جرئت عبور از مشهورات را نداریم/ خانه ملی آزاداندیشی به زودی تأسیس می‌شود
گروه دانشگاه: رئیس هیئت حمایت از کرسی‌های نظریهپردازی، نقد و مناظره گفت: از مهم‌ترین موانع این کرسی‌ها توهم فقد آزادی است؛ توهم نبود آزادی باعث توهم روانی و تهمت سیاسی است که در کشور ما چنین مانعی وجود ندارد.
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا)، همایش ملی کرسی‌های نظریهپردازی، نقد و مناظره، امروز، 16 بهمن با حضور جمعی از اساتید رشته‌های علوم انسانی برگزار شد.
در ابتدای این همایش، بعد از قرائت قرآن که آغازگر مراسم بود و همچنین پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، غلامعلی افروز، دبیر این همایش ملی، به عنوان اولین سخنران در جایگاه قرار گرفت.
وی با ابراز خرسندی از حضور در جمع اساتید نام‌آور، به فرآیند تشکیل این همایش اشاره و اظهار کرد: با عنایت به اهمیت و ارزشمندی بحث نظریهپردازی، نقد علمی، مناظره و تبادل اندیشه‌های ناب، ضرورت گفتمان‌سازی در این مهم به خصوص ترغیب اندیشمندان و تقویت فرهنگ نظریهپردازی در جامعه ایران اسلامی لازم است همایش‌هایی از این دست را بیشتر داشته باشیم.
استاد دانشگاه تهران افزود: به زعم اینجانب نظریهپردازی، پویایی و سیالی فکر، حیات علمی جامعه را روز به روز زنده‌تر می‌کند و جریان فکری جامعه را همیشه شاداب نگه می‌دارد.
وی با بیان اینکه دو گروه پژوهشگر داریم، اظهار کرد: یک گروه پیشینه‌محور هستند و با استفاده از پیشینه کار دیگران وضعیت موجود را ترسیم می‌کنند؛ اما گروه دیگر کسانی هستند که پیشینه‌ساز هستند و به جای اینکه مؤلف و مونتاژگر باشند، مولد و خلاق هستند و کاری می‌کنند که جریان فکری آنها ماندگاری بیشتری داشته باشد، تردیدی نیست که باید به آنها بها دهیم.
دکتر افروز گفت: برگزاری چنین همایش‌هایی فرصتی فراهم می‌کند تا اندیشمندان قدرتمند ما حضور فعال داشته باشند و با جرئت نظریات خودشان را مطرح کنند. باید وضع موجود را ببینیم اما در اندیشه وضع مطلوب باشیم. کارگزاران ارشد جامعه نیز باید از نظریات نابی که استخراج می‌شود، برای برنامه‌ریزیهای کلان خود استفاده کنند. در این مراسم تلاشمان این بود که فرهنگ نظریهپردازی را تحریک کنیم و از همه اساتید و دانشجویان دعوت می‌کنیم که به میدان وارد شوند.
نظریهپردازی و مناظرات دفعتاً اتفاق نمی‌افتند
بنا بر این گزارش، مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان سخنران بعدی با تبریک دهه فجر و گرامیداشت یاد امام راحل و شهدا گفت: نظریهپردازی و مناظرات دفعتاً اتفاق نمی‌افتد. این موضوع یک فرآیند و الزاماتی دارد. تمدن‌هایی که در تاریخ شکل گرفته است در این گونه بخش‌ها مقدماتی را طی کرده‌اند. بدون توجه به الزامات و ظرفیت‌ها و بدون بازسازی‌ها و نوسازی‌ها شاید یک سخن غیرمنطبق بر واقع باشد.
وی افزود: تمرکز ما بر دانشگاه است؛ اما نمی‌دانیم دانشجو، استاد و فرهیخته یک عقبه شکل‌گیری شخصیتی داشته است. ما به او بار اضافی تحمیل می‌کنیم بدون اینکه آموزش، تربیت و ساماندهی شخصیتی برای او اتفاق افتاده باشد. تحمل حرف دیگران، صبوری و بردباری در شنیدن که لازمه نقد و نظریات است، احتیاج به آموزش دارد.
احترام به آرای دیگران به تربیت احتیاج دارد
مخبر با بیان اینکه اگر بپذیریم که استعداد در انسان‌های مختلف باید بر اساس ظرفیت‌ها رشد کند، نظریه‌پروری هم از آن جدا نیست، گفت: باید به دوران کودکی، دبستان، راهنمایی و دبیرستان برگردیم. به اینکه با نگاه پرورشی روی قدرت تفکر و تعقل چقدر کار کردیم.
وی ادامه داد: در تربیت جسم برای اینکه قهرمانان بین‌المللی تربیت کنند، از کودکی استعدادها را شناسایی می‌کنند و روی آنها سرمایه‌گذاری خاص می‌کنند. می‌توان در مورد پرورش این گونه اندیشه‌ها هم سرمایه‌گذاری ویژه کرد. شجاعت در اظهار نظر ولو اشتباه به تربیت احتیاج دارد. احترام به آرای دیگران به تربیت احتیاج دارد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: رعایت اخلاق، منطق، آداب تعامل با مؤمنان و مسلمانان و غیرمسلمانان به ادب و تعامل نیاز دارد. ضمن اینکه گام‌های بلندی را برداشته ایم و یک فرهنگ‌سازی قابل قبولی را انجام می‌دهیم، اما راه اساسی این است که از یک دوره دورتر برنامه‌ریزی‌ها را شروع کنیم.
فرصت فکر کردن را به دانش‌آموزان نمی‌دهیم
وی ضمن تصریح این مطلب که مغزهای دانش‌آموزانمان را کتابخانه سیار کرده‌ایم و به او فرصت فکر کردن نمی‌دهیم، گفت: چرا متخصصان تعلیم و تربیت ما راجع به این موضوع به طور ویژه بررسی نمی‌کنند. مدرسه‌های ما ماشین تست کنکور شده است. چرا زمان ایجاد نمی‌کنیم که بچه‌های ما در محیطی پرورش پیدا کنند که در آینده بتوانند صاحب‌نظر باشند. باید همه صاحب‌نظران و آن‌هایی که فکر می‌کنند می‌توانند تمدن‌سازی کنند محور اصلی خودشان را آموزش و پرورش بگذارند. برنامه‌ریزی کنیم که خودمان را از این فضا جدا کنیم.
نظریات معاصران به دلیل سنت‌زدگی مورد توجه قرار نگرفته است
در ادامه حجت‌الاسلام رشاد، رئیس هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره با تبریک عید انقلاب و تکریم امام راحل، شهیدان و جانبازان گفت: پیام فرهیخته انقلاب را که 12 سال پیش مقارن با چنین روزی صادر شد، قدر می‌شناسیم. در حقیقت فرمان تشکیل کرسی‌های نظریهپردازی در همان سال صادر شد و یک سال بعد از آن فرمان، تأسیس این هیئت در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد.
وی افزود: موضوع اصلی این همایش معرفی این نهاد است و محور اصلی مورد توجه بررسی چالش‌های فراروی کرسی‌های نظریهپردازی است.
حجت‌الاسلام رشاد با اشاره به موانع موجود گفت: خودباختگی و دیگرشیفتگی ناشی از برترانگاری یکی از موانع مهم است. افراط در بزرگنمایی غیر، نتیجه‌اش خودباختگی است و مانع حرف زدن روی حرف آنها می شود. همچنین کسر عنصر اعتماد به نفس در برخی افراد جامعه مورد بعدی است. برخی از نخبگان ما، مرتبه اعتماد به نفسشان پایین است. اگر انسان به توانایی‌های درونی خودش باور داشته باشد، معجزه می‌کند.
وی با تأکید بر اسطوره و نه اسوه شدن نوابغ و نوادر اظهار کرد: در پس شخصیت آنان متوقف ماندن، از موانع ذهنی است. یک قرن و نیم کسی جرئت نمی‌کرد بر آرای شیخ طوسی خدشه‌ای وارد کند. در حکمت 400 سال است بر صدرالمتألهین متوقف شده‌ایم. دیگر اینکه حجاب معاصریت است و نظریات زندگان مورد توجه نیست.
رئیس هیئت حمایت از کرسی‌های نظریهپردازی با اشاره به سنت‌زدگی، کهنه‌گرایی و میراث پرستی، گفت: معرفت بازمانده از سلف، سرمایه ماست. سرمایه، سرمایه است برای تولید سود و توقف بر آن، مانع است. مانع دیگر پیرپرستی است، در میان جوانان کسانی هستند که حرف نو و ارزشمند دارند.
وی همچنین در تقبیح سیاست زدگی، اظهار کرد: اهل فکر برای حمایت از انقلاب وظیفه دارند اما اگر بنا شود که اهل فکر مقلد اهل عمل باشند این به مانع تبدیل می‌شود. مورد دیگر نیز اینکه همانطور که پیرپرستی بد است، تکریم نکردن بزرگان هم آفت بزرگ دیگر است.
فقر جرئت عبور از مشهورات
حجت الاسلام رشاد با بیان اینکه در مبادله علمی و کار گروهی در تحقیق کمبود داریم، عنوان کرد: فقر جرئت عبور از مشهورات داریم. مشهورات بلای جان معرفت است. پیش پنداشته های غلط و مغالطات بلای جان معرفت است. آخرین مورد نیز اینکه خودمان، مانع خودمان هستیم. از مهم‌ترین آنها توهم فقد آزادی است. توهم نبود آزادی توهم روانی و تهمت سیاسی است. در کشور ما چنین مانعی وجود ندارد. در جامعه‌ای که ارتدادگویی آشکار وجود دارد و کسی به آنها تعرض نمی‌کند، چه کسی گفته آزادی نیست.
وی افزود: با چه کسی اگر در مسائل عقیدتی رفتار ناصوابی داشته برخورد شده است. صلاگر و علمدار آزاداندیشی، رهبری و رأس هرم قدرت است. در کشوری که بارها گله‌مندانه رهبر گفته است چرا کرسی‌ها برگزار نمی‌شود، ایشان مطالبه آزاداندیشی می‌کند. بدترین اهانت ها حتی به رهبری می‌شود، کسی تعرض نمی‌کند و این توهم فقد آزادی است. این گوی و این میدان، دست هر کسی را که مدعی حرف نو است می‌فشارم و خواهش می‌کنم هر حرف علمی که دارند ارائه کنند. اما اینکه مطالبمان را در پرده بگوییم، در محضر اصحاب قلم ارائه نکنیم این بی‌انصافی است.
تأسیس خانه ملی آزاداندیشی
حجت الاسلام رشاد گفت: فقد جرئت مواجه با رقیب، عافیت طلبی و امثال آن باعث می شود اینگونه صحبت‌ها مطرح شود. کرسی‌های نظریه پردازی به روی همه باز هستند و خانه ملی آزاداندیشی را راه‌اندازی خواهیم کرد و حتی اگر کسی در دفاع از شرک هم صحبتی داشته باشد، در محضر اهل نظر بیاید و صحبت کند. شرطش فقط این است که حرف علمی باشد، بنا نیست اعضا و رئیس کرسی، نظریه را قبول داشته باشند تا نظریه قابل قبول شود.
