انتقادهای تند منتقدین و تأکید نویسنده بر فراگیری اثر

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مراسم رونمایی از کتاب «تلویزیون‌های ماهواره‌ای و ارزش‌های بین نسلی»، با حضور مهدی منتظر قائم، محقق، پژوهشگر و نویسنده، هادی خانیکی استاد دانشگاه و جامعه‌شناس و منصور ساعی نویسنده کتاب، امروز یکشنبه 29 شهریورماه، در سرای اهل قلم برگزار شد.
در ابتدای این جلسه ساعی نویسنده کتاب درباره کار خود چنین توضیح داد: این کتاب یک کار پژوهشی است که آغاز آن از سال 91 بود و اتمام پژوهش نیز سال 92 بود. در این کتاب من سعی کردم به تأثیرات ماهواره روی ارزش‌های اجتماعی توجه کنم، البته این تحقیقات در تهران انجام شده است اما نمونه‌ها به گونه‌ای انتخاب شده است که می‌توان آن را برای تمام ایران تعمیم داد.
وی ادامه داد: در این کتاب تهران را به 5 نقطه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تقسیم‌بندی کردم و سعی کردم ارزش‌های رایج در نسل جوان را با ارزش‌های قشر میانسال مقایسه‌ای داشته باشم. امیدوارم این کتاب بتواند تاثیرگذاری لازم را به همراه داشته باشد.
پس از صحبت‌های نویسنده کتاب، منتظر قائم، به عنوان منتقد اثر اظهار نظر کرد: من در ابتدا با نام این مراسم مخالف هستم چون رونمایی در حقیقت به معنای تجلیل و قدردانی از نویسنده است اما نقد جایی تعارف کردن نیست و گاهی وقت‌ها لازم است که بی‌رحمانه انتقاد شود. با این توضیح این مراسم یا باید سیاست نقد را در پیش می‌گرفت یا رونمایی. با گذر از این توضیح باید درباره این کتاب بگویم که اگر من جای هیئت داورهایی که به این کتاب جایزه پژوهش برتر را دادند، می‌بودم این جایزه را اهداء نمی‌کردم. حال درباره این نوع برداشتم توضیحات لازم را تا حد مقبول ارائه می‌دهم.
این پژوهشگر اضافه کرد: دیجیتالی شدن این امکان را به ما داده که با کمترین امکانات به دستاوردهای وسیعی برسیم. حال می‌خواهیم بررسی کنیم که آیا این ویژگی که در ماهواره‌ها صدق می‌کند به خودی خود اشکال دارد؟ آیا همه می‌توانند ماهواره داشته باشند؟ و اگر پاسخ به این سؤالها خیر است چرایی آن مشخص شود.
منتظر قائم به توضیح فوق اضافه کرد: معمولا برنامه‌های ماهواره بر مبنای ارزشهای کشورهایی که سازنده آن برنامه هستند ساخته می‌شود حال ممکن است کشورهای دیگری که از این آثار استفاده می‌کنند ارزشهای متفاوت داشته باشند. این مسئله است که باعث آسیب پذیری جامعه می‌شود و در اصطلاح این باور را به وجود می‌آورد که ماهواره خطرناک است.
وی با بیان اینکه نویسنده کتاب سعی داشته نگاهی آسیب شناسانه به موضوع داشته باشد، گفت: نگاه آسیب‎شناسانه‌ نویسنده و پژوهشگر کتاب به دستاوردهای مثبت منجر نمی‌شود، چون نگاهی که به تفاوت ارزش‎های بین نسلها دارد صحیح نیست؛ در کلامی دیگر نویسنده متصور است که نسل فعلی اگر قرار است تفاوت دیدگاهی داشته باشد باید مبتنی بر تفکرات نسل‎های قبل ارزشهایش را استوار کند این مسئله به هیچ وجه علمی و پژوهشی نیست. می‌خواهم بگویم آنچه که ساعی(نویسنده کتاب) به عنوان پژوهشگر در این کتاب آورده بر ادله علمی استوار نیست بلکه بازگوکننده پژوهش‎هایی است که از طرف مراکز رسمی و نیمه رسمی بارها مطرح شده و دائما به ما می‌گویند ماهواره بد است.
این پژوهشگر تاکید کرد: البته من نویسنده کتاب را مقصر نمی‌دانم چون در دیگر کارهای پژوهشی این آسیب‎ها وجود داشته و تا زمانی که روش‎های آزمایشگاهی و چند مقطعی در کارهای پژوهشی لحاظ نشود و سرمایه گذاری علیت نگر بر روی تحقیقات وجود نداشته باشد مشکلات اینچنینی وجود خواهد داشت.
منتظر قائم تاکید کرد: از نگاه من این کتاب نه تحقیق است نه پژوهش حتی این کتاب در عنوان نیز مشکل دارد و می‌باید قبل از کلمه تلویزیون از کلمه( کانال‎ها) یا (شبکه‌ها) استفاده می‌کرد.
وی در انتهای سخنانش تاکید کرد: این کتاب تلفیق نظری درستی ندارد و خوانده را به سمت محتوایی مد نظر هدایت نمی‌کند. در انتهای سخنانم باید مراکز پژوهشگاهی را خطاب قرار بدهم و بگویم که حق ندارند به بهانه صرفه جویی از رویکرد نمونه گیری در امر پژوهش غافل شوند.
در ادامه بحث هادی خانیکی با تائید سخنان منتظر قائم اظهار کرد: من با اکثریت نظرات استاد منتظر قائم موافق هستم، غیر از یک یا دو مسئله که به مرحله قبل از تحقیق برمی‌گردد زیرا معتقدم در این مرحله نویسنده می‌تواند از سلیقه شخصی خود استفاده کند و حتما نباید تابع یک روش خاص باشد.
وی افزود: در این کتاب اشاره شده که شبکه‌های تبلیغی و سرگرمی ماهواره بیشترین میزان تماشاگر را در بین کانالهای تلویزیونی داراست اما به روی چرایی این وضعیت و نقصانهای که ممکن است در شبکه‌های داخلی وجود داشته باشد پرداخته شده است؟ این کتاب یا پژوهش سعی دارد نگاهی تحلیل‌انگارانه به ماهواره داشته باشد. این مسئله نیز در کار پژوهش علمی نیست.
خانیکی در پایان تصریح کرد: نهاد خانواده در ایران نسبتا مستحکم است اما در دیگر کشورها به ویژه کشورهای غربی وضعیت اینگونه نیست برای همین وقتی نهاد خانواده در برنامه‌های نمایشی برپایه الگوهای دیگر کشورها نشان داده می‌شود ممکن است آسیبهای جدی به همراه داشته باشد اما راه مقابله با آن مسموم کردن یک شبکه نیست بلکه بالا بردن فرهنگ عمومی و ارتقاء کیفیت تولیدات نمایشی داخل است.
در انتهای این گزارش از کتاب «تلویزیون‌های ماهواره‌های و ارزشهای اجتماعی بین نسلی» با حضور مدئوین رونمایی به عمل آمد.