مروری بر مقالات قرآنی ششمین «کنگره پیشگامان پیشرفت»
گروه دانشگاه: در ششمین کنگره پیشگامان پیشرفت که با هدف ظرفیت‌سازی برای اجرای الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت برگزار شد، چهار مقاله قرآنی به‌عنوان برگزیده انتخاب شدند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، با توجه به اهمیت موضوع پیشرفت از ابعاد گوناگون با تأکید بر بعد ایرانی و اسلامی، چند سالی است که کنگره پیشگامان پیشرفت از سوی دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت برگزار می‌شود. در این راستا هر ساله با اعلام فراخوان، مقالات دانشجویان جمع‌آوری می‌شود. امسال نیز ششمین دوره این کنگره را پشت سر گذاشتیم. در این کنگره که آذرماه برگزار شد، چهار مقاله که با تکیه بر قرآن و آیات الهی به رشته تحریر درآمده بودند شایسته عنوان برگزیده انتخاب شدند.
در اولین مقاله با عنوان «شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر معنویت از بعد زیباشناسانه بر مبنای قرآن کریم» به قلم سیده الهام آقایی، کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی دانشگاه امام صادق(ع) و هادی رحیمیان، دانشجوی دکترای رشته فیزیک دانشگاه یزد، آمده است: زیبایی‌شناسی قرآن کریم مبتنی بر کشف لایه‌های کلام است و برای کسب نگرشی جامع و سازواره‌‌ای از مفاهیم زیبایی‌شناسانه قرآنی، باید به شیوه پیچیده و وسیع از ارتباطات چندجانبه میان کلمات رجوع کرد.
در این پژوهش ضمن تشکیل شبکه مفهومی زیبایی در قرآن کریم؛ روابط مفهومی میان واژگان مورد شناسایی واقع شده که در نهایت به استنباط مفاهیم کلیدی زیبایی و زیبانمایی انجامیده است. در نهایت با توجه به نتایج به‌دست آمده از قرآن کریم، مؤلفه‌های مؤثر بر معنویت از بعد زیباشناسانه شناسایی شده است. مهمترین این مؤلفه‌ها در دو دسته به اختصار عبارتند از: 1. درک، باور و توجه به زیبایی‌های حق، کلام حق، جهان آفرینش به منزله تجلیات حق، زیبایی‌های اعتقادی و عملکردی برای نورانی کردن درون و برون، تزیین زشتی‌ها توسط شیطان، زشتی‌های اعتقادی و عملکردی به‌عنوان عامل ظلمانی شدن درون و برون 1. پرورش مهارت‌های رضایتمندی از خالق زیبایی‌ها، لذت بردن از زیبایی‌های حق، کلام او، جهان آفرینش به منزله تجلیات او، لذت بردن از زیبایی‌های اعتقادی و عملکردی؛ تنفر از زیبایی‌های کاذب اعتقادی و عملکردی ظلمت‌آفرین، تعامل عاطفی و معنوی با زیبایی‌ها، تولد مصنوعات زیبا، پرورش فضایل اخلاقی و تهذیب نفس و پرهیز از رذایل اخلاقی.
توسعه اقتصادی اسلامی
مقاله «بررسی علل عقب افتادگی اقتصادی و ارائه راهکار توسعه و پیشرفت با بررسی دیدگاه‌های اقتصادی قرآن و پیامبر اکرم» به قلم احسان شاد، دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران گرایش مهندسی سواحل، بنادر و سازه‌های دریایی دانشگاه قم، مقاله قرآنی دیگری است که در این کنگره برگزیده شد، در چکیده این مقاله آمده است: پس از معرفی سال 93 به نام اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی از سوی مقام معظم رهبری فعالیت‌های علمی و پژوهشی در موضوع اقتصاد اسلامی رونق بیشتری یافته است. از اهداف این نام‌گذاری ارائه الگوی توسعه اقتصادی اسلامی، رفع نارسایی‌های الگوهای توسعه فعلی، ترکیب علم اقتصاد با اخلاق اسلامی و... را می‌توان نام برد. یکی از اساسی‌ترین مسائلی که اقتصاددانان به‌طور اعم، و اقتصاددانان توسعه به‌طور اخص با آن روبه‌رو هستند، مبحث ترکیب اقتصاد با مجموعه‌ای از آموزه‌های قرآنی است. امروزه در کمتر محفل و مجلسی است که از عواقب و نتایج عقب‌افتادگی اقتصادی و ضرورت پیشرفت اقتصادی صحبت نشود.
در این نوشتار علل عقب‌افتادگی اقتصادی با رویکرد نقش مسئولان و نقش مردم بررسی می‌شود و از دیدگاه اقتصادی قرآن برای توسعه و همچنین بررسی اخلاق اقتصادی ایده‌آل از منظر قرآن کریم سعی شده است راهکاری برای بهبود و توسعه وضیعت اقتصادی کشور ارائه شود.
سالم‌سازی اقتصاد در قرآن
بنا بر این گزارش، در مقاله «علل عقب‌ماندگی ایران قبل و بعد از انقلاب اسلامی و قوانین سالم‌سازی اقتصاد در قرآن» به قلم منصوره وطنی، کارشناسی ارشد حوزه و دانشگاه رشته علوم حدیث دانشگاه قرآن و حدیث، آمده است: علل عقب‌ماندگی اقتصادی ایران در حال و گذشته؛ ریشه در نوع نظام اقتصادی داشته که قبل و بعد از انقلاب اسلامی؛ کماکان اقتصاد غربی و اصالت سود و سرمایه که منشأ شکل‌گیری فاصله عمیق طبقاتی است؛ زیربنای اقتصاد کشور را تشویل داده است. علیرغم ماهیت انقلاب اسلامی و استقلال سیاسی کشور، استقلال اقتصادی به نحو مطلوب حاصل نشده و احکام اقتصادی اسلام همچنان در کلام و کتاب‌ها باقی مانده و امکان عملی در چرخه اقتصادی کشور را نیافته است. دلیل اصلی این امر، عدم موضوعیت اقتصاد اسلامی در مدیریت کلان کشور بوده است.
این مقاله جهت ترسیم میزان فاصله وضعیت موجود با اقتصاد اسلامی به دلایل عقب‌ماندگی ایران و قراین حاکم بر تمامی امور انسان‌ها و قوانین و اصول سالم‌سازی زیرساخت‌های اقتصاد در قرآن؛ به اختصار پرداخته است.
در دیدگاه قرآنی سلامت فرد در تعامل با جامعه معنا پیدا می‌کند
بنا بر این گزارش، «سلامت اجتماعی در آیینه قرآن؛ طراحی الگوی جامعه سالم گامی به‌سوی پیشرفت»، آخرین مقاله قرآنی برگزیده این دوره از کنگره است، در این مقاله که به قلم محمدعلی فاطمی‌نیا، دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه تهران تألیف شده است، آمده است: سلامت اجتماعی از جمله مفاهیم نوظهوری است که در عرصه نظری و سیاست‌گذاری مورد توجه اندیشمندان بوده است. این مفهوم چه در بعد نظری و چه در بعد اجرایی ناظر به شرایطی است که فرد پیوند چندلایه و مناسبی را با جامعه برقرار می‌کند. سلامت اجتماعی به سرمایه اجتماعی شهروندان و نهادهای یک جامعه اشاره دارد. به‌عبارت دیگر هرچه انگیزه‌های ارتباطی فرد بالاتر و تعداد خطوط پیوندی فرد و جامعه بیشتر باشد، سلامت اجتماعی آن فرد و جامعه بهتر ارزیابی می‌شود. اما در دیدگاه قرآنی سلامت فرد و جامعه در تعامل با یکدیگر و در پرتوی وحی معنا پیدا می‌کند.
در واقع جامعه وقتی سالم محسوب می‌شود که مقدمات پیشرفت و کمال فردی و اجتماعی در آن فراهم باشد. این مقاله پس از مرور ادبیات نظری موجود و ارزیابی آن، با خوانشی زمینه‌مند و درون پارادایمی، به نگاه قرآن به سلامت اجتماعی و چگونگی طراحی و الگوسازی آن پرداخته است. در واقع این مقاله برخلاف بیشتر تحقیقات موجود، به هیچ وجه با عینکی نظری که برگرفته از ادبیات نظری پوزیتویستی است به پژوهش در قرآن نپرداخته بلکه سلامت اجتماعی را از نگاه قرآن فهم می‌کند. مبتنی بر این روش از نگاه قرآن سلامت اجتماعی دارای دو بعد فردی و جمعی است.
در بعد فردی به سلامت معنوی به معنای اعتقاد به توحید، معاد و نبوت و معناداری جهان هستی، سلامت رفتاری به معنای پرهیز از رذیلت‌ها و تقرب به فضیلت‌ها و سلامت جسمی به معنای حفظ جان، تغذیه و بهداشت مناسب پرداخته شده است. در بعد جمعی سلامت موضوعاتی چون سلامت خانواده، سلامت محلی، سلامت سازمانی و سلامت زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته است. ابعاد فردی و جمعی سلامت اجتماعی زمینه‌ساز جامعه سالم هستند که با شاخص‌هایی چون توحید، ولایت، تعاون، اتحاد، عدالت، خردگرایی، کمال‌جویی، شریعت‌محوری و حق‌محوری قابل شناسایی هستند.
یادآور می‌شود، ششمین کنگره پیشگامان پیشرفت در آذرماه برگزار شد و فراخوان هفتمین دوره آن نیز اعلام شده است و اردیبهشت 94 برگزار خواهد شد.
