جوابیه دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم به انتقادات + توضیحات ایکنا

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، متن کامل این جوابیه‌ به شرح زیر است:

نقدی بر یک یادداشت
در تاریخ سه شنبه پنج خردادماه سال جاری یادداشتی – که ترجیح داده شده بود نام دقیق نویسنده آن مکتوم بماند!- با عنوان «تبعات اختصاص رتبه اول همایش پژوهش‌های قرآنی به یک روان شناس بدون سابقه قرآنی» در خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) قرار گرفت؛ نخستین سؤال این است، که چرا نویسنده محترم از ذکر نام خود پرهیز دارد؟! اگر نقد، خیرخواهانه و سازنده باشد، باعث پیشرفت است؛ اما نقدی که با پنهان کاری و سؤالات مبهم عجین باشد، حکایت از امر دیگری دارد! افزون بر این، نقدهای دیگری بر این یادداشت وارد است، که به شرح زیر یادآوری می‌گردد:
یکم: نویسنده محترم این یادداشت، همایش بین المللی پژوهش های قرآنی را با نام «همایش بین المللی پژوهش های قرآنی اوقاف» یاد کرده است. در حالی که این همایش با همکاری بیش از 20 مرکز علمی، حوزوی، دانشگاهی و پژوهشگاهی برگزار گردیده و با توجه به سپری شدن نُه دوره از پیدایش آن، رفته رفته هویتی مستقل به خود گرفته و یا حداقل نمی توان صرفا آن را منحصر به سازمان اوقاف و امور خیریه دانست. به علاوه، اساتید و اعضای محترم هیات علمی بیش از 20 مرکز علمی، آموزشی و پژوهشی ارزیابی آثار ارسالی به دبیرخانه علمی همایش را عهده دار بوده و افزون بر اعضای محترم هیات علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، از 13 مرکز علمی پژوهشی به عضویت در کمیته علمی این همایش منصوب گردیده اند.
دوم: در فرازی از این یادداشت آمده است: «شاهکار این همایش نیز همان رتبه اول آن است. پژوهشگری که به حوزه روان شناسی تعلق خاطر دارد و حتی یک مقاله پژوهشی در مطالعات قرآنی ندارد...».
آنگونه که عموم تحصیل کنندگان در رشته قرآن و حدیث استحضار دارند، در سالهای اخیر مطالعات قرآنی، طریق میان رشته ای اتخاذ نموده و اتفاقا در این مسیر موفقیت های چشمگیری را نیز کسب نموده است. بر این اساس و به همان دلیل که دانشجویان و متولیان رشته قرآن و حدیث به مطالعه تطبیقی قرآن با سایر رشته های تخصصی روی آورده اند، این نه فقط اشکال نیست که شخصیت تحصیل کرده در رشته روان شناسی آن هم دارای مدرک دکتری، در این رقابت علمی شرکت نموده و حایز رتبه نخست گردد؛ بلکه این امر واقعا مایه فخر و مباهات است، که شمولیت دیرینه پای آموزه های قرآن کریم در فصل نهادینه شدن بیش از پیش خویش، از سوی دانشجویان و متخصصان سایر رشته های علمی مورد استقبال قرار گیرد؛ بر این اساس، یادآوری این نکته خالی از لطف نیست که متخصصان از 11 رشته حوزوی و دانشگاهی با ارسال اثر پژوهشی در این رقابت علمی شرکت نموده اند؛ با این وصف، چگونه نویسنده محترم، مقاله ای را که هرگز ندیده و نخوانده است، اینگونه به تمسخر می گیرد؟! آیا این امر با اخلاق قرآنی سازگاری دارد؟!!
سوم: در ادامه این یادداشت آمده است: «همایشی که به شکلی خارج از عرف، فراخوان خود را اعلام کرده بود...».
گویا نویسنده محترم، از این بخش نامه ابلاغی از سوی وزارت علوم کاملا بی اطلاع بوده که تعیین درجه و سطح علمی همایش‌ها به طور کلی به شورای پژوهشی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی واگذار گردیده است. با این وصف، میان درجه علمی پژوهشی مقالات «همایشی» و مقالات «مجله ای» تفاوت فراوان وجود دارد؛ از این رو، فرصتی دو ماهه برای تهیه مقاله جهت ارسال به «همایش» علمی پژوهشی به نظر کفایت کننده است. ضمن اینکه مقالات علمی پژوهشی از نوع «مجله ای» است، که الزاما می بایست «مساله محوری» و «نوآوری» را لحاظ نموده باشد؛ که نویسنده محترم یادداشت مورد بحث، عدم ملاحظه همین ابعاد و ویژگی ها را در مقاله حایز رتبه نخست، از ضعف های آن برشمرده است.
چهارم: در بخش دیگری از این یادداشت ادعا شده: «این چالش از آن روست که اگر یک پژوهشگر غیر متخصص در مطالعات قرآنی بتواند گوی رقابت را از «تمام» متخصصان این رشته برباید و رتبه اول را کسب کند، که باید فاتحه رشته قرآن و حدیث را در کشور بخوانیم و بر پیکر «بی جان» آن نماز بگذاریم».
به این بند یادداشت از چند جهت انتقاد وارد است:
الف. چه اشکالی دارد یک مقاله میان رشته ای در همایشی که موضوع آن در نوع خود، میان رشته ای به شمار می آید، بر همه مقالاتی که مختص رشته علوم قرآنی است، مقدم شده و پیشی گیرد؟
ب. با عنایت به دغدغه مندی نویسنده محترم یادداشت مبنی بر لزوم و ضرورت رعایت اخلاق حرفه ای، این نگاه، انحصارطلبانه و دور از رسالت و اخلاق پژوهش حرفه ای است، که یکی از مهم ترین محورهای همایش عبارت از «فرهنگ اسلامی و مطالعات بین رشته ای» باشد، اما صرفا به جهت تعصب به رشته قرآن و حدیث و قطع نظر از شایستگی های پژوهشی یک مقاله، اجازه داده نشود رتبه نخست به مقاله ای از نویسنده دارای تحصیلات در رشته غیر قرآن و حدیث تعلق گیرد.
ج. استفاده از قید «تمام متخصصان این رشته» در بند یادشده، به نظر استفاده ناصوابی است؛ مگر همه متخصصان رشته قرآن در این همایش شرکت داشته و مقاله نوشته اند؟!
د. استفاده از تعبیر «پیکر بی جان» برای رشته قرآن و حدیث، آن هم از سوی شخصی که خود را عضو هیات علمی این رشته معرفی نموده، گونه ای خودزنی به شمار آمده و چندان شایسته به نظر نمی رسد؛ چه اینکه به کارگیری اینگونه ادبیات، نه تنها خدمت به ساحت مقدس قرآن کریم و اهل بیت عصمت علیهم السلام محسوب نمی گردد؛ بلکه می تواند گونه ای ناسپاسی از توفیق تنعم این سفره پربرکت را بازتابد. به علاوه، چنانچه نویسنده محترم واقعا به بی جان بودن پیکره رشته قرآن و حدیث باور دارد، به جای تصریح بر آن در یک نامه سرگشاده، بهتر بود راهی برای جان گرفتن آن و برون رفت از این مشکل پیش می گرفت؛ نه اینکه بر زوال و اضمحلال کامل آن کمر همت بسته و رشته ای را که از دستاوردهای نظام مقدس جمهوری اسلامی شمار شده و به برکت خون پاک شهیدان در دانشگاه های کشور نهادینه شده و فرهیختگانی همچون نماینده مجلس و حتی وزیر را برای خدمت رسانی به این مرز و بوم تربیت نموده، خواسته یا ناخواسته به وادی انحطاط بکشاند.
هـ. به فرض تهیه و تایپ متن یادداشت از سوی شخص نویسنده محترم، از یک عضو هیات علمی دانشگاه بعید است، در نگاشته ای رسمی و عمومی، غلط املایی «نماز بگذاریم» سر بزند؛ در حالی که شیوه درست نگارش این ترکیب، «نماز بگزاریم» می باشد!!
پنجم: در بخش پایانی این یادداشت آمده است: «در مجموع انتظار آن می رود: فعالیت های پژوهشی «مدعی» از «ابتذال علمی» بپرهیزند، و اخلاق حرفه ای را سرمشق خود قرار دهند، تا بتوانیم مطالعات قرآنی را از این وضعیت «بغرنج و وخیم» خودرهایی دهیم».
بر این بخش نیز از چند جهت نقد وارد است:
الف. هیچ یک از متولیان علمی نقش آفرین در برگزاری همایش، «ادعای گزافی» ننموده اند، که نویسنده محترم، این همایش را – شاید در قالب توبیخ - فعالیت پژوهشی مدعی خوانده است.
ب. به کارگیری ترکیب «ابتذال علمی» در همایشی که مزین به نام نامی قرآن کریم است، شایسته نبوده و به دور از ادب به نظر می رسد؛ به علاوه، این همایش برپایه کدام تراز و شاخصه استاندارد، متهم به ابتذال علمی گردیده است؟! حال آنکه تازیانه نویسنده محترم، پیکره متولیان برگزاری همایش را نشانه رفته است، که چه شده که رتبه نخست همایش، به شخصی اختصاص یافته که غیر متخصص در رشته قرآن و حدیث است! آیا همین امر به تنهایی و قطع نظر از سایر أماره ها، صحت و درستی نتایج اعلام شده از سوی دبیرخانه علمی همایش را اثبات نمی کند؟!
ج. نویسنده محترم برپایه کدام ملاک و معیار استاندارد، وضعیت مطالعات قرآنی را «بغرنج و وخیم» یاد کرده است؟! هرچند به فرض اثبات نابسامانی وضعیت مطالعات قرآنی، منهای همه عوامل نقش آفرین در این امر، نقش اعضای محترم هیات علمی رشته علوم قرآن – که نویسنده محترم خود را با این عنوان معرفی نموده است – نقشی تاثیرگذارتر به نظر می رسد. لذا بهتر آن بود نویسنده محترم در راستای دغدغه مندی خویش از وخامت اوضاع رشته قرآن و حدیث برای بهبودی آن تلاش نماید و همایش بین المللی پژوهش های قرآنی را به جهت این میزان استقبال تقدیر کند؛ آنگاه به دلیل اینکه این همایش نیز اساسا کاری انسانی بوده و طبیعتا از نارسایی و کاستی مبرّا نیست؛ نسبت به نگارش این کاستی ها و ارسال سربسته آن صرفا برای دبیرخانه علمی همایش اقدام نماید. این همه، در نوع خود می تواند گویای آن باشد که نویسنده محترم نه تنها دلسوز رشته قرآن و حدیث به نظر نمی رسد؛ بلکه گویا گونه ای غرض ورزی شخصی و یا سازمانی در پشت نگارش این یادداشت نهفته است!
والعاقبه للمتّقین           
دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

توضیحات ایکنا

خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) ضمن قدردانی از مسئولان دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، ارسال این جوابیه را به فال نیک می‌گیرد و به عنوان یک رسانه، امید دارد که مسئولان دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تعامل مناسب و مستمر با رسانه‌ها و پاسخ‌گویی شفاف را در دستور کار خود قرار دهند.

ایکنا در جهت اعتلای فرهنگ قرآن به انتشار دیدگاه‌های کارشناسی اهتمام دارد و در صورت نقد رویدادها از سوی اشخاص، هم‌زمان به دنبال دریافت پاسخ از مسئولان بوده است. ایکنا هرگز غرض‌ورزی نسبت به هیچ ارگان، سازمان یا شخصی نداشته و انتشار اخبار، دیدگاه‌ها، انتقادات و همچنین انتشار جوابیه کسانی را که مورد انتقاد قرار گرفته‌اند، رسالت خود می‌داند. بدیهی است انعکاس دیدگاه‌های مختلف در عرصه رسانه به رفع کاستی‌ها یاری می‌رساند و در معرض دید مخاطبین، مورد قضاوت قرار می‌گیرد.

لازم به ذکر است که پس از طرح انتقاداتی نسبت به عملکرد مسئولان همایش بین‌المللی قرآن، خبرگزاری ایکنا پیگیری‌های مستمری جهت اخذ دیدگاه مسئولان همایش صورت داد که با بی‌مهری روبرو شد و البته پس از دو هفته پیگیری، نهایتا منجر به انتشار جوابیه دانشگاه علوم و معارف قران کریم گردید که البته پاسخ به پرسش‌هایی از جمله دلایل عدم انتشار چکیده‌ و اصل مقالات این همایش بین‌المللی همچنان مسکوت مانده است.