محدودیت‌های خیالی فراروی آزاداندیشی ایجاد شده است/ فرآیند نظارتی را حداقلی کرده‌ایم
گروه دانشگاه: معاون فرهنگی وزیر علوم در نشست مشترک با نمایندگان انجمن‌های علمی، گفت: محدودیت‌های خیالی فراروی آزاداندیشی ایجاد شده است و این در حالی است که نظام فکری و سیاسی ما قوی‌تر از آن است که با نقد تضعیف شوند.
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا)، نشست مشترک معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و انجمن‌های علمی علوم انسانی با موضوع کرسی‌های آزاد اندیشی و راهکارهای گسترش همکاری در دانشگاه و جامعه امروز، 11 خردادماه در سالن شهدای جهاد علمی وزارت علوم با حضور سیدضیاء هاشمی، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و جمعی از نمایندگان انجمن‌های علمی علوم انسانی برگزار شد.
حسین میرزایی، مدیرکل فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم اظهار کرد: تعبیر مقام معظم رهبری در رابطه با کرسی‌ها را همه شنیده‌ایم، لازمه‌اش این است که در سیستم‌های اجرایی هماهنگی باشد و اگر به آزاد اندیشی به‌عنوان امر مبنای توجه نکنیم ره به جایی نمی‌بریم.
وی افزود: بالندگی علوم انسانی نیازمند فضایی است که بتواند در آن به منصه ظهور برسد، اگر قرار باشد علوم انسانی کاربردی شود لازمه آن زمینه‌ای است که امیدواریم با انجمن‌های علوم انسانی فضای بهینه به‌وجود بیاید. آزاد اندیشی وجه اعتقادی و ارزشی برای ما دارد آنچه که ضروری است این است که از ظرفیت‌های کرسی‌های آزاد اندیشی و انجمن‌ها که یکی از راه‌های خروج و ورودشان دانشگاه‌ها هستند استفاده شود. وجود انجمن‌های علمی در دانشگاه‌ها به غنای آن کمک می‌کند و به‌خصوص در حوزه علوم انسانی این را می‌بینیم.
میرزایی با بیان اینکه برخی موضوعاتی که می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد ارائه شده است، گفت: انجمن‌های علمی و کامل‌تر و مطلوب‌تر می‌توانند موضوعات را استخراج کنند حمایت‌های معاونت فرهنگی در بخش مالی و حمایت از نشریات و همچنین امتیازاتی است که می‌تواند در سیستم ارتقای اساتید صورت گیرد. حوزه معاونت فرهنگی به شدت به انجمن‌های علمی علوم انسانی گره خورده است.
انجمن‌ها انعکاس علمی جامعه هستند
در ادامه براری، دبیر کمیسیون انجمن‌های علمی عنوان کرد: هر ساله انجمن‌ها را ارزیابی می‌کنیم. به ازای هر کرسی 10 امتیاز در نظر گرفته‌ایم که نشان‌دهنده علاقه‌مندی کمیسیون به کرسی‌هاست. انجمن‌ها انعکاس علمی جامعه هستند. سال جاری تعداد زیادی کرسی نظریه‌پردازی برگزار شد و واقعاً می‌خواهیم که امسال در حوزه علم و فناوری حضور پررنگ‌تری داشته باشند. امیدواریم که این کرسی‌ها در انجمن‌ها بیشتر شود و امیدواریم با برگزاری این جلسات بتوانیم نرخ این فعالیت‌ها را در انجمن‌ها افزایش دهیم.
فریدون رحیم‌زاده، مدیر دفتر سیاستگذاری وزارت علوم با بیان اینکه کرسی‌های آزاد اندیشی دیوار به دیوار علوم انسانی هستند، گفت: وقتی وارد علوم انسانی می‌شویم با انتقادهای سختی در مورد کاربرد آن مواجه می‌شویم. موضوع کرسی آزاد اندیشی باید ویژگی خاص خود را پیدا کند. روان‌سازی در مورد آیین‌نامه کرسی آزاد اندیشی صورت گرفت، اقدام مناسبی بود. کسی که در دانشگاه تعریفی دارد، یا دانشجو یا عضو هئیت علمی است نباید برای او خط قرمز تعیین شود. در آئین‌نامه‌ها به ازای هر اطمینانی که می‌دهیم خودش ترس ایجاد می‌کند و باعث از بین رفتن اطمینان می‌شود.
وی ضمن اشاره به این مطلب که شبهاتی در مورد کارآمدی علوم انسانی مطرح می‌شود، افزود: ادعا می‌کنم که علوم انسانی در ایران از فیزیک و شیمی پیشرفته‌تر است. هیچ چیزی را نمی‌توان به علوم انسانی عرضه کرد که علوم انسانی پاسخی برای آن نداشته باشد. حوزه آزاد اندیشی با زمینه علوم انسانی مسئله‌محور می‌شود.
رحیم‌زاده با اشاره به بحث نقد منصفانه، گفت: وارد آوردن عناوین اخلاقی و روابط انسان به حوزه نظریه در واقع ضد نظریه است. اگر نظریه‌ها را غیر منصفانه نقد کردید خدمت به نظریه است، اما باید نسبت به نظریه‌پرداز مبادی آداب بود. برای اینکه کرسی‌ها حالت کلیشه پیدا نکنند، فضای دانشگاه‌ها باید پر از تضارب آرا باشد و ناب‌ترین آن‌ها تبدیل به کرسی آزاد اندیشی شود. فضای تبادل آراء آن قدر باید با هم برخورد کند تا کرسی از آن زاده شود.
بنا بر این گزارش، در ادامه نمایندگاه انجمن‌های علمی به ارائه نظرات خود پرداختند. جای خالی موضوع مدیریت در موضوعات آزاد اندیشی، خطرگریزبودن اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، جایگاه کرسی‌های آزاداندیشی در سایر نهادها و نگاه روبنایی صرف به کرسی‌ها از مهم‌ترین مواردی بود که مطرح شد.
علوم انسانی باید گفتمان‌ساز باشد
رشید جعفرپور، مسئول پشتیبانی فعالیت‌های دینی و قرآنی وزارت علوم در ادامه اظهار کرد: علوم انسانی باید وضعیت خودش را نقد کند. دائماً باید در رشته‌های خودمان بازاندیشی داشته باشیم. باید وضعیت مطلوب را نیز شناخت.
وی افزود: علوم انسانی باید گفتمان‌ساز باشد. یکی از زمینه‌های مناسبی که کرسی‌ها می‌تواند فراهم کند حضور انجمن‌های علمی در گفتمان‌هاست. کرسی آزاد اندیشی با بخش‌نامه پیش نمی‌رود. در کرسی باید اخلاق آکادمیک حفظ شود و در مجموع نگاه علمی بر جلسات حاکم باشد.
اندیشه، تفکر و گفت‌وگو در حد کفایت در جامعه نیست
بنا بر گزارش ایکنا، سید ضیاء هاشمی، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم با بیان اینکه تمامی صحبت‌هایی که گفته شد برای ما محترم است و شاید نتیجه‌گیری علمی از آن‌ها متفاوت باشد، اظهار کرد: ما دو نوع متفاوت کرسی‌های نظریه‌پردازی و کرسی‌هایی آزاداندیشی داریم و تفکیک آن‌ها روشن است. اندیشه، تفکر و گفت‌وگو در حد کفایت و آنچنان که باید باشد در جامعه نیست. نخبگان آن‌گونه که دوست دارند در مناظره وارد نمی‌شوند.
وی افزود: بالاترین مقام سیاسی کشور بارها تذکر داده است که اینها منافاتی با نظام اسلامی ندارند بلکه مطرح نشدن آن خطر و تهدید است. هدف این جلسه این است که نیازی که احساس می‌کنیم با کمک انجمن‌های علمی مرتفع شود. انجمن‌های علمی خیلی فعال نیستند. محدودیت‌های مختلفی دارند و حتی در حد فعالیت‌های جاری هم سطح مطلوبی ندارند.
هاشمی عنوان کرد:هیچ کداممان نقد پذیر نیستیم و صفر و صدی برخورد می‌کنیم. می‌خواهیم در فضای دانشگاهی، فضای گفت‌وگو حاکم شود. در این مسیر انجمن‌های علمی نیز تقویت می‌شوند، مخاطب انجمن‌های علمی بیشتر می‌شود و این راه حمایت از انجمن‌هاست.
محدودیت‌های خیالی فراروی آزاد اندیشی ایجاد شده است
وی اظهار کرد: ما نیاز به جریان آزاد اندیشی داریم غیر از آن به هیچ موضوعی نیازی نیست. به طور مثال حجاب و پوشش مسئله ماست؛ بدانیم به عنوان یک آموزه دینی چگونه باید به آن نگاه کنیم. محدودیت‌های واقعی و خیالی فراروی آزاد اندیشی ایجاد شده است. این موانع لزوماً موانع رسمی نیست.
هاشمی گفت: سرمایه‌های اجتماعی باید رشد کنند و اعتمادسازی به همین است که جریان آزاداندیشی را توسعه دهیم. نظام فکری و سیاسی ما قوی‌تر از آن هستند که اگر کسی آن‌ها را نقد کرد، ضعیف شوند. اساتید، دانشجویان و انجمن‌های علمی در این زمینه نقش‌آفرین هستند.
معاون وزیر علوم با اشاره به فرآیند نظارتی بر کرسی‌ها، اظهار کرد: فرآیند نظارتی را حداقلی کردیم تا حاشیه‌ها به حداقل برسد. نظام‌دهی بر این قضیه مورد نظر بوده است و هیئت نظارتی نقش حمایتی دارد. در این مسیر پیش می‌رویم و واقعاً هم نیاز به کمک داریم؛ اینکه از هم‌اندیشی شروع کنیم تا به آسیب‌شناسی برسیم نگاه درستی است. دانشگاه بدون آزاد اندیشی دانشگاه نیست.
