زیارتگاه «سفید بولان» قرقیزستان؛ جاذبه مذهبی آسیای مرکزی + عکس
شعب خارجی: زیارتگاه «سفید بولان شاه فاضل» یکی از مکان‌های تاریخی مقدس قرقیزستان و از جاذبه‌های مذهبی آسیای مرکزی است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از رایزنی فرهنگی ایران در قرقیزستان، «سفید بولان شاه فاضل» یکی از مکان‌های تاریخی مقدس قرقیزستان در استان «جلال‌آباد» بین مناطق «آلا بوقا» و «آکسی» در محل ادغام رودخانه‌های «پادیش-آتا» و رودخانه «چاناچ-سای» واقع شده و نماد دو فرهنگ عرب و ترک است.
سفید بولان؛ کانون گسترش اسلام در آسیای میانه
در دوران گذشته این مکان به عنوان کانون گسترش اسلام در آسیای میانه معروف بوده است. به اعتقاد برخی پژوهشگران، این مکان به عنوان نمونه توسعه‌یافتگی و پیشرفت دوره «قراخانیان» (سلسله ترک‌نژادی که از ۸۴۰ تا ۲۱۱ میلادی بر بخش‌هایی از آسیای میانه حکمرانی می‌کردند) محسوب می‌شد که دین اسلام را به عنوان اید‌ئولوژی اصلی در آسیای مرکزی پذیرفته بودند. در آن دوره شهرهای قراخانیان از مراکز فرهنگی، هنری و معماری به شمار می‌رفت.
آرامگاه سفید بولان شاه فاضل زیارتگاه مسلمانان است، این مکان تاریخی مقدس دارای آثار تاریخی عصر برنز، آرامگاهی مربوط به قرون یازدهم و دوازدهم میلادی و مناظر طبیعی جذاب مانند کوه «آچه مازار» می‌باشد، گفته می‌شود این کوه آخرین محلی است که اسکندر کبیر به آن رسیده و از دست اقوام ساکا‌های «تیگر‌خئودا» شکست خورده است.بر روی کتیبه‌های سنگی موجود در این مکان نوشته شده «اسکندر اسخانا» به معنی «اسکندر آخر».
در نزدیکی این کوه روستای سفیدبولان با تاریخچه‌ای یک صد ساله واقع است که در قرون میانه در کتیبه‌های تاریخی به نام «اسبید بولان» معروف بوده است.
ساکنان این منطقه معتقدند «شاه جریر» نوه حضرت محمد(ص) با لشکری انبوه به این منطقه آمده است تا اسلام را ترویج دهد.در آن زمان آتش‌پرستان محلی، در موقع اقامه نماز به اعراب حمله و سر از تن آنها جدا کردند. در آن خونریزی حدود 2772 مسلمان کشته شدند و جنازه آنها در این مکان بی‌‌فن و دفن ماند؛ زیرا ساکنان محلی از دفن آنها منع شده بودند، از آن زمان این مسجد، مسجد «قرقین» نامیده شد.
روایت شده است یک دختر به نام بولان یکی از خدمتکاران اعراب در جستجوی جنازه شاه جریر جنازه همه کشته‌شدگان را جمع کرد، غسل داد و دفن کرد. این دختر که از ترس و وحشت رنگش سفید شده بود، از سوی ساکنان محلی «دختر سفید» نامیده شد؛ لذا از آن زمان اسم این مکان سفید بولان به معنی بولان سفید نامیده شد و مکانی که جنازه کشته‌شدگان دفن شد «قبرستان شهدا» نام گرفت. بعد از مدتی پسر شاه جریر به قصد انتقام‌‌گرفتن به این مکان آمد و ساکنان محلی اسلام را پذیرفتند. برای یادبود این حادثه خونین آرامگاهی ساخته شد و تبدیل به زیارتگاهی گردید که هر سال هزاران نفر را پذیرا می‌شود.
ورود به سفیدبولان فقط برای زنان جایز است
ورود به سفید بولان فقط برای زنان جایز است تا بتوانند در خلوت قرآن بخوانند و دعای خیر بطلبند. آرامگاه متشکل از دو اتاق است، در محوطه، سنگی وجود دارد که زنان با لمس آن برکت و سلامتی آرزو می‌کنند.
بنابر اعتقاد «والنتیما گوریاچینا» دانشمند و پروفسور دانشگاه «اسلاویانی» قرقیزستان محمود ابن ناصر، حاکم شهر «فرغانه» ازبکستان که به شاه فاضل شهرت داشته، نیز دفن شده است، در کتیبه‌های سنگ قبر نیز نوشته شده که شاه فاضل به شهادت رسیده است این کتبیه‌ها به زبان‌های عربی، فارسی بوده و اسامی برخی اشخاص به زبان ترکی در آن حک شده است.
آیات قرآن بر دیوارهای زیارتگاه حک شده است
بر دیوارهای این آرامگاه سوره‌های قرآن حک شده است. «ارکین بگیم‌قول‌اف» در کتاب خود به نام «میهن شهادت» نوشته است که این آرامگاه تنها اثر باقی‌مانده از دوره قراخانیان است.
آرامگاه شاه فاضل، ساختاری گنبدی شکل دارد و ارتفاع این آرامگاه 15.7 متر است.
کارهای تحقیقاتی این آرامگاه و کتیبه‌های آن در قرن نوزدهم میلادی از طرف دانشمندان روس مانند آروانیتاکی و واسیلوسکی و در قرن بیستم بارتوند، برنشتام، بتگر، میاکونوف، ناستیچ، زاسیپکین، گوریاچوا انجان انجام شده است.
در سال 1999 میلادی سفید بولان شاه فاضل در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
