ترجمه قرآن داشتند.

ترجمه کامل قرآن: اوایل قرن بیستم ترجمه کامل قرآن توسط «لی تیه جنگ»، دانشمند غیرمسلمان چینی آغاز شد و از ژاپنی به چینی صورت گرفت و در سال 1927 در پکن چاپ شد.

ترجمه‌های قرآن در چین

به گفته سلیمان بای جی سو، ترجمه‌های موجود از قرآن در چین عبارتند از:

- ترجمه قرآن «ما ده شینگ»، اولین ترجمه قرآن بوده که در 20 جزء است.

- ترجمه «لی تیه جنگ»، نخستین ترجمه کامل قرآن بوده که براساس ترجمه «رادول» انجام شده است.

- ترجمه قرآن «جی جوه می»، دومین ترجمه کامل است که از سوی گروهی از دانشمندان آشنا به زبان‌های مختلف انجام شد.

- ترجمه و توضیح قرآن «وانگ جینگ جی»، مترجم و روحانی برجسته چینی

- ترجمه همراه با تفسیر «لیو جین بیائو» که در سال 1934 در پکن امروزی به چاپ رسید و چهارمین ترجمه کامل و دومین ترجمه انجام شده توسط مسلمانان چینی بود.

- ترجمه مفاهیم قرآن توسط «یانگ جینگ شیو»

- ترجمه همراه با توضیحات «شی زی جو» که در سال 1958 منتشر شد

- ترجمه «ماجیان» دقیق‌ترین و واضح‌ترین ترجمه قرآن به زبان چینی

- ترجمه نثر مسجع از «یحیی لین سونگ»

- ترجمه تفصیلی با متن عربی از «تونگ دائو جانگ» که در 1989 منتشر شد

- ترجمه و تفسیر قرآن از «جوجونگ سی» در 1990 از سوی انتشارات بین‌المللی اسلام در سنگاپور منتشر شد

- ترجمه همراه با شرح بنده(سلیمان بای جی سو) که در سال 2002 از سوی مؤسسه ترجمان وحی منتشر شد. این ترجمه در مدت 10 سال (5 سال ترجمه و 5 سال ویرایش) انجام شد.

این ترجمه قرآن بارها و بارها ویرایش شده زیرا کلام قرآن به‌قدری کامل و بلیغ است که هربار مترجم آن را می‌خواند، معانی جدید و کلمات جدید در ذهن او نقش می‌بندد و می‌خواهد که ترجمه خود را کامل‌تر کند.

بای جی سو افزود: من در ترجمه خود به دلیل حضور در ایران و آشنایی با تفاسیر علمای شیعی و فرهنگ اهل بیت(ع)، از این منابع غنی بهره برده‌ام و این ترجمه در سال 2011 به چاپ رسید و به خاطر ساده و قابل فهم بودن مورد استقبال قرار گرفت و در سال 1391 در نمایشگاه بین‌المللی قرآن رونمایی شد.

وی در ادامه به معرفی سختی‌ها و مشکلات ترجمه قرآن به زبان چینی پرداخت و گفت: زبان چینی از مشکل‌ترین زبان‌های دنیا است و برگرداندن زبان عربی به چینی کار بسیار دشواری است، زیرا این دو زبان تفاوت‌های ساختاری و کلامی بسیاری دارند. از سوی دیگر چون قرآن کلام الهی است و بلاغت بی‌نظیری دارد تقریبا می‌توان گفت که قابل ترجمه به زبان چینی نیست و ترجمه چینی را با مشکلات متعددی مواجه می‌کند.

سلیمان بای جی سو در ادامه مثال‌هایی در باب سختی ترجمه کلمات رحمان، رحیم، اسم اعظم «الله» و ... زد.

در ادامه این نشست بای جو سو، مترجم قرآن و لی یوان جن، مترجم تفسیر قرآن در مورد دیگر مشکلات و ظرافت‌های ترجمه قرآن به زبان چینی سخنرانی کردند.

گزارش ایکنا حاکی است، در ادامه این پنل تخصصی، ترجمه و پژوهش‌های قرآنی به زبان چینی نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

گفتنی است، در نخستین همایش بین‌المللی ترجمه قرآن کریم که از امروز، ۲۳ آذرماه به مدت سه روز در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار می‌شود، ترجمه قرآن به هشت زبان دنیا در پنل‌های تخصصی و با شرکت مترجمان قرآن کریم از 10 کشور جهان نقد و بررسی می‌شود.